عامر نیک پور

عامر نیک پور

مدرک تحصیلی: استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۶۸ مورد.
۲۱.

بازشناسی مؤلفه های شکل دهنده سرزندگی خیابان به مثابه ارتقاء کیفیت زندگی اجتماعی در فضاهای شهری کوچک مطالعه موردی: خیابان شهید چمران شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سرزندگی کیفیت زندگی فضاهای شهری کوچک شیراز خیابان شهید چمران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹ تعداد دانلود : ۳۹۱
سرزندگی یکی از مؤلفه های اصلی تأمین کننده کیفیت مطلوب فضای شهری است. محیط های شهری سرزنده، زمینه ساز ایجاد و افزایش سرمایه های اجتماعی می باشند. ازآنجاکه امروزه شاهد تنزل سرزندگی در عرصه های عمومی و متعاقباً کاهش حضور داوطلبانه مردم در فضاهای شهری هستیم، ضروری به نظر می رسد که در پی ساخت محیط های شهری سرزنده تر باشیم. هدف از انجام پژوهش حاضر بازشناسی مؤلفه های مؤثر بر سرزندگی و تأیید مؤلفه ها در خیابان شهید چمران شهر شیراز می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، توصیفی-تبیینی و ازلحاظ کاربست نتایج، کاربردی و ازلحاظ روش شناسی، کمی است. روش تحقیق از نوع همبستگی رگرسیون و تحلیل عاملی می باشد. در این تحقیق در ابتدا بامطالعه مبانی نظری و پیشینه پژوهش ابعاد و مؤلفه های مؤثر در سرزندگی خیابان های شهری مورد شناسایی قرارگرفته و در غالب مدل جامع تبیین شد. بر اساس نتایج می توان بیان کرد مؤلفه های بازشناسی شده سرزندگی شهری شامل مؤلفه کالبدی-عملکردی با متغیرهای عملکرد، ایمنی، نظارت جمعی، دسترسی، خوانایی کالبدی و آسایش اقلیمی، مؤلفه زیباشناختی با متغیرهای تنوع، نورپردازی، نفوذپذیری و خوانایی و جذابیت بصری، مؤلفه زیست محیطی با متغیرهای سایه اندازی محیط، پوشش گیاهی و عاری بودن از آلودگی و مؤلفه فرهنگی و اجتماعی و متغیرهای آسایش اجتماعی و روانی، هویت برجسته و منحصربه فرد، ارزش های فرهنگی و تعاملات اجتماعی می باشد. در ادامه این مدل با استفاده از با استفاده از ابزار پرسشنامه و نرم افزار AMOS در خیابان شهید چمران شهر شیراز موردبررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی مؤلفه های بازشناسی شده در خیابان شهید چمران شهر شیراز نشان داد، ارتباط معناداری بین مؤلفه های پژوهش و متغیرهای آن ها و همچنین بین مؤلفه های پژوهش برقرار است. همچنین بیشترین وزن استاندارد مربوط به ارتباط بین مؤلفه های زیباشناختی و کالبدی-عملکردی می باشد که بیان کننده همبستگی بالای این دو مؤلفه است. به طورکلی می توان بیان کرد این مدل دارای برازش خوبی برای خیابان چمران شهر شیراز می باشد.
۲۲.

تحلیل فضایی وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی وضعیت زناشویی شاخص های زناشویی نواحی شهری و روستایی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۹ تعداد دانلود : ۳۹۲
جغرافیای ازدواج، به مطالعه رفتار و الگوهای عمومی ازدواج و نظام خانواده و تغییرهای فضایی - زمانی آن می پردازد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی پراکنش نماگرهای وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. در جمع آورى اطلاعات از روش کتابخانه اى و اسنادى استفاده شده و شاخص های مقاله بر اساس داده های خام سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 محاسبه شده است. به منظور بررسى ویژگی هاى فضایى وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران، از شاخص های درصد افراد دارای همسر، درصد افراد بی همسر بر اثر فوت، درصد افراد بی همسر بر اثر طلاق و درصد افراد هرگز ازدواج نکرده استفاده شده است. برای تحلیل فضایی شاخص های وضعیت زناشویی از روش های لکه های داغ و خودهمبستگی فضایی موران در محیط نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج روش لکه های داغ نشان می دهد، تمرکز افراد متأهل در نواحی شمالی به مراتب بیشتر از نواحی جنوبی کشور است، ولی تمرکز افراد هرگز ازدواج نکرده، در نیمه جنوبی کشور به ویژه جنوب شرق، جنوب غرب و غرب کشور از مقادیر بیشتری برخوردار بوده و خوشه فضایی قوی تری تشکیل داده است. همچنین تمرکز افراد بی همسر بر اثر فوت در نواحی شمال غرب، شمال شرق، مرکز و غرب و تمرکز افراد بی همسر بر اثر طلاق در شمال و شمال شرق کشور بیشتر از سایر نواحی کشور بوده است. در مجموع 8/63 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر کشور دارای همسر (متأهل)، 1/4 درصد بی همسر بر اثر فوت (بیوه) ، 7/1 درصد بی همسر بر اثر طلاق (مطلّقه) و 3/30 درصد هرگز ازدواج نکرده اند.
۲۳.

شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری در شهر نورآباد ممسنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری تحلیل دلفی تحلیل ساختاری تفسیری نورآبادممسنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۲۶
امروزه شهرها با چالش های بسیاری در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه شده اند. به همین دلیل برخورداری از خصوصیات زیست پذیری برای شهرها و کلانشهرها ضرورت یافته است به گونه ای که در تمام برنامه های توسعه بهبود سطح کیفی زندگی به عنوان یک هدف کلی و اصلی در نظر گرفته می شود. اصطلاح زیست پذیری اشاره به درجه تامین ملزومات یک جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت های افراد آن جامعه دارد. در این راستا هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر زیست پذیری شهر نورآباد ممسنی می باشد. روش شناسی این تحقیق ترکیبی می باشد. بخش کیفی شامل شناسایی عوامل موثر بر زیست پذیری در نورآباد ممسنی از طریق بررسی مبانی نظری و تئوریک پژوهش و انجام تحلیل دلفی با مشارکت 15 متخصص به عنوان اعضای پانل می باشد. بخش کمی با استفاده از متدلوژی تحلیلی نوین مدل سازی ساختاری – تفسیری (ISM) روابط بین ابعاد و شاخص های زیست پذیری تعیین و تحلیل شده است. در نهایت با استفاده از تحلیل MICMAC نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شده است. نتایج پژوهش نشان داد متغیرهای بعد اقتصادی شامل اشتغال پایدار، توزیع زیرساخت های مناسب حمل و نقل و مسکن مناسب دارای بیشترین قدرت نفوذ می باشند.
۲۴.

تحلیل میزان انطباق پهنه های بافت فرسوده شهری با پهنه های فقر ( مطالعه موردی: شهر قائم شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بافت فرسوده پهنه های فقر نوسازی و بهسازی شهر قائمشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۲۱۳
نگاه صرفاً کالبدی بافت های فرسوده موجب ضعف طرح های نوسازی و بهسازی شده است. هدف از این پژوهش تحلیل انطباق محدوده بافت فرسوده با پهنه های فقر در شهر قائمشهر است. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی - تحلیلی است. داده های مربوط به مبانی نظری تحقیق به شیوه کتابخانه ای و اسنادی تهیه شده و داده های خام پژوهش از بلوک های آماری شهر قائمشهر تهیه شده که بر اساس سرشمارى سال 1390 مرکز آمار ایران استخراج شده است. برای بی مقیاس سازی 36 شاخص فقر شهری از روش فازی در محیط نرم افزار Excel استفاده شده است. برای پهنه بندی فقر از روش لکه های داغ در محیط نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. محدوده بافت فرسوده نیز از مطالعات طرح نوسازی و بهسازی شهر قائمشهر استخراج شده و مرز آن بر روی بلوک های آماری ترسیم شده است. با انطباق محدوده بافت فرسوده و پهنه های فقر نمایان شده است که پهنه های وسیعی از فقر، در محدوده بافت فرسوده قرار ندارند، این امر موجب می شود که پهنه های فقر یاد شده، از مزایا و تسهیلات مربوط به بهسازی و نوسازی، بازآفرینی و همچنین تخفیف و معافیت در پرداخت عوارض ساخت در محدوده بافت فرسوده محروم بمانند. در حال حاضر از کل مساحت بلوک های شهری 6/296 هکتار به بافت فرسوده اختصاص دارد، در حالی که 1178 هکتار در پهنه فقر جای گرفته است، بررسی ها نشان می دهد تقریباً بین 10 درصد از مساحت و جمعیت محدوده بافت فرسوده و پهنه ی فقر انطباق و هم پوشانی وجود دارد. از این رو بازنگری در طرح بافت فرسوده و شناسایی محدوده های جدید با به کارگیری روش های دقیق تر و در نظر گرفتن مسئله فقر شهری امری ضروری به نظر می رسد.
۲۵.

تحلیل فضایی شاخص های مسکن با رویکرد فرم شهری پایدار (مطالعه موردی: شهر بابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مسکن آثار اکولوژیکی رشد ناموزون و خزش شهری تحلیل فضایی کیفیت زندگی، مسکن اجتماعی و انتخاب محلات شهری موران فرم پایدار بابل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۳۹۰
تبیین موضوع: مسکن یکی از عناصر اصلی در شکل گیری ساختار شهر و بستر تحقق عدالت فضایی و اجتماعی در آن است. مهمترین عامل تأثیرگذار در میزان رضایت مندی فرد از سکونت در یک منطقه و نوع زندگی خویش، مسکن و شرایط محیطی آن منطقه است، بنابراین توجه به آن برای تعادل ساختار فضایی شهر و افزایش کیفیت محیط های مسکونی از ضروریات برنامه ریزی شهری به شمار می رود. هدف از پژوهش حاضر تحلیل فضایی شاخص های کمی و کیفی مسکن و ارتبط آن با فرم محلات در شهر بابل است. روش: روش تحقیق مطالعه حاضر توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف کاربردی می باشد. داده هاى خام مقاله از بلوک های آماری شهر بابل استخراج شده و فرم محلات بر اساس لایه های اطلاعات جغرافیایی موجود به دست آمده است. برای تحلیل فضایی شاخص ها، از مدل خودهمبستگی فضاییو شاخص موران و آماره Gi استفاده شده است. یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد 36 درصد محلات دارای فرم فشرده بوده و فرم های میانی و پراکنده هر کدام 32 درصد از محلات را در برگرفته اند. همچنین اکثر شاخص های مسکن در شهر بابل از خود همبستگی فضایی برخوردار بوده و دارای الگوی خوشه ای می باشند. نتایج: طبق نتایج حاصل از آماره Gi شاخص هایی که نشان دهنده مطلوبیت مسکن هستند بیشتر در فرم فشرده تشکیل خوشه داده اند و شاخص های نشان دهنده بد مسکنی، بیشتر در فرم میانی و پراکنده متمرکز می باشند. نتایج به دست آمده ضمن توجه به عدالت فضایی در گسترش و توسعه مسکن در بین محلات، ارتباط معنادار شاخص های مطلوبیت مسکن و فرم فشرده را تأیید می کند.
۲۶.

تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی جمعیت سالمند شاخص های سالمندی نواحی شهری و روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۳۵۹
یکی از مهم ترین موضوعات قرن بیست ویکم مسئله سالخوردگی جمعیت و پیامدهای ناشی از آن است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل فضایی نماگرهای جمعیتی سالمندان (جمعیت 65 سال و بالاتر) در نواحی شهری و روستایی ایران است. روش مطالعه توصیفی - تحلیلی است و براساس هدف کاربردی است. برای جمع آورى اطلاعات از روش کتابخانه اى و اسنادى استفاده شده است و داده هاى خام مقاله براساس داده های سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 است. به منظور بررسى ویژگی هاى فضایى جمعیت سالمند از شاخص های نسبت سالمندی، نسبت وابستگی سالمندی، شاخص سالمندی، و شاخص پیری استفاده شده است. برای تحلیل فضایی شاخص ها از روش های لکه های داغ و خودهمبستگی فضایی موران در محیط نرم افزار Arc GIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد درصد جمعیت سالمند کشور طی دوره 1335 تا 1395 بیش از 5/1 برابر افزایش داشته است و پیش بینی می شود نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت از 1/6 درصد در سال 1395 به 4/20 درصد در سال 1440 برسد. نتایج حاصل از روش لکه های داغ نیز نشان می دهد نواحی شمالی و مرکزی کشور دارای مقادیر بالاتری از شاخص های سالمندی اند و خوشه فضایی داغ را تشکیل داده اند. در حالی که نواحی جنوب شرق، جنوب، و جنوب غرب کشور دارای مقادیر پایین تری از شاخص سالمندی بوده و خوشه فضایی سرد را تشکیل داده اند.
۲۷.

تحلیل الگوی فضایی شاخص های فقر شهری در شهر بابل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الگوی فضایی پهنه بندی ابعاد فقر فقرشهری بابل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۵ تعداد دانلود : ۴۳۰
ﻣﺮوزه ﺗﻼش ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧی، ﺳﻨﺠﺶ و ﺗﻌییﻦ ﻓﻘﺮ ﺷﻬﺮی ﻣﻮﺿﻮﻋی اﺳﺖ ک ﻪ در ﺳیﺎﺳﺘﮕﺰاری و مدیریت ﺗﻮﺳﻌه اﻧﺴﺎﻧی در ﺑﺴیﺎری از کﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ آن دﻧﺒﺎل ﻣی ﺷﻮد و ایﻦ اﻣﺮ ﻧیﺎزﻣﻨﺪ اﺗﺨﺎذ روش های ﻋﻠﻤی ﺑﻪ ویﮋه در ﺗﻌییﻦ ﺟﻐﺮاﻓیﺎیی ﭘﻬﻨﻪ ﻫﺎی ﻓﻘیﺮﻧﺸیﻦ ﺷﻬﺮی از ﻃﺮی ﻖ کﺎرﺑﺮد روش های آﻣﺎری و ﺗﻌﺮیﻒ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺗﻌییﻦ اﺑﻌﺎد ﻣﺘﻔﺎوت ﻓﻘﺮ ﺷﻬﺮی اﺳﺖ. نوع تحقیق حاضر کاربردی می باشد و در تدوین این تحقیق از روش های توصیفی-تحلیلی و اسنادی-پیمایشی استفاده شده است. داده های مورد استفاده از بلوک های آماری سال 1390 مرکز آمار ایران به دست آمده است. برای استخراج و طبقه بندی داده های این پژوهش از نرم افزار GIS و از ابزارHot Spot Analysis برای تحلیل الگوهای فقر استفاده شده است. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی بررسی شده است. نتایج یافته ها در بعد اقتصادی نشان داد که محدوده های شمالی غربی و جنوب شرقی شهر از فقر گسترده ای رنج می برند. در این مناطق بیش از 23 درصد جمعیت شهر در شرایط فقر نسبی و 7/1 درصد جمعیت در شرایط فقر مطلق هستند. در بعد اجتماعی بیش از 36 درصد از مساحت شهر در فقرنسبی و مطلق هستند که حدود 9/29 درصد از جمعیت شهر در این مناطق زندگی می کنند. در بعد کالبدی فقر حاشیه های جنوبی و شمال شرقی شهر همچون ابعاد اقتصادی و اجتماعی در شرایط نامساعد کالبدی قرار دارند. از نظر فضایی غالب محلات 19، 18 و 11 در شرایط فقرکالبدی هستند. در الگوی نهایی فقر نتایج نشان داد پهنه های فقر در شهر بابل جمعیتی بالغ بر 47140 نفر را در خود جای داده اند که 2/35 درصد از جمعیت کل شهر را تشکیل می دهد این پهنه ها غالباً در محدوده های حاشیه ای شمال شرقی و جنوبی شهر قرار دارند.
۲۸.

