سرمایه اجتماعی و پیوند آن با پلیس جامعه محور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
منوچهر علینژاد
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۶ مورد.
ارزیابی تاثیرات اجتماعی و فرهنگی پروژه ارتقاء کیفی میدان مشق تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
ارزیابی تاثیرات اجتماعی و فرهنگی اقدامات توسعه ای با هدف شناسایی تاثیرات هرگونه اقدام توسعه ای(اعم از سیاست، برنامه و یا پروژه اجرائی) و تعیین دامنه ی تاثیرات آن صورت میگیرد تا متناسب با ماهیت اقدامات توسعه ای، اقدامات تعدیلی و جبرانی لازم برای کاهش تاثیرات منفی صورت گیرد. از جمله این اقدامات مداخله ای میتوان به طرح ارتقای کیفی میادین شهری اشاره کرد؛ طرح ساماندهی و ارتقای کیفی میدان مشق تهران از جمله این اقدامات مداخله ای است. این طرح توسط سازمان زیباسازی شهر تهران انجام شده و شناسایی سطوح تاثیرات، انواع پیامدهای احتمالی و اقدامات تعدیلی متناسب با ماهیت تاثیرات هدف اصلی در این نوشتار است. در این مقاله سعی شده تا با استفاده از روشهای کمی و کیفی پیامدسنجی طرح ساماندهی میدان مشق صورت بگیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که تاثیرات ساماندهی میدان مشق به مقدمه ای برای ثبت جهانی این میدان تبدیل شده و زمینه ساز تغییرات بنیادی در جهت احیاء هویت واقعی این میدان به مثابه کانون گردشگری گشته است. همچنین نتایج حاصل از این طرح بسته به نوع سناریوهای احتمالی نشان دهنده احترام به ماهیت تاریخی این اثر از طریق حفظ اصالت تاریخی در کاربرد نوع مصالح و مواد اولیه بکارگرفته در این طرح است. اجرای این طرح پیامدهای فرهنگی و اجتماعی متعددی داشته که هویت بخشی به منطقه 12 تهران در قالب طرح گذر فرهنگی بخشی از این پیامدهاست.
اخلاق اقتصادی یزدیها: سازگاری فعالانه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات اجتماعی ایران سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴
111 - 137
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله به دنبال آن هستیم که الگوی اخلاق اقتصادی یزدی ها را معرفی کنیم و با نگاهی تاریخی، محیطی نهادی را ترسیم کنیم که هم زمان هم تجلی و هم نگه دارنده این الگوی اخلاقی در یزد بوده است. مبانی نظری و روش شناختی مقاله مبتنی است بر آرای ماکس وبر، جامعه شناس شهیر آلمانی، و داده های تحقیق از طریق مطالعات اسنادی، تحلیل محتوای کیفی اسناد (سفرنامه جهانگردان درباره یزد، زندگی نامه و خاطرات افراد سرشناس یزدی و غیریزدی درباره یزد) و مصاحبه اکتشافی با مطلعان و افراد خبره مرتبط با موضوع فراهم شد. بنابر یافته های تحقیق، می توان «خودساختگی» را مؤلفه اصلی اخلاق اقتصادی عامه مردم یزد، و «قدرت فکری ترکیب گری» را مؤلفه اصلی اخلاق اقتصادی تجار و صنعتگران یزدی دانست. معماری هم زیستانه، سنت قوی وقف و خیریه، اقتصاد تجاری و صنعتی بازفرآورانه و مهاجرپذیری و مهاجرفرستی یزد، با اخلاق اقتصادی یزدی ها رابطه ای دوسویه داشته است؛ یعنی از سویی به مثابه محیطی نهادی عمل کرده که این اخلاق در آن نضج و پرورش یافته و از سوی دیگر، خود آن تجلی و نمود این اخلاق اقتصادی است. درمجموع، می توان مؤلفه اصلی اخلاق اقتصادی یزدی ها را «سازگاری فعالانه « آنان دانست که دارای سه بعد است: «سازگاری با نظام هستی» که در خداباوری و دین داری یزدی ها ظهور یافته است، «سازگاری با محیط طبیعی و اقلیم» که در سازه های طبیعی و معماری پایدار شهر متجلی شده است و «سازگاری با محیط اجتماعی» که در پذیرش اقلیت های دینی زرتشتی و یهودی و نیز حمله نکردن به شهرهای هم جوار در طول تاریخ نمود یافته است. نکته کلیدی آن است که این سازگاری منفعلانه نبوده، بلکه فعالانه و مبتکرانه بوده است؛ یعنی با کار و کوشش فراوان و تلاش برای آبادانی جهان و بهره گیری مناسب از آن همراه بوده است.
