مرضیه باباییان پور

در سال های اخیر، شرایط کشور به گونه ای تغییر کرده است که ملت ما در مقابل یک فشار جهانی قرار دارد و نیاز به حرکتی عظیم و پیشرفتی جهشی در اقتصاد دارد. دشمنانی در مقابل ما وجود دارند که می خواهند با فشار اقتصادی و با تحریم و ... سلطه اهریمنی شان را به کشور بازگردانند. در این شرایط بحرانی، اقتصاد مقاومتی برای جهشی در پیشرفت و مقابله با فشارهای اقتصادی و تحریم کشورهای سلطه طلب توسط مقام معظم رهبری مطرح گردید. در تعریف اقتصاد مقاومتی، تشخیص حوزه های اعمال فشار سایر کشورها و تلاش برای کنترل و کم اثر کردن این فشارها و در شرایط آرمانی تبدیل تهدیدها به فرصت ها بیان شده است. از سوی دیگر چابکی را توانایی سازمان برای پوشش فرصت های جدید برای مزیت رقابتی، تحت کنترل درآوردن اطلاعات، دارایی ها و ارتباطات موجود برای تصاحب این فرصت ها و انطباق با تغییرات ناگهانی شرایط کسب وکار دانسته اند. در این مقاله، پس از مرور ادبیات اقتصاد مقاومتی و چابکی، به بررسی ضرورت چابک سازی سازمان ها برای دستیابی به سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی پرداخته شده و با توجه به ادبیات اقتصاد مقاومتی و چابکی، ابعاد اقتصاد مقاومتی چابک پیشنهاد گردیده است. پس از بررسی های انجام شده برای دستیابی به اقتصاد مقاومتی چابک، مدل مفهومی اقتصاد مقاومتی چابک پیشنهاد گردید که براساس آن می توان با چابک سازی سازمان به اقتصاد مقاومتی چابک دست یافت

ع دم رعای ت مسائل ارگونومیک در مح یط کار موجب کاهش کارآیی و کیفیت می گردد و در نتیجه هزینه ه ای بسیار زیادی را هم برای ک ارفرما و هم برای کارکنان بدنبال خواهد داشت. تحقیقات بسیاری در زمینه نقش ارگونومی در کاهش ناراحتی های عضلانی- اسکلتی، افزایش بهره وری، بهبود کیفیت، زندگی کاری، ایمنی و کارآیی کلی سازمان انجام یافته است و متخصصین ارگونومی نیز با بهینه کردن تناسب بین انسان – ماشین و محیط، کارآیی سیستمها را بهبود بخشیده اند. لیکن امروزه توجه به ارگونومی از حد یک ابزار فراتر رفته و به یک استراتژی جهت بهبود بهره وری سیستم و بهبود راندمان و عملکرد انسان تبدیل شده است. در این تحقیق سعی ش ده اس ت با توجه به الزامات سیستم مدیریت کیفیت به ارائه یک مدل ساختاری در زمینه تاثی رگ ذاری جنبه های مخت لف ارگ ونومی ش امل فیزیولوژی کار، بیومکانیک شغلی، روان شناسی مهندسی و آنتروپومتری بر نظام کیفیت و بهره وری پرداخته شود. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که از بین عوامل ارگونومیک محیط کار، عامل بیومکانیک شغلی بیشترین تأثیر را بر اجرای سیستم مدیریت کیفیت جامع دارد.

فناوری اطلاعات سازمانها اغلب به دلیل عدم شناخت صحیح و به هنگام مشکلات، و عدم اقدام به موقع برای رفع آنها، دارای معوقه هایی هستند که به کاهش کیفیت تصمیم گیری و در نتیجه عدم بهره وری بهینه از منابع منجر می شود. از طرف دیگر فلسفه ناب نگرشی سودمند است که در آن تلاش می شود اتلاف به حداقل برسد و حداکثر بهره وری از تسهیلات، منابع انسانی و سرمایه به دست آید. تئوری ناب هنگامی که برای اطلاعات، سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات سازمان به کار رود، بهره وری سازمان را با حذف ضایعات در مدیریت فناوری اطلاعات، ارتقا می بخشد. هدف از انجام تحقیق حاضر بررسی تأثیر ناب بودن بر بهره وری فناوری اطلاعات در حوزه بانکداری است. که از لحاظ روش، توصیفی و پیمایشی و با هدف کاربردی انجام می پذیرد. جامعه آماری این تحقیق شامل کارشناسان بخش فناوری اطلاعاتِ صنعت بانکداری سراسر کشوراست، که از جامعه ای متشکل از260 نفر با استفاده از روش کرجسی و مورگان، نمونه ای 156 نفره برای پاسخ گویی به پرسشنامه های مطرح شده انتخاب گردیده است. پس از تحلیل اطلاعات با روش تحلیل عاملی تأییدی و ارائه نتایج، میزان تأثیر عوامل مؤثر بر ناب سازی در روند ارتقای اجزای فناوری اطلاعات مثبت و مؤثر ارزیابی شد و در این میان طراحی مناسب فرایندهای اطلاعاتی به عنوان مهمترین عامل مؤثر بر ناب بودن فناوری اطلاعات شناخته شد.