سنجش و ارزیابی ابعاد کالبدی تاب آوری شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه 7 شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری کالبدی زلزله مدل FANP مدل تاپسیس منطقه ۷ تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۶ تعداد دانلود : ۷۳۸
موضوع ایمنی شهرها در برابر مخاطرات طبیعی یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری است، لذا پژوهش در خصوص تاب آوری شهری و شناخت میزان تاب آوری آنها در مقابل مخاطرات طبیعی بسیار ضروری است. مطالعه حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی - تحلیلی است.. برای تجزیه تحلیل داده ها از مدل های FANP و تاپسیس و نرم افزارهای SPSS ,Excel, DECISION SUPER ,وGIS ARC استفاده شد. بدین منظور پس از مرور بر متون نظری و تجربی مرتبط شاخص های تبیین کننده تاب آوری کالبدی شناسایی و انتخاب شدند. ابتدا تحلیل عاملی با شاخص های منتخب انجام شد تا ابعاد نشانگر موضوع مورد بررسی، شناسایی و استخراج شوند. در مرحله بعد از روش تحلیل شبکه ای استفاده شد تا ضریب اهمیت نسبی شاخص های تبیین کننده تاب آوری کالبدی محاسبه شود. درنهایت از مدل تاپسیس جهت تحلیل داده ها و محاسبه میزان تابآوری منطقه 7 شهر تهران استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که می توان 14 شاخص را در 5 عامل خلاصه کرد در این میان عامل اول و دوم بیشترین تاثیر را در تاب آوری کالبدی منطقه 7 شهر تهران داشتند. با جای گذاری و بارهای عاملی بدست آمده از تحلیل عاملی در فرآیند شبکه ضریب اهمیت شاخص ها بدست آمد به طوری که شاخص های دسترسی به معابر دارای عرض مناسب و دسترسی به فضای سبز با ضریب110/0 بیشترین تاثیر را بر تاب آوری کالبدی منطقه 7 شهر تهران داشتند.
۲۹.

ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری پزشکی داخلی ( مطالعه موردی: کلانشهر اهواز)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: شاخص های پایداری پایداری اجتماعی محلات اسکان غیررسمی اهواز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۳۸۰
امروزه گردشگری پزشکی پدیده ای مهم و رو به رشد در جهان به شمار می رود. ایران از گذشته یکی از مراکز فعال گردشگری پزشکی در منطقه خاور میانه بوده است. در عین حال همواره نگرانی های پیرامون چالش های و فرصت های پیش روی آن در خصوص جذب گردشگران پزشکی مواجه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر اهواز صورت گرفته است. نوع تحقیق کاربردی–توسعه ای و روش مطالعه اسنادی و پیمایشی است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل گردشگران پزشکی وارده به کلانشهر اهواز 384 نفر برآورد گردید. نتایج به دست آمده نشان میدهد: 6 فاکتور مورد مطالعه نقش مؤثری بر توسعه گردشگری پزشکی دارند که میزان ضریب پیرسون(49/0-) در مورد قیمت خدمات پزشکی منفی و دارای جهت معکوس می باشد بدین معنی با افزایش قیمت خدمات درمانی میزان گردشگران پزشکی کاهش می-یابد ولی میزان ضریب پیرسون در مورد کیفیت خدمات درمانی(41/0)، فرهنگ(39/0)، امکانات و تسهیلات(38/0) و پزشکان حاذق و با تجربه(42/0)، تبلیغات و اطلاع رسانی (44/0) مثبت و دارای جهت مستقیم می باشد. همان گونه که ضریب استاندارد شده Beta نشان می دهد فاکتور قیمت با ضریب تأثیر 612/0 - دارای رتبه اول و فرهنگ با ضریب تاثیر 412/0 دارای کمترین اثر در توسعه گردشگری پزشکی داخلی کلانشهر اهواز می باشد. در خاتمه پیشنهاداتی برای توسعه گردشگری پزشکی در کلانشهر اهواز ارائه گردیده که نیازمند توجه جدی سیاستگذاران، برنامه ریزان، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مدیران بخش بهداشت و درمان می باشد.
۳۰.

بررسی میزان تاب آوری کالبدی شهر در برابر زلزله (مورد مطالعه: نورآباد ممسنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری کالبدی کپ لند نورآباد ممسنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۸۸
تاب آوری کالبدی، یکی از ابعاد تأثیرگذار در میزان تاب آوری جوامع است که از طریق آن می توان وضعیت جوامع را از نظر ویژگی های فیزیکی و جغرافیایی تأثیرگذار در هنگام بروزسانحه ارزیابی کرد. هدف از انجام پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی محلات شهری نورآباد ممسنی در برابر زلزله، شناسایی شاخص ها و عوامل موثر بر تاب آوری آن می باشد. گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اطلاعات پایه از بلوک های آماری مرکز آمار در سال 1395 و 1390 و طرح جامع نورآباد ممسنی در سال 1395  استخراج شد. روش انجام این پژوهش به منظور رتبه بندی تاب آوری در بین محلات از روش کپ لند استفاده شده است. بدین منظور در ابتدا با استفاده از هر یک از روش های تاپسیس، کوپراس و مورا  به رتبه بندی تاب آوری در بین محلات پرداخته و در نهایت از روش کپ لند  رتبه ی نهایی تاب آوری هر یک از محلات پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که در ین محلات مورد بررسی محله چهار از ناحیه یک دارای بیشترین تاب آوری و همچنین محلات چهار از ناحیه دو و سه دارای کمترین تاب آوری می باشند.
۳۱.

