علی اصغر قاسمی سیانی

"در چند دهه اخیر بویژه از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شورو ی، دموکراسی جایگاهی برجسته در میان دیگر شیوه های حکومت در جهان یافته و از همین رو مطالعه فرایند گذار از رژیم های اقتدار گرا به نظام های سیاسی مردم سالار، به یکی از مباحث مهم جامعه شناسی سیاسی معاصر تبدیل شده است . جهانی شدن ارزش های دموکراتیک از یک طرف و تجارب ناشی از تحولات سیاسی اجتماعی بسیاری از کشورها برای استقرار یا تحکیم دموکراسی از طرف دیگر ادبیات علمی گسترده و مناسبی برای تبیین علمی گذار جوامع به دموکراسی تولید کرده است. همچنین در سال های اخیر نقش جنبش های اجتماعی در سپهر سیاسی اجتماعی جوامع افز ایش و دامنه فعالیت این جنبش ها از سطوح ملی به بین المللی گسترش یافته است. با عنایت به این دو موضوع، این مقاله به دنبال ارائه الگویی نظری در تبیین نقش جنبش های اجتماعی بویژه جنبش جوانان در گذار به دموکراسی در جوامع مختلف بویژه جوامع در حال توسعه می باشد . این الگو با تکیه بر فاز جدید ادبیات علمی گذار و با بهره گیری از نظریات اندیشمندانی چون کلاوس اوفه، هابرس، لاکلائو و موفه به طور همزمان بر عوامل داخلی و بین المللی و عوامل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاکید کرده، از این رهگذر نقش جنبش های اجتماعی را در این فرایند برجسته می نماید. "

سرمایه واقعی هر جامعه میراث ذهنی و عینی آن در قالب فرهنگ و تمدن است. این میراث، هویت و ماهیت جامعه را شکل می دهد و مرجع شکل گیری شخصیت فردی، ماهیت گروهی و هویت ملی جامعه است. اما تحت شرایط و تحولاتی، انتقال میراث عظیم فرهنگی یک جامعه و در نتیجه استمرار و پایداری آن با مخاطراتی مواجه می شود. مصداق بارز چنین وضعیتی تعارض و تقابل نسل های جامعه خواهد بود. مطالعه ماهیت، زمینه ها، شرایط، فرایندها، تبعات و آثار چنین رخدادی در کنار مطالعة کارکردی نهادهای اجتماعی، متولی ایجاد وضعیت مطلوب در خصوص مناسبات نسلی و به ویژه نقش دانشگاه ها، می تواند برنامه ریزان فرهنگی و اجتماعی را در پویایی و استمرار فرهنگ و تمدن جامعه خود، یاری رساند این مقاله در راستای تبیین نقش و جایگاه نهاد دانشگاه در تقویت و تحکیم مناسبات نسلی با نگاه موردی به جامعة ایران و موقعیت مناسبات نسلی در این جامعه نگارش یافته است.

اوج‌گیری سیل مهاجرت‌های بین‌المللی در نیمه‌ دوم قرن بیستم، افـزایش تعداد مهاجـران در کشـورهای مختلف و پیدایش پدیـده‌ دیاسپورا یا مهاجـران پـراکنده و پی‌آمـدهای سیاسی اجتماعی آن، به‌ویژه از نظر چگونگی جذب اقلیت‌های قومی و فرهنگی در فرهنگ و ملیت غالب یا تعامل با آن، یکی از مـوضوعات مهم جامعه‌شـناسی سیاسی جدید به‌شمـار می‌رود. جمعیت 2 تا 3 میلیون نفری مهاجران ایـرانی که در مناطق مختلف جهـان، به‌ویژه اروپا و امریکا، اقامت گزیده‌اند نیز، به نحوی از انحا با وجوه مثبت یا منفی آن مواجه خواهند بود. این مقاله، ضمن بررسی ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و هویتی ایرانیان مهاجر، نحوه‌ تعامل فرهنگی و هویتی آنان در آلمان با جامعه‌ میزبان را مورد بررسی قرار می‌دهد.

پیروزی محمود احمدی نژاد در انتخابات نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در سال 1384 نقطه عطفی در تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران معاصر به شمار می رود. چراکه علیرغم ارتقای شاخص های معطوف به توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی در دوره آقایان هاشمی و خاتمی، نامزدی منتخب مردم شد که ارزش های سیاسی متفاوتی را نمایندگی می کرد. این مقاله در نظر دارد با تحلیل پیامدهای سیاسی برنامه های توسعه دوران ریاست جمهوری آقایان هاشمی و خاتمی علل پیروزی احمدی نژاد در انتخابات سال 84 را بر اساس نظریه پیشروی محرومین آصف بیات تجزیه وتحلیل کند. نتایج به دست آمده نشان می دهد، روند نوسازی اقتصادی دوران هاشمی، منجر به شکل گیری طبقه متوسط جدیدی شد که دوم خرداد را خلق کرد، اما این طبقه در دوران اصلاحات با چالش های زیادی مواجه شد و رو به انفعال گرایید. این انفعال طبقه متوسط ازیک طرف و گرایش طبقات محروم جامعه به وعده های ضداشرافی گری احمدی نژاد در انتخابات سال 84 نتیجه انتخابات را رقم زد. به عبارت دیگر پیروزی احمدی نژاد معلول انفعال طبقه متوسط و پیشروی محرومان بود.

روابط ترکیه و آمریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ دستخوش تغییرهایی شده که زمینه را برای ایجاد بحران هایی در روابط دو کشور فراهم نموده است. این مقاله در چارچوب نظریه نوواقع گرایی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی بحران ها و چالش های موجود در روابط دو کشور در دوره ترامپ و تأثیر این موانع بر روابط آنکارا- واشنگتن پرداخته است. یافته ها نشان می دهد چالش های روابط دو کشور در دوره مورد مطالعه را می توان در سه سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی صورت بندی و تبیین کرد. موضوعاتی از قبیل بانک خلق، پرونده قتل خاشقچی، محاکمه برانسون، خرید موشک اس- 400 توسط ترکیه، نقش آمریکا در کودتای 15 جولای 2016، گسترش احساسات ضدآمریکایی در ترکیه و ویژگی های روانی و شخصیتی ترامپ و اردوغان در سطح داخلی، بحران سوریه و موضوع معامله قرن در سطح منطقه ای، و همگرایی ترکیه با ایران و روسیه، و مبارزه با داعش در سطح بین المللی از جمله مهمترین اختلافات دو کشور محسوب می شوند. البته در مجموع با توجه به ماهیت روابط ترکیه و آمریکا و منافع مشترک آنها، به نظر می رسد این قبیل اختلافات نمی تواند حتی در کوتاه مدت موجب قطع روابط این دو موجودیت سیاسی گردد.