تحلیل جامعه شناختی بر نقش کارآفرینانه آذری زبان های تهران با تاکید بر دریانی ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
کارآفرینی به مثابه خلق ارزش تولیدی و قدرت ترکیب منابع دارای دلالت های اقتصادی و اجتماعی بوده و به مثابه مکانیزمی برای حرکت از «انسان اقتصادی» به مفهوم پاراتوئی به «انسان کارآفرین» به مفهوم شومپیتری است. یکی از نمودهای اجتماعی و عینی کارآفرینی در ارتباط با گروه های اجتماعی، ظهور نوعی کارآفرینی قومی و شبکه ای است که در این مقاله سعی شده ابعاد اقتصادی و اجتماعی آن در عملکرد دریانی های آذری زبان تهران در بخش سوپرمارکت داری و فروشگاه زنجیره ای تبیین شود. نوع روش مورد استفاده در تحقیق، کیفی و به شیوه مردمنگارانه بوده است. در این روش منطق رفتار کارآفرینانه دریانی ها به شیوه توصیف فربه تبیین شده است. جامعه آماری در این تحقیق دریانی های سوپرمارکت دار تهران بوده و 30 نفر به شیوه «نمونه گیری در دسترس» برای مصاحبه انتخاب شده اند. نتایج نشان می دهد رفتار کارآفرینانه دریانی ها به دلیل نقش برجسته پیشگامان از جمله حاج مهدی ابراهیمی دریانی با موفقیت در فعالیت های تولیدی مانند احداث چای عقاب، شروع و با نقش کارآفرینانه در بسیج منابع، به تثبیت و نهادینه شدن این روحیه در میان دریانی ها انجامیده است. به عبارت دیگر این گروه از آذری زبانها نه تنها دارای روحیه کارآفرینی بالایی بودند، بلکه توانستند این روحیه را نهادینه و به تثبیت نوعی کارآفرینی قومی کمک کنند. برای این گروه کارآفرینی تجسم عینی «ترکیب منابع» بوده و از طریق مهاجرت به تهران، استقرار در محله دریان نو، خرید مغازه های دوبر و ایجاد انجمن های زادگاهی در جهت حمایت دورن گروهی و عملکرد شبکه ی موفق عمل کردند.
مطالعه تطبیقی- کمّی رابطه بوروکراسی و توسعه صنعتی (یک رویکرد نهادی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
دستیابی به توسعه صنعتی بدون شناخت عواملی که روند حرکت آن را کند یا سریع می کنند، میسر نخواهد بود. یکی از این عوامل، نقش بوروکراسی است که تأثیرات متناقضی می تواند بر توسعه اقتصادی یک جامعه داشته باشد؛ به طوری که در برخی از کشورهای درحال توسعه، بوروکراسی به بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی جوامع و همچنین، تسهیل انباشت سرمایه و افزایش آن منجر شده است. برعکس، در موارد دیگر، بوروکراسی دولتی منابع اقتصادی جوامع خود را به یغما برده است و به یک مانع جدی بر سر راه توسعه صنعتی تبدیل شده است. با توجه به تأثیرات تعیین کننده بوروکراسی بر توسعه صنعتی جوامع، در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از رویکرد نهادی، تحلیلی، تطبیقی و کمّی رابطه بین بوروکراسی و توسعه صنعتی بررسی شود تا نحوه اثرگذاری بوروکراسی بر توسعه صنعتی مشخص شود؛ براین اساس، داده های ثانویه متغیرهای اثرگذار بر بوروکراسی و توسعه صنعتی، از سال 1996 تا 2012 برای برخی از کشورهای جهان بررسی شده اند. یافته های پژوهش نشان دادند که بوروکراسی کارآمد تأثیر مثبتی بر توسعه صنعتی جوامع دارد و این کارآمدی بوروکراسی تحت تأثیر متغیرهایی ازقبیل پاسخ گویی دولت، اندازه دولت، قاعده مندی، حاکمیت قانون، کارایی و اثربخشی حکومت است.