بررسی و تحلیل شاخص های توسعه شهری بر اساس مدل های تصمیم گیری چند معیاره، مورد مطالعه: شهر بابل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار شهری عدالت اجتماعی توزیع خدمات بابل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۱۴۱
عدالت اجتماعی یکی از مهمترین مباحث مدیریت و برنامه ریزی شهری به شمار می رود. توجه به اهمیت توزیع عادلانه خدمات و امکانات در نواحی شهری از مهمترین عوامل کاهش نابرابری های محله ای و افزایش سطح رفاه اجتماعی و پایداری زندگی شهری محسوب می شود. در این پژوهش مناطق12 گانه شهر بابل به لحاظ برخورداری از خدمات و امکانات شهریتوسط مدل های تصمیم گیری چند معیاره و براساس 5 شاخص اصلی و 44 زیر شاخص رتبه بندی شده اند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی اﺳﺖ و به منظور ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت از روش ﻫﺎی ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻣﯿﺪاﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. طبق نتایجمنطقه ی 3 با بیشترین میزان برخورداری رتبه اول و منطقه 12 با کمترین میزان در رتبه آخر جای گرفته است. همچنین توزیع شاخص ها و متغیرها در مناطق این شهر عادلانه و هماهنگ نمی باشد، به طوری که با افزایش فاصله از مرکز شهر میزان برخوداری از خدمات کاهش می یابد. بر این اساس میزان برخورداری در مناطق مرکزی (3، 4و10) بیشتر از مناطق بیرونی و حاشیه ای شهر(6 و9) است و شاخص آموزشی- فرهنگی از توزیع نامتعادل تری برخوردار است.
۳۲.

تحلیل عوامل مؤثر بر الگوی فضایی مشارکت سیاسی در انتخابات شورای شهر (مورد مطالعه: قائمشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قائمشهر مشارکت سیاسی انتخابات شورای شهر الگوی فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۳۷۹
مطالعه و بررسی آراء نامزدها و عوامل موثر بر آن یکی از موضوعات مطرح در جغرافیای انتخابات است. تصمیم سیاسی رأی دهندگان در مناطق مختلف و عوامل موثر بر آن را می توان در قالب الگوی فضایی مشارکت سیاسی مورد مطالعه قرار داد. پژوهش حاضر به دنبال شناخت الگوی فضایی مشارکت سیاسی و عوامل موثر در مشارکت شهروندان در انتخابات شورای شهر است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و تحلیل های فضایی بر اساس نتایج انتخابات سال 1392 و 1396 و همچنین بلوک های آماری سال 1390 انجام شد. یافته های پژوهش نشان می دهد طی 5 دوره اخیر تعداد جمعیت واجد شرایط افزایش قابل توجهی داشته اما نرخ مشارکت سیاسی با کاهش چشمگیری روبرو بوده است. این تفاوت در توزیع فضایی الگوی مشارکت نیز مشاهده می شود که هم در سطح شهر و هم در دوره های مختلف قابل ملاحظه است. نتایج نشان داد الگوی فضایی گروه سنی 30 تا 44 سال بیشتر از سایر گروه های سنی به الگوی توزیع فضایی کل آراء نزدیک است. همچنین میان آرای باطله و جمعیت با سواد همبستگی مثبت ولی ضعیف مشاهده شده است، ولی نتایج انتخابات با اشتغال همبستگی مشخص و معناداری ندارند. محلات 11، 12 و 13 با توجه به موقعیت شان بیشترین جمعیت مهاجر را دارا می باشند که در دوره چهارم جزو محلاتی هستند که مشارکت پایین تری نسبت به سایر محلات دارند. میانگین آرای اعضای شورای شهر در محلات 6، 7، 15، 14 و بخش هایی از 5 متمرکز شده است و این امر نشان می دهد منتخبین شهر بیشتر حاصل انتخاب افراد ساکن در این محلات بوده و الگوی فضایی آرای آنها از پراکنش مناسب برخوردار نیست.
۳۳.

