درخت حوزه‌های تخصصی

این مقاله با محوریت سخنی از امام صادقA است به یکی از یارانش که وی فرج را در گشایش امور دنیوی می دانست و امام دیدگاه او را تصحیح فرمود: «هرکس این امر امامت را بشناسد، به سبب انتظارش فرج یافته است.» وی نگاهی حداقلی و سطحی به امر فرج داشت؛ درحالی که با نگاه حداکثری و راه گشا به امر فرج، جایگاه والای آن، از منظر ائمه آشکار می گردد، طبعاً معنای فرج در شکل جامع آن که زیر بنا واساس تمام تفکرات مهدوی است، تبیین و رابطه آن با انتظار آشکار خواهد شد. این نوشتار با روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای سازماندهی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند برای فرج مراحل ومراتبی قابل تصور است که با مبنا قرار دادن روایت یاد شده به دو مرتبه از مراتب فرج، در ضمن دو مرحله اشاره می شود: مرتبه اول که «نگاه حداقلی» و پایین ترین رتبه را دارد، عبارت است از فرج در امور دنیوی، و مرحله دوم آن که «نگاه حداکثری» به فرج است، همانا فرج اخروی است، که از نظر امام معصوم ممدوح شمرده شده و برای منتظران اثر تربیتی خواهد داشت، و با تبیین این مرحله، معنای امر فرج روشن می شود.

یکى از مباحث بنیادین در عرفان عملى، موضوع «معرفت نفس» است. اهل معرفت مسئله «معرفت نفس» را پایه همه معارف دانسته، آن را نردبان معرفت پروردگار مى دانند. منظور از «معرفت» در بحث معرفت نفس، همان معرفت حضورى و شهودى به نفس است. از دیگر محورهاى پایه اى در عرفان اسلامى، مبحث «انسان کامل» است. انسان کامل در هر زمانى، دربردارنده همه معنویات، هدایت ها و معارف ناب الهى است. تنها مصداق زنده انسان کامل در عصر کنونى، حضرت مهدى (عج) است. مسئله اصلى این پژوهش آن است که آیا سالکى که در وادى «معرفت نفس» گام برداشته است، مى تواند در مراحل عالى آن، انسان کامل و حجت زنده پروردگار را شاهد باشد؟ هدف این پژوهش تبیین رابطه میان «معرفت شهودى نفس» و «مهدویت» است که با روش «تحلیل عقلانى» به این نتیجه رسیده که امکان معرفت شهودى به انسان کامل و جایگاه برجسته او براى برخى از اهل معرفت، و البته در حد قابلیت قابل وجود دارد.

مقوله مهدویت در تصور آگاهانه اسلامی به تلاشی هدفمند برای انتظار و جهادی بیدارگر تبدیل شده است که منتظران را برای قدم نهادن در عرصه جهاد و تربیت درونی که همان جهاد اکبر و مبارزه با شیطان و نفس اماره است، رهبری میکند. این نوشتار با نظر به سابقه مسئله مهدویت در قرآن، احادیث نبوی و گفتار اهل بیت (ع) و با نگاهی به دیدگاه های عالمان متأخر و متقدم اهل سنت در این باره، به بررسی زمینه های مورد اتفاق مسلمانان در مسئله مهدویت میپردازد. نگارنده، در این باره از انتفاق نظر در قطعیت برپایی حکومت مهدی (ع)، وحدت نظر در جهانی بودن حکومت مهدوی و یکسانی آراء درباره برخی کیفیات و علائم ظهور به عنوان زمینه های مورد اتفاق مسلمانان در مسئله مهدویت نام میبرد و بر این اعتقاد پای میفشارد که وجود این عرصه های عمده اتفاق نظر، در نهایت به امر تقریب مذاهب اسلامی خواهد انجامید. این نوشتار در نهایت از امت اسلامی میخواهد که به دلیل اهمیت مقوله مهدویت و خطری که این مسئله برای منافع و ماهیت دشمنان اسلام به همراه دارد، به توطئه های زیرکانه آنان علیه اعتقاد به مهدویت در اشکال قدیم و جدید آن توجه کاهی داشته باشند.

این مقاله با هدف ارائه توصیه های سیاستی و راهکارهای اجرایی تبلیغ و ترویج مهدویت در رسانه های دیجیتال و الکترونیک در جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای بوده و مبتنی بر روش منتخب سیاست گذاری فرهنگی است که با شناسایی مسائل شروع می شود و سپس با تعیین دستور کار و تجزیه و تحلیل و گزینه سازی، به بررسی و ارائه پیشنهادها و انتخاب گزینه سیاستی و طراحی سیاست می پردازد. در این مقاله برای ارتقای جایگاه تبلیغ مهدویت در کشور، توصیه های سیاستی و راهکارهای اجرایی در محورهای مختلف در رسانه های دیجیتال باید مورد توجه جدی سیاست گذاران فرهنگی کشور قرار گیرد؛ مثل: تهیه نقشه راه بیست ساله ترویج مهدویت؛ تدوین و اجرایی کردن نظام جامع آموزش های مجازی مهدویت؛ تاسیس مرکز مجازی ترویج جهانی اندیشه مهدویت؛ تشکیل دانشگاه مجازی جهانی مهدویت و موعودگرایی؛ شبکه سازی اجتماعی و اشتراک گذاری محتواهای فاخر مهدوی؛ راه اندازی شبکه هوشمند مبلغان مهدوی در فضای مجازی؛ تدوین نظام جامع نظارت و هدایت فضای مجازی؛ تشکیل قرارگاه رصد و دیده بانی مداوم فضای مجازی؛ ایجاد پایگاه های اطلاع رسانی چند زبانه مهدوی؛ تدوین دانشنامه مجازی مهدویت و انتظار؛ نشر نمادها و طرح های هنری در فضای مجازی.

علّامه نمازى شاهرودى در آثار و تألیفات خود، معارف دینى و اعتقادى را بحث و بررسى کرده است : ـ کتاب تاریخ فلسفه و تصوف به شیوه پرسش و پاسخ تنظیم شده و مباحث شریعت و طریقت، حقیقت وحدت وجود، روش شرایع در هدایت، معرفت فطرى خدا، ردّ بر فلاسفه و صوفیه، و لزوم رجوع به کتاب، و سنّت را بررسى کرده است. ـ در کتاب علم غیب با تمسّک به ثقلین به بررسى آیات و روایات در موضوع اثبات علم غیب اهل بیت : مى پردازد. ـ موضوع توسّل و وسیله قرار دادن ائمه : را در کتاب وسیلة النجاة بررسى کرده است و زیارت ایشان : را زیارت خدا مى داند. ـ قرآن و عترت در اسلام را در معرّفى و شناسایى ثقلین تدوین نمود تا مردمان را از شبهات رهایى بخشد. ـ اصول پنج گانه اعتقادى شیعه را در کتاب اصول دین و بر اساس منهج استاد خویش، مرحوم میرزا مهدى اصفهانى به رشته تحریر درآورد. ـ در کتاب اثبات ولایت با تأثّر از مکتب معارفى خراسان به وجوب پیروى از ولایت مى پردازد و ولایت تکوینى را نقد و بررسى مى کند. ـ اصول و فروع دین را در کتاب ابواب رحمت مطرح کرده است. معرفت فطرى خداوند به انسانها داده شده و باتذکّر پیامبران به آن معرفت فطرى متوجّه خواهیم شد، عقل نیز حجّت خدا و پیامبر باطنى است.