مطالعه ی فرایندهای اجتماعی و فرهنگی برندشدگی ترمه در شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۱۱ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲
283 - 303
حوزه‌های تخصصی:
امروزه برای عرضه و معرفی کالاها و خدمات و مقایسه آنها با محصولات سایر مشابه در بازار، از واژه خاصی استفاده می شود که آن را «برند» می نامند. برند برای اشاره به محصول یا خدمتی به کار می رود که ارزش اعتباری و اجتماعی بالایی داشته باشد. یکی از این برندها که نمادی از تجسم فرهنگ، هنر و صنعت بافندگی است؛ پارچه بافی ترمه در ایران است. پژوهش حاضر به دنبال واکاوی بسترهای اجتماعی و اقتصادی برندشدگی ترمه در شهر یزد بوده است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که ترمه بافی در یزد برای رسیدن به برندسازی چه مراحلی را طی کرده است و عوامل اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی این برندشدگی کدامند. روش تحقیق حاضر کیفی بوده و از تئوری زمینه ای بهره برده شد. ابزار جمع آوری داده ها مصاحبه بوده و نمونه آماری تحقیق 11 نفر از صاحبنظران و صاحبان برندهای معروف ترمه به شیوه نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی در شهر یزد انتخاب شده است. مقولات استخراج شده در یک مدل پارادایمی شامل پنج بعد شرایط علی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله ای، راهبرد کنش و پیامدها است. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد که شرایط علی تاثیرگذار در برندشدگی ترمه شامل اراده بازفرآوری و تغییر در ترمه و تلاش برای تبدیل آن از یک کالای دست باف و هنری و بعد به یک کالای مدرن و ماشینی با هدف تولید انبوه بوده، شرایط زمینه ای شامل شرایط جغرافیایی یزد، روحیه سخت کوشی یزدی ها و نقش مواصلاتی و شرایط مداخله ای نظیر نقش تجار و رقابت فروشندگان با یکدیگر، راهبردهای تنوع در کالاهای ترمه، تنوع در طرح و رنگ ترمه و پیامدهایی چون برندشدگی، خاص بودگی و منحصربه فرد بودن باعث موفقیت و برندشدگی ترمه شده است.
عوامل اجتماعی مرتبط با نگرش شهروندان یزدی نسبت به پول(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات اجتماعی ایران سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳
80 - 102
حوزه‌های تخصصی:
پول در جهان امروز در نقش میانجیِ کنش گران، تسهیل گر مبادلات، و همچون شیء بیرونی و عینی، تجلی یافته و هر روز در حال گسترش است. نگرش افراد نسبت به پول با رفتار آنها در مورد اموری که وابسته به پول است، مرتبط می باشد. نگرش افراد به پول بستگی به عوامل مختلفی همچون تجارب کودکی افراد، تعلیم و تربیت، موقعیت مالی و اجتماعی، و نظام باورها و اعتقادات آنها دارد. نگرش ها نسبت به پول می تواند به عنوان «چارچوب مرجع» برای بررسی زندگی روزانه افراد استفاده شود. هدف پژوهش، بررسی نگرش به پول شهروندان شهر یزد و عوامل اجتماعی مرتبط با آن است. این پژوهش به شیوه پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انجام شده است. نمونه مورد مطالعه شامل 384 نفر از ساکنین شهر یزد است. بر اساس یافته های پژوهش، اکثریت پاسخگویان نگرش میانه ای نسبت به پول داشتند، اما درصد نگرش منفی (2.3 درصد) مردم یزد نسبت به پول از درصد نگرش مثبت (15.1 درصد) کمتر بود. طبق آزمون همبستگی، متغیرهای دینداری و دنیاگرایی و درآمد، رابطه مستقیمی با نگرش به پول داشتند، در حالی که سن و تحصیلات و امید به آینده به طور غیرمستقیم بر نگرش به پول تأثیر می گذارند. مردان مجرد شاغل بیشترین نگرش مثبت و زنان مجرد شاغل منفی ترین نگرش را نسبت به پول داشتند. با کاهش دینداری (0.437-) و افزایش درآمد (0.18) و دنیاگرایی (0.287) نگرش مثبت به پول افزایش می یابد. بر اساس مدل رگرسیونی، دینداری و امید به آینده در مجموع 28 درصد تغییرات نگرش به پول را تبیین می کنند. نتایج حاصل از این تحقیق می تواند در سیاست گذاری اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. <strong>
رفتار مصرفی باورمند: کاوشی زمینه مند در الگوهای رفتار مصرفی زنان در مزون های شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات زن و خانواده دوره هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۸)
134 - 160
حوزه‌های تخصصی:
تلاش این جستار تاملی بر سویه های معناساز در رفتار مصرفی کسانی است که به مزون لباس مراجعه می کنند. امروزه مقوله مصرف فراتر از مقوله رفع نیاز بوده و رفتارهای مصرفی با الگوها و نمادهای خاص خود، بیانکننده تمایلات و تفکرات افراد است. پژوهش حاضر به مطالعه رفتارهای مصرفی زنان در مزونهای شهر یزد میپردازد. روش تحقیق کیفی بوده و با استفاده از روش تحلیل تماتیک با نمونهگیری هدفمند تعداد 30 نفر از زنان شهر یزد انجام شده است و فرآیند نمونهگیری تا اشباع دادهها ادامه یافته است. تحلیل اطلاعات با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون انجام شدکه شامل 55 مفهوم و 26 مضمون فرعی و 3 مضمون اصلی بدست آمد. نتایج نشان داد که بخشی از رفتارهای مصرفی زنان در مزون برساختی از ارزشهای سنتی و فرهنگی آنها بوده و در قالب مفهوم رفتار مصرفی باورمند تبیین شده است. ابعاد رفتار مصرفی باورمند شامل رفتار مصرفی مقتصدانه، مصرف قناعتمندانه و خود اثباتی را شامل می شود کنش ها و رفتارهای اقتصادی مردم هر جامعه با بسترهای تاریخی و فرهنگی آنها مرتبط بوده و از خرده فرهنگ ها، هنجارها، ارزش ها و در مجموع، از نوع سبک زندگی آنها تأثیر می پذیردبه نظر می رسد که یکی از مهمترین ویژگی در رفتار مصرفی جامعه مورد مطالعه اقتباس و تبعیت از نظام باورهای اخلاقی و اعتقادی مردم یزد بوده است.