تحلیل نقش عوامل مؤثر بر قیمت زمین با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی(GWR) (مورد شناسی: شهر بابلسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قیمت زمین تحلیل فضایی رگرسیون وزنی جغرافیایی بابلسر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۲ تعداد دانلود : ۴۸۶
زمین عنصر اساسی در شکل گیری توسعه و گسترش شهرها به شمار می رود و دسترسی عادلانه و استفاده بهینه از آن، یکی از مؤلفه های اساسی توسعه پایدار محسوب می شود. میزان سرعت و آهنگ رشد قیمت زمین با موقعیت جغرافیایی زمین رابطه دارد. هدف اصلی این پژوهش شناخت عوامل مؤثر بر قیمت زمین در شهر بابلسر، به منظور برنامه ریزی در مسیر توازن و تعادل قیمت هاست. برای استخراج و طبقه بندی داده های این پژوهش از نرم افزار GIS استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر، قطعات زمین مسکونی در محله های شهر است. برای تعیین قیمت، 330 قطعه زمین به عنوان نمونه مورد برداشت میدانی قرار گرفت. به منظور شناسایی نقش عوامل مؤثر بر قیمت زمین از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان داد میانگین قیمت زمین در شهر بابلسر 1.337.000 تومان است که میانگین قیمت در سیزده محله کم تر و در نُه محله بیشتر از آن است. براساس نتایج به دست آمده از مدل رگرسیون وزنی، ضریب تعیین محلی (Local R2) در مورد متغیّر وابسته قیمت زمین در شهر بابلسر بین 57/0 تا 79/0 است که برازش خوب و با دقت بالایی را نشان می دهد. نتایج نشان می دهد، با فاصله از خط ساحلی دریا و حرکت به سمت محله های جنوبی شهر از ارزش زمین کاسته می شود. محله های نزدیک به ساحل همچون علی آبادمیر، نخست وزیری، پارکینگ کتی بن و ولیعصر از دامنه قیمت بالاتری برخوردار بوده و محله های جنوبی مانند میاندشت، قائمیه، بی بی سرروزه و بخش هایی از همت آباد و یور محله بالا از دامنه قیمت پایین تری نسبت به سایر نواحی برخوردار هستند. از بین عوامل مختلف، دو عاملِ نزدیکی به خط ساحلی و نزدیکی به مرکز شهر از مهم ترین عوامل جغرافیایی تأثیر گذار در قیمت نهایی زمین در شهر بابلسر هستند.
۳۴.

الگوی گسترش کالبدی شهر آمل با رویکرد رشد هوشمند شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رشد هوشمند شهری ترکیب کاربری مورا آمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۲۵۴
گسترش سریع شهرها، اکثر کشورهای جهان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. هر چند افزایش جمعیت علت اولیه ی گسترش سریع شهرها محسوب می شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگی جوامع می گذارد. تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آنها راهبرد "رشد هوشمند" به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با "پراکندگی" توسعه شهری است که در واقع رشد هوشمند جایگزینی برای پراکندگی محسوب می شود. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است، داده های مورد استفاده در این پژوهش، بلوک های آماری سال 1390 مرکز آمار ایران می باشد. از نرم افزارهای GIS و SPSS برای استخراج و طبقه بندی داده ها استفاده شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از روش های مورا وتحلیل خوشه ای سلسله مراتبی بهره گرفته شده است بدین صورت که برای رتبه بندی محلات از روش مورا و برای دسته بندی محلات از روش تحلیل خوشه ای استفاده شده است. نتایج یافته ها نشان می دهد محلات مرکزی شهر شرایط مطلوب تری نسبت محلات پیرامونی دارند. این محلات از نظر شاخص های اصلی رشد هوشمند مانند ترکیب کاربری ها، اتصالات، فضاهای باز، زیرساخت ها و مالکیت خودرو از وضعیت مناسب تری برخوردارند.. نتایج رتبه بندی آزمون مورا نشان داد که سه محله 7، 2 و 6 به ترتیب بهترین رتبه ها در بین محلات 25 گانه شهر کسب کرده اند و در مقابل محلات حاشیه ای 14، 13 و 4 دارای بدترین وضعیت و رتبه ها در بین محلات شهر هستند.
۳۵.

تحلیل فضایی فقر شهری با روش تحلیل عاملی؛ نمونه مطالعه: قائمشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی فقر شهری تحلیل عاملی قائمشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۵ تعداد دانلود : ۶۶۹
طرح مسئله: یکی از مهم ترین معضلات شهری، شکل گیری و تمرکز پدیده فقر است که از عوامل اصلی ناپایداری شهرها به شمار می رود. هدف: هدف از این پژوهش، تحلیل پراکنش فضایی شاخص ها و نماگرهای فقر شهری در قائمشهر است. روش: پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی - تحلیلی است. داده های مربوط به مبانی نظری پژوهش به شیوه کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شده و داده های خام پژوهش از بلوک های آماری شهر است که براساس سرشماری مرکز آمار ایران تهیه شده است. برای بی مقیاس سازی شاخص ها از روش فازی و برای سنجش وضعیت فقر از روش تحلیل عاملی استفاده شده است. محاسبه شاخص های فقر با کمک نرم افزار Excel و تحلیل عاملی با کمک نرم افزار Spss صورت گرفته است. برای انجام تحلیل فضایی، روش های لکه های داغ و خودهمبستگی فضایی موران در محیط نرم افزار Gis به کار رفته است. نتایج: نشان می دهد فقر در قائمشهر الگوی توزیع خوشه ای و خودهمبستگی فضایی دارد. بیشترین لکه های داغ در نواحی بیرونی و حاشیه ای شهر و بیشترین لکه های سرد در نواحی مرکزی، شرقی و همچنین قسمت هایی از جنوب غربی شهر دیده می شود. براساس یافته ها 7/46درصد مساحت و 1/35درصد جمعیت قائمشهر در پهنه فقیر و بسیار فقیر قرار دارند. براساس نتایج، قسمت های مرکزی شهر را بلوک های بسیار مرفه و مرفه دربرمی گیرد و قسمت های بیرونی و حاشیه ای با بلوک های فقیر و بسیار فقیر احاطه شده است که این امر شکاف جغرافیایی چشمگیری را در سطح قائمشهر نشان می دهد. نوآوری: ازجمله نوآوری های این پژوهش، استفاده از شاخص های جدید نظیر درصد افراد بدون همسر، درصد مهاجران واردشده و درصد واحدهای مسکونی با یک اتاق و همچنین استفاده از روش فازی برای بی مقیاس سازی فازی شاخص های فقر شهری است.
۳۶.