در قرن بیست و یکم، تغییر، باثبات ترین مشخصه ای است که می توان برای دنیای کسب و کار معرفی کرد؛ این مشخصه، ناشی از نوآوری های فناوری و نیازهای در حال تغییر مشتریان است، سازمان ها را به سمت چالش های جدیدی هدایت می کند و بی توجهی به آن، بقا و موفقیت سازمان ها را به طور فزاینده ای تهدید می کند. براین اساس، بسیاری از سازمان ها در اولویت های کسب وکار و دیدگاه های راهبردی خود، تجدیدنظر کرده و بر سازگاری با تغییرات محیط کسب وکار و پاسخ سریع به نیازهای بازار و مشتری، از طریق روش های جدید همکاری تأکید می کنند. این رویکرد، چابکی نام دارد. در محیط پرآشوب و به شدت متغیر کنونی، چابکی، مسأله ای حیاتی و از مهم ترین فاکتورهای بقا و پیشرفت سازمان هاست. سازمان های خدماتی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. این سازمان ها فقط خدمات خود را به فروش نمی رسانند، بلکه راه حل های برآوردن نیازهای واقعی مشتریان را هم به فروش می رسانند. آنها معتقدند خدمات شان کامل نیست و به منظور غنی سازی ارزش های دریافتی مشتریان از خدمت و ایجاد ارزش افزوده برای آنها، سعی در غنی سازی محصول خود دارند. این مسأله سبب دسترس ناپذیر شدن موقعیت سازمان های چابک برای رقبا می شود. از این رو پژوهش حاضر، به دنبال الگویی برای چابک سازی زنجیره تأمین خدمات پس از فروش خودرو سنگین با استفاده از روش نگاشت مفهومی است. در همین راستا، ابتدا مبانی نظری و پیشینه پژوهش، بررسی و شاخص های دستیابی به چابکی در زنجیره تأمین سازمان های خدماتی، شناسایی شد. سپس با استفاده از تحلیل عاملی از میان شاخص های شناسایی شده، عوامل اصلی چابک سازی زنجیره تأمین سازمان های خدماتی، شناسایی و الگویی مفهومی به وسیله الگو سازی معادلات ساختاری تدوین شد. با به کارگیری این الگو، مدیران واحدهای خدماتی می توانند قدرت پاسخ گویی ارائه خدمات را افزایش داده و سهم بیشتری از بازارهای رقابتی را در اختیار بگیرند.

بسیاری از روش های ناب منتسب به بخش تولیدی هستند که در آن یک محصول ملموس وجود دارد. بنابراین، مفاهیم و روش های ناب قبل از استفاده در فرآیندهای خدماتی باید ارزیابی مجدد شوند. به کارگیری اصول تفکر ناب در سازمان های خدماتی، از طریق کاهش اتلاف ها، بستر مناسبی را برای افزایش بهره وری در این سازمان ها ایجاد می کند. هدف پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد خدمت ناب برای ارتقای بهره وری خدمات، با بهره گیری از متدولوژی نظریه داده بنیاد است. برای استخراج داده ها با استفاده از نظریه داده بنیاد، از دو منبع استفاده شد: مرور ادبیات موجود در زمینه خدمت ناب و مصاحبه با 32 نفر از اعضای هیأت علمی صاحب نظر در زمینه خدمت ناب و خبرگان این حوزه در صنایع خدماتی مطرح کشور. پس از کدگذاری داده ها بر اساس رویکرد نظریه داده بنیاد استراوس و کوربین، 30 مفهوم و 7 مقوله استخراج گردید. حاصل کار شناسایی ابعاد خدمت ناب به همراه عوامل فرعی پشتیبان است. در این مطالعه برای اولین بار است که ابعاد خدمت ناب و شاخص های آن شناسایی شده اند. نتایج نشان می دهد که فاکتورهای نیروی کار، مشتری، مدیریت، سیستم اطلاعات، بهبود مستمر، فن آوری و مدیریت عملیات می توانند باعث ارائه خدمت ناب شده و به عنوان ابعاد خدمت ناب در نظر گرفته شوند. به کارگیری این فاکتورها در سازمان های خدماتی می تواند به مدیران این واحدها کمک کند تا مدیریت خدمات را هرچه ناب تر یعنی با اتلاف ها و هزینه های کمتر و درنتیجه آن با بهره وری بالاتر به انجام رسانند.