اخلاق اقتصادی یزدیها: زمینه های شکل گیری و دلالتهای آن برای سیاستگذاری های استان
منبع:
فرهنگ یزد سال اول تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲
8 - 26
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله، ضمن مرور بر مؤلّفه های اصلی اخلاق اقتصادی یزدی ها، عوامل مؤ ثّر بر شکل گیری این نوع خلق و خوی اقتصادی در مردم یزد معرفی میشود. سپس میزان پایداری عوامل قبلی و عوامل نوظهور مؤثر بر اخلاق اقتصادی یزدیها در دنیای جدید نیز مرور می شود. و در آخر، راهکارهایی برای بهره برداری از ابعاد مثبت این اخلاق در راستای تحقق تو سعه پایدار و اقتصاد درونزا در این استان ارائه می گردد. روش مورد استفاده در این تحقیق، روش تاریخی و خرَد » تحلیلی و اسنادی است. این مقاله با اتّکا به میراث پرورش یافته در یزد به عنوان تجلّی که مهمترین ویژگی آن همزیستی با طبیعت و انسانهای دیگر و تعادل ) « خرَد کویری » و « ایرانی و « توسعه صرفاً اقتصادی و سودمحور » میان ابعاد مادی و معنوی انسان و جهان است)، در دوراهی گزینه دوم را برای یزد تجویز می کند و در حوزه فرهنگ، به جای ،« توسعه پایدار و انسان محور » حفظ یکدستی فرهنگی شهر، تلاش برای تقویت خودباوری و خودآگاهی فرهنگی یزدی ها و نیز تقویت فرهنگ همزیستی با فرهنگهای دیگر را توصیه می کند.
هویت بازاندیشانه زنان و چگونگی گذران اوقات فراغت زنان در شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
زن و جامعه سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۵۲)
83 - 102
حوزه‌های تخصصی:
اوقات فراغت و چگونگی گذران آن در دوران مدرن، از موضوعات اساسی در زندگی اجتماعی انسانهاست و با توجه به رواج فرهنگ مصرف و شکل گیری تغییرات اساسی در سبک زندگی انسانها بر اهمیت آن افزوده شده است. پژوهش حاضر با هدف « بررسی رابطه هویت زنانه بازاندیشانه با الگو های فراغتی زنان شهر یزد» انجام شد. روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع پیمایشی، با استفاده از ابزار پرسشنامه و به شیوه نمونه گیری خوشه ای متناسب از 403 نفر از زنان ساکن در شهر یزد گردآوری شده است. در این تحقیق اوقات فراغت در دو بعد سنتی و مدرن سنجیده شده است. نتایج نشان داد که میانگین کل (در طیف 1 تا 5) متغیر هویت بازاندیشانه زنانه برابر 3.51 ست. بدین ترتیب در مجموع میزان هویت زنانه در بین زنان نمونه، بیشتر از حد متوسط یعنی عدد 3 است. همچنین بین متغیرهای زمینه ای مانند وضعیت تاهل پاسخگویان، سن آنها، وضعیت تحصیلات و وضعیت شغلی زنان با چگونگی گذران اوقات فراغت رابطه وجود دارد. و همچنین بین متغیر هویت بازاندیشانه زنانه و گذران اوقات فراغت در بین زنان شهر یزد رابطه وجود دارد.