بررسی تأثیر فرم شهر بر میزان مصرف انرژی در بخش مسکونی مطالعه موردی: شهر همدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرم شهر الگوی مصرف انرژی محلات شهری شهر همدان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۴۵۶
رشد شتابان و فزاینده شهرنشینی و در پی آن افزایش جمعیت شهرها، پیامدهای مختلفی را در زمینه های گوناگون به دنبال داشته است. یکی از این پیامدها، رشد صعودی حدود 20 درصدی میزان مصرف و تقاضای انرژی در شهرها در سه دهه اخیر بوده است. طبق آمار منتشرشده از سوی آژانس بین المللی انرژی، ایران نهمین کشور تولیدکننده انرژی و دهمین کشور مصرف کننده انرژی در جهان است. به این گونه که متوسط مصرف انرژی به ازای هر مترمربع در ایران 6/2 برابر متوسط مصرف در کشورهای صنعتی است که در بعضی از شهرهای کشور، این رقم به حدود 4 برابرمی رسد. با روند چنین شرایطی شاید باگذشت چند سال و اندی دیگر قادر به صادرات نفت نباشیم. پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر فرم و بافت شهر بر الگوی مصرف انرژی در شهر همدان صورت گرفته است. پژوهش ازنظر ماهیت توصیفی – تحلیلی و بنا بر هدف کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به صورت اسنادی و پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش شهر همدان می باشد. تعداد نمونه های موردنظر جهت بررسی میزان مصرف انرژی، 388 واحد مسکونی موجود در محلات منتخب می باشد. جهت تعیین فرم محلات شهر از 5 متغیر و 3 شاخص اصلی تراکم، اتصال و اختلاط کاربری در محیط نرم افزار GIS استفاده شد. در ادامه به بررسی وجود ارتباط بین متغیرهای تحقیق (مشخصه های فرم شهری و ساختمانی به عنوان متغیر مستقل و اطلاعات میزان مصرف گاز و برق خانوارها به عنوان متغیر وابسته) با استفاده از نرم افزار SPSS اقدام شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که بین فرم شهر و میزان مصرف انرژی رابطه معناداری وجود دارد. به گونه ای که فرم های فشرده شهری با میانگین 66/13422298 کیلوژول مصرف انرژی، کارآمدترین فرم ازنظر مصرف انرژی هستند. در مقابل فرم های پراکنده با میانگین 10/18289848 کیلوژول مصرف انرژی، ناکارآمدترین نوع فرم شهری هستند.
۳۷.

واکاوی احساس امنیت زنان در فضاهای عمومی شهر آمل با تأکید بر عناصر کالبدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: احساس امنیت زنان فضای عمومی شهری آمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۶ تعداد دانلود : ۱۹۲
فضاهای عمومی شهری به عنوان یکی از مهمترین بخش های شهرها جهت استفاده زنان، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می گیرند که گاهی نقش عوامل بازدارنده را در استفاده از این فضاها بازی می کنند. هدف از این تحقیق سنجش عامل احساس امنیت در فضاهای شهری برای زنان می باشد. این پژوهش از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت و روش جزء پژوهش های توصیفی -تحلیلی به شمار می رود. مطالعات نظری این تحقیق با بهره گیری از تحقیقات پیشین و مرور بر ادبیات موضوع، تکمیل و با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته به گردآوری اطلاعات انجامید. سؤالات پرسشنامه شامل 61 سؤال در مورد فضاهای عمومی شهر آمل طراحی و بین 450 نفر از پاسخگویان توزیع و تکمیل شد. داده های بدست آمده در محیط Spss با استفاده از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف و آزمون کروسکال والیس مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که تفاوت معناداری بین مؤلفه های احساس امنیت و نگرش زنان وجود دارد. همچنین نتایج آزمون ها بیانگر این است که در خیابان ها و پارک ها کمترین احساس امنیت و در میادین بیشترین میزان رضایت از مقوله امنیت در بین زنان وجود دارد. همچنین تفاوت معناداری میان متغیرهای زمینه ای چون سن، تحصیلات، شغل و میزان دفعات استفاده از فضاهای عمومی و احساس امنیت زنان وجود دارد.
۳۸.