دانش منبع کسب مزیت رقابتی پایدار محسوب می شود و به منظور دستیابی سازمان ها به چنین مزیت رقابتی، خلق دانش می تواند به عنوان یک فرصت جدید، مورد توجه قرار گیرد. در این تحقیق، اجتماعات کاری به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای خلق دانش در یک سازمان آموزشی مدنظر قرار گرفته است.در راستای گسترش و توسعه این مبحث، ابتدا به طور جامع و فراگیرانه معیارهای موثر بر اجتماعات کاری با تمرکز بر خلق دانش مشخص و بررسی گردید و در نهایت 18 معیار به عنوان معیارهای موثر بر اجتماعات کاری که بر خلق دانش در   سازمان های آموزشی موثرند، شناسایی گردید و در قالب پرسشنامه ای، در جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه پیام نور تهران- شمال توزیع شد و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. بر مبنای تحلیل های آماری، عوامل کلیدی موفقیت اجتماعات کاری که در شش گروه" سازمان"، "بهینه سازی تعاملات"، "زیرساخت مناسب"، "ابزارهای حمایتی"، "استراتژی و اهداف" و "حمایت سازمانی" دسته بندی شدند، تاثیری فزاینده بر فرآیند خلق دانش در مطالعه موردی دارند که تاثیر عوامل "استراتژی و اهداف" و "سازمان" بر خلق دانش بسیار چشمگیرتر است. این تحقیق می تواند راهنمایی برای مراکزی آموزشی باشد تا با تغییراتی در ساختار و اهداف و استراتژی های خود   بتوانند زمینه را برای تسهیل تشکیل اجتماعات کاری و فرایند خلق دانش برای دانشجویان خود فراهم آورند.

امروزه افراد نقشی کلیدی در رشد و توسعه هر سازمانی دارند. سرمایه انسانی به عنوان یکی از مهمترین ابعاد سرمایه فکری در دانشگاه ها و مؤسسه های آموزش عالی می تواند موجب مزیت رقابتی پایدار شود. هدف اصلی این تحقیق، بررسی تأثیر اشتراک دانش بر ارتقای سرمایه های انسانی در دانشگاه پیام نور است. تحقیق حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی است و جامعه آماری آن دانشجویان دانشگاه پیام نور شاهین شهر می باشند به منظور انجام این پژوهش، ابتدا پرسش نامه ای براساس مقیاس پنج درجه ای لیکرت طراحی شد و در گام بعد جهت اخذ روایی صوری و محتوایی پرسش نامه، از نظرات متخصصین استفاده شد و ضریب پایایی پرسش نامه با استفاده از آلفای کرونباخ 887/0 به دست آمد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها به کمک نرم افزار SPSS و لیزرل نشان داد که اشتراک دانش، همبستگی مثبت و معناداری با سرمایه انسانی دارد. همچنین یافته های حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که مدل پیشنهادی پژوهشگر از برازش مناسبی برخوردار می باشد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان دادکه اشتراک دانش در دانشگاه ها و مؤسسه های آموزش عالی می تواند موجب ارتقاء سرمایه انسانی شود.

امروزه نه تنها سازمان های تجاری بلکه سازمان های آموزشی نیز به مقوله اجتماعات کاری علاقه مندند. یک اجتماع کاری، محدوده ای از افراد است که توسط روابط غیررسمی تجربیات خود را انتقال می دهند. در سال های اخیر، محققان بسیاری در تحقیقات خود به موضوع اجتماعات کاری پرداخته اند و برمبنای اهداف تحقیقاتی خود، مجموعه ای از عوامل را به عنوان عوامل موفقیت اجتماعات کاری برشمرده اند. در تحقیق حاضر، سعی بر آن است که با مرور موثرترین تحقیقات صورت گرفته در سال های اخیر، عوامل موفقیت اجتماعات کاری دسته بندی و تأثیر این عوامل بر دانشگاه ها به عنوان یک سازمان آموزشی بررسی گردد. براین اساس، یافته های تحقیق بیانگر این است که در میان عوامل موفقیت اجتماعات کاری، عامل سازمان، بهینه سازی تعاملات، زیرساخت مناسب ، ابزارهای حمایتی، سیاست های کلان و حمایت سازمانی بیشترین تاثیر را بر موفقیت اجتماعات کاری دارند. این تحقیق می تواند کمک شایانی به تسهیل فرآیند تشکیل اجتماعات کاری و موفقیت آن ها در دانشگاه ها با توجه به عوامل شناخته شده نماید و به تبع آن دانشگاه ها را از مزایای حاصل از اجتماعات کاری برخوردار سازد.