مطالعه ی رفتار کارآفرینانه زنان در یزد: (از ساختارهای تحمیلی خود اشتغالی تا باز تعریف اجتماعی منتهی به آفرینشگری موقعیت)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات راهبردی زنان سال بیست و سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۹۲
153 - 172
حوزه‌های تخصصی:
هدف از این جستار واکاوی رفتارهای اقتصادی موفقیت آمیز زنان کارآفرین در شهر یزد است. تحقیق حاضر کیفی و جامعه مورد مطالعه را زنان کارآفرین در شهر یزد تشکیل می دهند. در نمونه تحقیق با 13 زن که از نظر سن، تحصیلات، نوع حرفه و وضعیت تأهل متفاوت بودند به روش نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. داده های پژوهش با کمک روش نظریه زمینه ای انجام گرفت که شامل کدگذاری باز، محوری و گزینشی بود. مقوله ای هستهی تحقیق، «تعامل سازنده با محدودیت» انتخاب گردید. مقوله های زمینه ای که بسترهای شکل گیری «تعامل سازنده با محدودیت» را فراهم می کنند شامل ساختارهای تحمیلی، حصارهای ذهنی و سرمایه های حمایتی هستند. در این تحقیق آفرینشگری موقعیت عامل علی موثر بر کارآفرینی زنان یزدی یوده و راهبرد اساسی زنان در کارآفرینی شامل همسوی جامعه محور، ارتقاء بخشی به خویشتن، فهم زنانه از کارآفرینی و هارمونی نقش مقولهبندی شد. عامل مداخله گر این تحقیق اثباتگری بازتابی و در نهایت پیامد حاصل از تعامل سازنده با محدودیت خود توانمند سازی تشخص داده شد.
بررسی نگرش شهروندان میبدی نسبت به آلودگی هوا و عوامل اجتماعی موثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در عصر حاضر غفلت از محیط زیست و بی توجهی به آن، به شدت، در حال گسترش است. تلاش برای توسعه و شهرنشینی و تامین رفاه و آسایش بشر مضرات و مزایایی برای انسان و طبیعت به همراه داشته و یکی از این مضرات که جامعه و شهروندان عامل آن هستند، آلودگی هوا می باشد. در این پژوهش از رویکردهای نظری سبک زندگی و سرمایه فرهنگی بوردیو ، شبکه اجتماعی کاستلز و زیست جهان هابرماس و دیگران بهره برده شده است. از آنجا که شهروندان با نگرش و رفتارهای خود می توانند در کاهش و افزایش آلودگی هوا موثر واقع گردند، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نگرش شهروندان میبدی نسبت به آلودگی هوا و عوامل اجتماعی موثر بر آن می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی، تحلیلی و پیمایشی بوده و جامعه ی آماری شهروندان 16 سال و بالاتر شهر میبد بوده است بر طبق سرشماری 1395 حدود 97000 نفر بوده که از آن حجم نمونه 420 نفر به شیوه نمونه گیری کوکران و به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده اند. یافته های نشان می دهد که بین متغیرهای سن، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، وضعیت سکونت، میزان درآمد و نگرش شهروندان به آلودگی هوا رابطه ی معناداری وجود دارد اما بین جنسیت و نگرش شهروندان به آلودگی هوا رابطه ای وجود ندارد. هم چنین بین سبک زندگی، سرمایه ی فرهنگی، شبکه اجتماعی رابطه ی مثبت و مستقیم و بین سودمحوری رابطه ی منفی معنادار با متغیر وابسته وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیرهای باقی مانده در مدل رگرسیون 19 درصد از واریانس متغیر وابسته را تعیین و تبیین می کنند و متغیر های سبک زندگی، گرایش به سود محوری و سن به ترتیب بیشترین نقش را در مدل رگرسیون پژوهش ایفا می کنند. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که شهروندان میبدی بر اولویت حفظ محیط زیست حتی با وجود درآمد و سود حاصل از کار در کارخانجات تاکید داشته و همچنین مقوله سبک زندگی داری سهم و وزن سهم بیشتری در تبیین متغیر وابسته داشته است که تقویت و تغییر در آن و سرمایه ی فرهنگی باعث تغییر در نگرش شهروندان به آلودگی هوا و حفظ محیط زیست می گردد.
فاصله اجتماعی و خصیصه اقتصادی سنجش رابطه فاصله اجتماعی و خصیصه اقتصادی در نگرش گردشگران و کسبه مقیم یزد به یزدی ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مفهوم «فاصله اجتماعی» به میزان پذیرش و احساس دوری یا نزدیکی در گروه های قومی و همچنین گتوهای شهری اشاره دارد. این مفهوم در عرصه فعالیت های اقتصادی موجب همگرایی و واگرایی میان کنشگران اقتصادی در جهت تعقیب اهداف اقتصادی می شود. شهر یزد به دلیل محصوربودن در کویر و ویژگی های خاص فرهنگی، دارای خصیصه های اقتصادی خاص هم هست. مردم یزد به دلیل داشتن روحیه همزیستی و رواداری، در تعامل دیرینه با سایر گروه ها و خرده فرهنگ ها قرار دارند. هدف این تحقیق، سنجش و تحلیل رابطه میان فاصله اجتماعی و مراوده اقتصادی در میان کسبه غیربومی و گردشگران یزدی با مردم یزد است. روش مورد استفاده در این تحقیق کمی است که با ابزار پرسشنامه استاندارد و محقق ساخته با روایی 70 درصد از میان نمونه 300 نفری از گردشگران و کسبه غیربومی، به صورت خوشه ای چندمرحله ای در محدوده بافت گردشگری یزد تکمیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد احساس فاصله اجتماعی پاسخگویان در ارتباط با مردم یزد نسبتاً کم است و آنان نگرش مثبت تری به مراوده اقتصادی با یزدی ها دارند. بااین حال، احساس فاصله اجتماعی کسبه غیریزدی از یزدی ها بیشتر از فاصله گردشگران از آن ها است. همچنین نتایج نشان داد بین فاصله اجتماعی و نگرش به خصایص اقتصادی یزدی ها، و متغیرهای زمینه ای مانند جنسیت و سن پاسخگویان، رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد.