تحلیل فضایی نظام شهری منطقه شمال ایران (سال های 1335 تا 1395)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۵۴
با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن کشور در 8 دوره گذشته است. در این مقاله ضمن طبقه بندی شهرهای منطقه طی 60 سال گذشته، از شاخص های نخست شهری شامل نخست شهر، دو شهر، کینزبرگ، مهتا، موماو و الوصابی، تسلّط موسوی و شاخص های تمرکز شامل هرفیندال، هندرسون و شاخص های تعادل شامل آنتروپی، ضریب تغییرات و رتبه - اندازه جهت بررسی نظام شهری منطقه استفاده شده است. نتایج حاصل از شاخص های نخست شهری و تمرکز نشان می دهد که میزان نخست شهری و تمرکز از سال 1335 تا 1365 روندی کاهشی داشته امّا از سال 1365 تا 1390 روند صعودی یافته است تا اینکه در سال 1395 مجدداً روند نزولی در پیش می گیرد. نتایج شاخص های تعادل نیز نشان می دهد که عدم تعادل و توازن در توزیع فضایی جمعیّت در نظام شهری منطقه از سال 1335 تا سال 1395 همواره افزایش یافته است. نتایج شاخص رتبه - اندازه نیز بیانگر وجود اختلاف نسبتاً زیاد بین جمعیت واقعی و جمعیّت مطلوب شهرهای منطقه طی سال های مورد مطالعه و همچنین اهمیت نسبی شهرهای میانی از سال 1335تا سال 1355 و تسلط نخست شهری از سال 1355 تا سال 1395 می باشد.
۳۹.

الگوی فضایی شاخص های فقر اجتماعی و شناسایی عوامل مؤثر بر آن مورد مطالعه: شهر آمل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل فضایی فقر اجتماعی تحلیل عاملی آمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۶ تعداد دانلود : ۴۵۱
  فقر اجتماعی به عنوان یکی از سه مؤلفه اصلی فقر شهری خود مفهومی چند بعدی است که سهم قابل توجهی در شکل گیری مفهوم نهایی فقر دارد، بنابراین تعیین گستره آن اولین گام در برنامه ریزی و اجرای سیاست های محرومیت زدایی در مناطق شهری به شمار می رود. هدف اصلی این تحقیق شناسایی الگوی فضایی فقر اجتماعی و بررسی مهم ترین عوامل مؤثر بر آن در شهر آمل است. نوشتار حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی به شمار می رود. داده های مورد استفاده از بلوک های آماری سال 1390 مرکز آمار به دست آمده است و برای استخراج و طبقه بندی داده ها از نرم افزارهای GIS، GeoDa، SPSS و Excel استفاده شده است. در این پژوهش از 16 شاخص مرتبط با فقر اجتماعی و روش های تحلیل فضایی همچون تحلیل لکه های داغ، تحلیل عاملی، موران و LISA استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل لکه های داغ نشان داد حاشیه های غربی و قسمت های هم جوار با رودخانه هراز در مناطق شمالی و جنوبی شهر، از جمله مهمترین پهنه های این نوع فقر در شهر آمل می باشند، به طوری که در حدود 13 درصد از مساحت (57/267 هکتار) و 16 درصد از جمعیت شهر (34278 نفر) را در بر گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان می دهد که بر اساس شانزده متغیر اولیه فقط 4 مؤلفه ای که دارای بیشترین همبستگی با یکدیگر بودند تشکیل خوشه داده اند. این چهار مؤلفه که 05/76 درصد از واریانس موجود در داده های اولیه را تبیین می کنند، عبارتند از: فعالیت و مالکیت، بار تکفل، بی سوادی و از کارافتادگی و بیکاری. همچنین یافته های برآمده از آماره LISA نیز با تأیید نتایج قبلی بزرگترین خوشه فقر را در مناطق غربی شهر به ویژه در محلات شماره 3، 4، 5 و 7 نشان می دهد.
۴۰.

تحلیل رابطه میان فرم شهر و مصرف انرژی در بخش مسکن (مورد مطالعه بابلسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۳ تعداد دانلود : ۶۵۰
امروزه اهمیت و نقش انرژی در زندگی، توسعه و پیشرفت جوامع، آشکارتر از همیشه است و در عین حال منابع و انواع انرژی های مورد استفاده بشر در معرض دگرگونی های بسیار جدی است. فرم شهری از طریق تأثیر در مصرف زمین، پراکندگی محل سکونت، کیفیت محیط مسکونی، میزان مصرف انرژی و میزان سفرهای روزانه بر روی محل سکونت انسان و اکوسیستم محیط تاثیر گذار است. هدف این مطالعه تحلیل رابطه میان فرم ساختمان و شهر با مصرف انرژی است. پژوهش از لحاظ ماهیت، توصیفی_تحلیلی و بنابر هدف کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش واحد های مسکونی شهر بابلسر می باشد. تعداد نمونه های مورد نظر، جهت بررسی میزان مصرف انرژی، 375 واحد مسکونی موجود در محلات مختلف شهر می باشد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات این پژوهش از نرم افزارSPSS و GIS بهره گرفته شده است. به منظور طبقه بندی فرم محلات با توجه به ابعاد شش گانه ی تراکم، اتصال، ترکیب کاربری ها، تمرکز، دسترسی به زیرساخت ها و میزان مالکیت اتومبیل، از روش مجموع ساده وزنی (SAW) استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی رابطه بین مصرف انرژی در ساختمان ها و فرم شهری نشان داد که رابطه معناداری بین مصرف انرژی و فرم ساختمان وجود دارد و یافته ها نشان داد که اگر در فرم فشرده، بافت فرسوده غالب نباشد میزان مصرف انرژی بسیار کمتر از سایر فرم هاست.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان