داوود معصومی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شایستگی های مدرسان دوره های یادگیری الکترونیکی و ارائه الگویی جهت تبیین آن ها انجام شده است. در این پژوهش، از روش فراترکیب هفت مرحله ای "سندلوسکی و باروسو" استفاده شده است. بر این اساس، جامعه پژوهش را پایگاه های داده (پنج پایگاه داده به زبان انگلیسی شامل "اسکوپوس"، "ساینس دایرکت"، گوگل اسکالر"، "اریک" و " پروکوئست" و یک پایگاه داده به زبان فارسی شامل "علم نت") و مجلات معتبر داخلی و خارجی در این حوزه تشکیل داد که 328 منبع یافت شد. نمونه گیری بر اساس مراحل فراترکیب انجام شد که 35 نمونه بر اساس معیارهای از قبل تعیین شده انتخاب شد. جهت تحلیل داده ها از کدگذاری باز و محوری و به منظور تعیین قابلیت اعتماد داده های پژوهش از استراتژی تأیید همکاران پژوهشی استفاده شد. طی فرآیند تحلیل و ترکیب یافته ها و با توجه به مفاهیم مورد تأکید در مقالات منتخب، الگوی شایستگی های مدرسان دوره های یادگیری الکترونیکی با استخراج 118 مفهوم، 26 مقوله و 9 بعد (شایستگی فناورانه، شایستگی تخصصی، شایستگی پداگوژی، شایستگی هدایتگری، شایستگی اجتماعی، شایستگی فردی، شایستگی اخلاقی، شایستگی مدیریتی و شایستگی خود توسعه ای) شکل گرفت.

هدف این مقاله بررسی چگونگی کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در تربیت معلم و در یک رویکرد وسیعتر در توسعه مدارس است. برای آمادهسازی دانشجویان تربیت معلم و معلمان آینده جهت کار در جامعه به شدت در حال تغییر و سرشار از اطلاعات و فناوری، مؤسسات آموزش عالی در کشورهای مختلف استراتژیهای گوناگونی را برای کاربست فاوا در تربیت معلم اعمال میکنند. بررسی و تجزیه و تحلیل جهتگیریها و استراتژیهای به کار رفته در کاربست فاوا در سیستمهای آموزشی کشورهای مختلف میتواند مسیر حرکت ما را در بستری که تنها عنصر ثابت آن تغییر است، تا حدود زیادی روشنتر نماید. در همین راستا مقاله حاضر مطالعهای کیفی از نوع فراترکیبی جهت تحلیل و ترکیب مطالعات و کاربست فاوا در آموزش، به خصوص در تربیت معلم، میباشد. نتایج به دست آمده در دو مقوله اصلی شامل کاربست فاوا در آموزش ضمن خدمت معلمان و کاربست فاوا در آموزش پیش از خدمت معلمان، آورده شده است. جهتگیریها و استراتژیهای به کار رفته در کاربست فاوا در آموزش پیش از خدمت معلمان بایستی مبتنی بر رویکرد گلچین شدهای باشد که برنامه استراتژیک، دسترسی مناسب به نرم افزار و سخت افزار و پشتیبانی در مؤسسات و رشته مورد نظر، ارائه فعالیتهای تدریس سازنده، ایجاد شبکه میان دانشجویان تربیت معلم و معلمان، افزایش مهارت فاوا مدرسان معلمی و ارشادگرها، و موارد مشابه را در خود داشته باشد. در همین راستا اثربخشترین نحوه کاربست فاوا در مؤسسات آموزشی، به کارگیری ترکیبی از استراتژیهاست. برای کاربست فاوا در تربیت معلمان و در یک رویکرد کلی تر توسعه مدارس، لازم است بر هر دو نوع آموزش پیش و ضمن خدمت معلمان تأکید گردد. در ابتدا رویکردهای کاربست فاوا در توسعه مدارس بحث میشود؛ سپس روشهای کاربرد فاوا در آموزش پیش از خدمت و ضمن خدمت معلمان مورد بحث قرار میگیرد و نهایتاً این دو حوزه کاری به یکدیگر ارتباط داده شده و به جستجوی شباهتها و تفاوتهای آنها پرداخته میشود.

موفقیت یک سازمان و مجموعه، منوط به داشتن بیشترین بازدهی و منفعت با استفاده از منابع (مادی و انسانی) است. از این رو، مدیران سازمان‎ها همواره سعی دارند با به کارگیری سیاست‎ها و روش‎های مختلف، بازدهی مجموعة خود را بالا ببرند. در این راستا، فرایند کنترل نقش مهمّی را در سنجش اهداف، پیگیری و اصلاح امور ایفاء می‎کند. در این مقاله، مفهوم کنترل نه با باورها و برداشت‎های مصطلح منفی، بلکه به عنوان یک ضرورت و عامل موفقیت‎بخش برای رسیدن به اهداف مورد نظر قرار گرفته است. وجود همین برداشت‎های منفی از مفهوم کنترل و عدم اجرای مناسب آن موجب عدم اقبال و کارائی فرایند کنترل در سازمان‎ها شده است. فرایند کنترل، یک مجموعه را به اهدافی نظیر استاندارد کردن عملکردها، حفظ موجودی سازمان، حفظ و ارتقای کیفیت محصولات یا خدمات و کاهش میزان اقتدار و اعمال قدرت مدیران نزدیک می‎سازد. اهداف فوق را می‎توان از طریق انواع منابع کنترل در سازمان از قبیل کنترل سازمانی، کنترل گروهی و کنترل فردی محقق ساخت. برای رسیدن به اهداف فوق، رسیدن به تعریفی درست از فرایند کنترل و به کارگیری صریح آن امری ضروری و حیاتی است. تنها در صورت پیگیری روند منطقی و درست فرایند کنترل است که می‎توان فرایند خودکنترلی (شکل آرمانی و مطلوب کنترل) و مشارکت افراد را در این زمینه عملی ساخت.