نگرش به توسعه درون زا در میان جوانان شهرهای اهواز و یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
زمینه و هدف: در مباحث معاصر تغییرات و توسعه اجتماعی، اتکاء به منابع و ارزش های بومی و درونی بیش از پیش مورد توجه قرار دارد. در این مطالعه، نگرش جوانان نسبت به توسعه درون زا در قالب پنج مؤلفه (مشارکت، ارزش های فرهنگی، دانش بومی، منابع محلّی و بازیگران محلّی) بررسی شد. روش و داده ها: تحقیق از نوع کمّی و پیمایشی است. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شد. نمونه شامل 554 نفر از جوانان 17 تا 30 ساله شهرهای اهواز و یزد بود که با شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. پس از طرح فرضیه ها و عملیاتی سازی متغیرهای تحقیق، داده ها به وسیله یک پرسشنامه محقق ساخته گردآوری و به کمک نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته ها: در میان ابعاد مختلف نگرش به توسعه درون زا، بالاترین میانگین مربوط به بُعد احترام به ارزش های فرهنگی بود. متغیرهای سن، تحصیلات و قومیت رابطه معناداری با نگرش به توسعه درون زا داشتند. همچنین جهان گرایی، سن و قومیت، مهم ترین متغیرهای تبیین کننده نگرش به توسعه درون زا در میان این جوانان بود. بحث و نتیجه گیری: جوانان ضرورت توجه به منابع محلّی در عین توجه به تحولات جهانی را پذیرفته اند. جوان امروزی، نگاهی جهانی و در عین حال محلّی به توسعه دارد. گرایش دارد جهانی بیاندیشد و محلّی عمل کند. به ویژه اولویت ارزش های فرهنگی بومی به عنوان عامل هویت بخش توسعه را دریافته است. پیام اصلی: نگرش شهروندان، جهت گیری ذهنی و عملی به توسعه درون زا را در بر می گیرد. با افزایش تجربه و آشنایی با جهان در حال تغییر، تمایل جوانان به منابع و ارزش های بومی متناسب توسعه، افزایش می یابد.
سنخ شناسی رفتار مصرفی زنان در مزون های شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جامعه شناختی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴
131 - 168
تب مصرف شهرها را فرا گرفته است و افراد سعی می کنند با مصرف کالاها، برای خود منزلت و جایگاه اجتماعی کسب کنند. امروزه زنان با استفاده از لباس و قیافه، پیام هایی درباره هویت خود به دیگران ارسال می کنند، مراکز خرید از جمله مزون ها یکی از فضاهای عمده برای مصرف نشانه ها و سبک هاست. هدف این پژوهش درک و تفسیر الگوهای رفتار مصرفی زنان در مزون های شهر یزد است. روش تحقیق کیفی بوده و با راهبرد تحلیل تماتیک اجرا شده است. روش گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته بوده است. حجم نمونه 30 نفر از زنان ساکن در یزد بوده که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل مضمون استفاده شده است. پس از واکای مصاحبه ها و تجزیه و تحلیل آنها یافته های تحقیق در قالب چهار سنخ پدیدار شدند که عبارتند از1- رفتار مصرفی باورمند 2- استحاله در دیگران مهم3- رفتار مصرف نمایشی 4- هژمونی مارک باوری. نتایج پژوهش نشان داد که ارزش های مصرفی این گروه به صورت محسوسی از پیچیدگی برخوردار است. از مهمترین ویژگی در رفتار مصرفی مشارکت کنندگان، الگوی رفتار مصرفی باورمند است که تحت تأثیر قناعت جویی و روحیه سخت کوشی است. اما ظهور فرهنگ مصرف گرایی، چشم و هم چشمی و تغییرات در سبک زندگی باعث شده تا سنخ های مصرفی متظاهراته، مدباورانه و نمایشی گسترش یابد. بر این اساس می توان پیش بینی کرد جهت گیری فرهنگ مصرف در میان زنان یزدی به سمت دوگانگی مصرف باورمند و متظاهرانه بوده و نشانگرهای منفی رفتارهای مصرفی در ظهور شهرهای مصرفی، وجه غالب این رفتار در آینده خواهد بود.
مصرف گرایی و عوامل جامعه شناختی مؤثر بر آن در بین جوانان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مصرف پدیده ای جدید نیست اما تنها در عصر حاضر در مقیاس وسیعی ظاهر و به امری فراتر از رفع نیاز تبدیل شده است. دراین بین، جوانان به دلیل روحیات منحصربه فرد و تنوع طلب، کارگزاران عمده و مصرف کنندگان فعال جامعه محسوب می شوند. از آنجایی که مصرف گرایی می تواند پیامدهای منفی گسترده ای در پی داشته باشد، با هدف فهم و تبیین این پدیده، پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل جامعه شناختی مؤثر بر مصرف گرایی انجام شد. روش تحقیق، پیمایش و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه آماری جوانان 15 تا 35 ساله شهر تهران و روش نمونه گیری نیز ترکیبی از خوشه ای چندمرحله ای و تصادفی ساده است. چارچوب نظری، تلفیقی از آراء زیمل، وبلن، کمپل، بودریار، گیدنز و مارکوزه درجهت تبیین مسئله پژوهش انتخاب شد. یافته ها نشان داد متغیرهای مدگرایی (58/0)، خود اظهاری و بیان خود (58/0)، ارزش های لذت جویانه (37/0)، مدیریت بدن (34/0) و تبلیغات رسانه ای (26/0) رابطه مثبت و معناداری با مصرف گرایی دارند. تحلیل رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد متغیرهای مذکور 49 درصد از واریانس مصرف گرایی را تبیین می کنند. مدگرایی با ضریب بتای 32/0 و بیان خود با 27/0 بیشترین سهم را در تبیین واریانس متغیر مصرف گرایی دارند.
فهم هرمنوتیکی تجربه گردشگری فضاهای قدسی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
تلاش این جستار تاملی هرمنوتیک بر سویه های معناساز بر تجربه زیسته کسانی است که آرامگاه شهداء گمنام را به عنوان محل گردشگری و زیارت انتخاب کرده اند. هدف در این جستار تحلیل نظام معنایی رفتار گردشگرانی است که از طریق زیارت فضاهای قدسی به رفتارهای گردشگرانه خود خصلت فرهنگی می بخشند. پژوهش حاضر در چارچوب روش کیفی بوده و با استفاده از تکنیک مصاحبه و مستندات تجربه زیسته در حوزه میدان صورت گرفته و از تحلیل عرفی برای تحلیل یافتهها استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که استقرار آرامگاه شهداء در ارتقاعات تپه نور در پارک جمشیدیه تهران دارای نظام معنایی و نشانگان فرهنگی است و دلالت بر پیوند گسست ناپذیر بین انسان، کوه، طبیعت و معنویت قدسی حاصل از گردشگری دارد. در چارچوب فهمی استعاری کوه پیمایی یک حرکت طبیعی روبه بالا بوده و در طی مسیر کوه پیمایی ، حس تعالی در انسان ایجاد شده و نشاط درونی ایجاد می گردد. انگیزه زیارت از نظر پاسخگویان شامل 9 مضمون اصلی : «دستیابی به آرامش درونی»، «کشش طبیعی و انگیزه دور شدن از شهر»، « تجدید پیمان با شهداء»، «توسل جستن»، «تعهد و احساس دین»، «الگوبرداری از شخصیت شهداء»، «درد دل کردن و قدردانی»، «حس قربت و همزادپنداری» و «احساس خودیابی» بودند.
مطالعه الگوی خودتوانمندی زنان کارآفرین یزد: تعامل سازنده با حصارهای ذهنی و اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
زن در توسعه و سیاست دوره ۲۰ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳
415 - 440
حوزه‌های تخصصی:
در ایران، توسعه و ترویج کارآفرینی یکی از نیازهای جدی جامعه است و ساختار خانوادگی، نگرش سنتی و کلیشه های جنسیتی، که توصیف کننده ساختارهای اجتماعی کشورها است، به شدت بر فرایند توسعه کارآفرینی زنان اثرگذار است. بنابراین، ضروری است که در بررسی این فرایند عوامل ذکرشده در نظر گرفته شود. هدف از این جستار واکاویِ رفتارهای موفقیت آمیز کارآفرینانه زنان در شهر یزد است. تحقیق حاضر کیفی است و جامعه مطالعه شده را زنان کارآفرین در شهر یزد تشکیل می دهند. در نمونه تحقیق، 15 زن کارآفرین، که از نظر سن، تحصیلات، نوع حرفه و وضعیت تأهل متفاوت بودند، به روش نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند. برای تحلیل مصاحبه ها از تکنیک تحلیل مضمون استفاده شد که از نتایج تحلیل ها، سه مضمون اصلی به دست آمد: مضمون اصلی تعامل سازنده با حصارهای ذهنی و اجتماعی شامل 21 مفهوم و 5 مضمون فرعی ( غلبه ایدئولوژی جنسیتی مرد سالارانه، حمایت نکردن ساختاری، کلیشه باور نداشتن به توانایی زن، دید اقتصادی به کار زن، کوته نگری اجتماعی)، مضمون ارتقابخشی به خویشتن شامل 21 مفهوم و 4 مضمون فرعی (همسو شدن با هنجارهای اجتماعی، اثبات قابلیت های فردی، غلبه بر خودمحدودسازی، رعایت هنجارهای جنسیتی) و مضمون اصلی اثبات گری بازتابی با 9 مفهوم و 2 مضمون فرعی (میل به خوداثباتی و خودباوری کنشی).
تحلیل جامعه شناختی و انسان شناختی فعالیت های اقتصادی بروجنی های ساکن ایذه (با تأکید نظریۀ حک شدگی ترکیبی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
فعالیت های اقتصادی را تنها با عوامل و مؤلفه های اقتصادی نمی توان تبیین کرد، بلکه این کنش ها و فعالیت ها از الگوهای فرهنگی-اجتماعی نیز پیروی می کنند. بنابراین برای بررسی بهتر و جامع تر سطح کیفی فعالیت های اقتصادی، باید ارتباط آن را با ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه در نظر گرفت. با عنایت به تأثیرپذیری فعالیت های اقتصادی مناطق ایلیاتی از عوامل طبیعی، اجتماعی و فرهنگی، هدف این پژوهش توصیف و تحلیل جامعه شناختی فعالیت های اقتصادی بروجنی های مقیم ایذه است. در این پژوهش از رفتار اقتصادی بروجنی های مقیم ایذه با عنوان «تجار کوچ رو» یاد شده و بر اساس نظریه حک شدگی ترکیبی کلوستر مورد تحلیل قرار گرفته است. رویکرد نظری در این پژوهش، تفسیری و استراتژی روش شناختی مورد استفاده مبتنی بر روش مردم نگارانه بوده است. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش شامل مطالعه اسنادی، مصاحبه، مشاهده و عکس و حجم نمونه مورد نظر 24 نفر از بروجنی های مقیم ایذه و 6 نفر از بختیاری های ساکن ایذه (جمعا 30 نفر) هست. با توجه به ماهیت روشی در تحلیل و نتیجه گیری داده ها از توصیف فربه استفاده شده است. نتایج حاصل از توصیف فربه (تبیین) نشان می دهد که وضعیت طبیعی، اجتماعی و جغرافیای فرهنگ ایلی بختیاری ها به مثابه بسترهای مناسب به شکل گیری فعالیت های اقتصادی بروجنی ها در ایذه انجامیده و ویژگی های فرهنگی و اقتصادی بروجنی ها و استراتژی های تجاری آنها به مثابه «تجار کوچ رو» نیز به تداوم فعالیت های اقتصادی آنها در بازار ایذه مدد رسانده است.
واکاوی تجربه زیسته زنان شهر کرمان از توانمندسازی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه مددکاری اجتماعی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴
1 - 52
حوزه‌های تخصصی:
توانمندسازی به فرایندی اشاره دارد که در آن زنان به منابع مادی و غیرمادی دسترسی داشته و می توانند بر زندگی، انتخاب ها و توانایی های خود تأثیر داشته باشند. توانمندسازی دارای دو بعد ایستا و پویاست و عاملیت در این فرایند تأثیر مهمی دارد. به عبارت بهتر توانمندسازی شامل سه مفهوم عاملیت، فرایندها/دستاوردها و نتایج است. توانمندسازی دارای ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، آموزشی، شخصی و روانی است و زمانی رخ می دهد که زنان بتوانند هنجارها و فرهنگ موجود را به چالش کشیده و زندگی خود را بهبود بخشند. پژوهش فوق با هدف درک تجارب زیسته زنان شهر کرمان از توانمندسازی با روش پدیدارشناسی انجام شده است. در این پژوهش با 13 نفر از زنانی که در پروژه های توانمندسازی شهر کرمان شرکت نموده و این زنان عمدتاً از افرادی بودند که به نوعی درگیر در فقر و مسائل اقتصادی بودند، مصاحبه انجام و متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی در نرم افزار مکس کیودا، کدگذاری شد که در نهایت 14 مضمون استخراج گردید که عبارتند از: پارادوکس دیگری بزرگ، عدم هزینه در حرفه پیش بینی شده، شکست توانمندسازی مالی، ادراک ارتقای مهارت، پیدایش امیدواری، احساس دیده شدن، برابری و احترام متقابل، ذوب افق ها، تجربه یادگیری مؤثر، هم افزایی، شور و شوق فعالیت گروهی، کار به مثابه فراغت، ادراک ناتمامی و گسست، ادراک ضعف سازماندهی.