محمدحسین سالاری فر

مقدمه: استرس تحصیلی و کیفیت خواب از پیامدهای اضطراب اجتماعی است، بنابراین هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی میزان تاثیر آموزش شناختی رفتاری مبتنی بر عدم تحمل بلاتکلیفی و تنظیم هیجان بر استرس دوره تحصیلی و کیفیت خواب دانشجویان دارای اختلال اضطراب اجتماعی است. روش ها: . روش این پژوهش نیمه آزمایشی، پیش آزمون- پس آزمون و یک گروه کنترل بود. جامعه آماری را کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در تابستان و پاییز سال 1399- 1398 بود که با استفاده از نمونه گیری هدفمند، ابتدا 60 دانشجوی دارای نمره بالا در اختلال اضطراب اجتماعی و عدم تحمل بلاتکلفی شناسایی شدند و سپس بعد از انجام مصاحبه تشخیصی، و بر اساس ملاک های ورود، به روش هدفمند انتخاب شدند و سپس به طور تصادفی در سه گروه (هر گروه 20 نفر) آموزش شناختی رفتاری متمرکز بر عدم تحمل بلاتکلفی، آموزش تنظیم هیجان (هر کدام 10 جلسه گروهی) و کنترل قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه های اضطراب فراگیر، اجتماعی، کیفیت خواب و استرس دانشجویی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با اس تفاده از ن رم اف زار SPSS نسخه 25 و ب ه روش تحلیل کواریانس انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد در هر دو گروه مداخله، نمرات استرس تحصیلی و کیفیت پایین خواب در دوره پس آزمون نسبت به پیش آزمون کاهش یافته است (001/0P<). نتیجه گیری: نتایج حاکی از اثربخشی هر دو آموزش شناختی رفتاری مبتنی بر عدم تحمل بلاتکلیفی و تنظیم هیجان بر کاهش استرس تحصیلی و کیفیت خواب بود، بنابراین به مشاوران و متخصصان تعلیم و تربیت توصیه می شود که برای کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب دانشجویان مضطرب از آموزش های شناختی رفتاری و تنظیم هیجان استفاده کنند.

نتایج مطالعات جمعیت شناختی حاکی از کاهش تمایل زوجین برای فرزندآوری است. این پدیده منجر به کاهش جمعیت می شود که آسیب های جبران ناپذیری برای آینده کشور به دنبال دارد. به همین دلیل هدف این پژوهش، تدوین الگوی انگیزش فرزندآوری مبتنی بر تجارب زیسته خانواده های تک فرزند و بیشتر از دو فرزند است. روش پژوهش در زمره پژوهش های کیفی قرار دارد و از نوع پدیدارشناسی توصیفی است. شرکت کنندگان در این پژوهش 32 زوج را شامل می شود که به روش نمونه گیری هدفمند از خانواده های دارای حداقل یک فرزند شهر مریوان در سال 1400 انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های پژوهش، از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد و روش 7 مرحله ای کلایزی، جهت تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد الگوی انگیزش فرزندآوری شامل ارزش ها، نگرش، نیاز، تقویت و شایستگی مربوط به زوجین است. باتوجه به نتایج می توان گفت با مداخله و تغییر این عوامل، انگیزش فرزندآوری زوجین تغییر خواهد کرد.

انتخاب همسر یکی از پیچیده ترین و مهم ترین انتخاب هایی است که اکثر افراد در طول زندگی شان حداقل یک مرتبه با آن مواجه می شوند. یکی از دلایل ناسازگاری و تداوم مشکلات بین زوج ها وجود طرحواره های ناسازگاز اولیه است. براساس رویکرد طرحواره درمانی این پیش فرض وجود دارد که افراد با توجه به طرحواره هایشان ملاک های غیر منطقی و غیر واقع بینانه ای برای انتخاب همسر به کار می گیرند. هدف از پژوهش حاضر طراحی و اعتباریابی بسته مشاوره پیش از ازدواج مبتنی بر رویکرد طرحواره درمانی است. تدوین بسته مشاوره پیش از ازدواج از لحاظ هدف کاربردی و در زمره مطالعات کیفی و تحلیل محتوا است. جامعه آماری کتاب ها و مقاله هایی را شامل می شود که به دلیل آشنایی با نحوه و فرایند مشاوره پیش از ازدواج مبتنی بر رویکرد طرحواره درمانی انتخاب و مبنای مطالعه و تحلیل اطلاعات قرار گرفت و کتاب های «زندگی خود را دوباره بیافرینید» و «طرحواره درمانی» به عنوان نمونه آماری به صورت هدفمند انتخاب شدند. سپس بسته مشاوره پیش از ازدواج مبتنی بر رویکرد طرحواره درمانی در قالب هشت جلسه که هر جلسه شامل سه بخش هدف، تکنیک و تکلیف و به مدت شصت دقیقه تدوین و ارائه گردید. روایی این بسته با استفاده از نظر 11 استاد متخصص در زمینه موضوع پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی روایی این بسته، شاخص نسبت روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI) محاسبه شد که به ترتیب معادل 88/0 و 89/0 است. نتایج نشان می دهد این بسته از روایی قابل قبولی برخوردار است و مؤلفه های این بسته در راستای مشاوره پیش از ازدواج به درستی تدوین شده و می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

«فراشناخت دینی» از مباحث مهم در حوزه نظری و پژوهش محسوب می شود. به همین سبب، ساخت یک پرسشنامه دارای روایی و اعتبار، برای اندازه گیری این سازه یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. پژوهش حاضر با هدف ساخت پرسشنامه روا و معتبر برای اندازه گیری فراشناخت دینی انجام شد. نمونه پژوهش شامل ۵۱۲ دانشجو (۲۱۶ مرد و ۲۹۶ زن) کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه بیرجند است که با استفاده از روش «نمونه گیری تصادفی خوشه ای» انتخاب شدند. براساس مبانی نظری مرتبط با بحث، پرسشنامه اولیه با ۳۰ سؤال تهیه و سپس آزموده شد. داده ها توسط پرسشنامه های «فراشناخت دینی»، «باورهای فراشناختی» و «تعهد مذهبی» جمع آوری گردید. برای تحلیل داده ها از تحلیل «عاملی اکتشافی» و «ضریب همستگی پیرسون» استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی وجود چهار عامل اصلی در پرسشنامه را تأیید کرد که شامل دانش فراشناختی دینی درباره شخص، تکلیف، راهبرد، و تجربه فراشناختی دینی است. علاوه بر این نتایج نشان داد این پرسشنامه از روایی واگرا و روایی همگرا برخوردار است. اعتبار پرسشنامه با استفاده از روش «آلفای کرونباخ» و روش «دونیمه کردن» تأیید شد. در نتیجه می توان گفت: پرسشنامه «فراشناخت دینی» از روایی و اعتبار لازم برخوردار است و می توان از آن برای اندازه گیری فراشناخت دینی دانشجویان استفاده کرد.

هدف پژوهش حاضر مقایسه حافظه کاری دانش آموزان ابتدایی نارساخوان ادراکی، زبان شناختی و عادی در خواندن بود. روش پژوهش توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود. این پژوهش شامل سه جامعه آماری دانش آموزان پسر ابتدایی پایه سوم و چهارم نارساخوان ادراکی، نارساخوان زبان شناختی و عادی در خواندن در شهر مشهد در سال تحصیلی 99-98 بود که از هر جامعه 15 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. نمونه برای جامعه اول و دوم به صورت هدفمند و برای جامعه سوم به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. نمونه ها از نظر هوش همتاسازی شدند. ابزارهای پژوهش آزمون های هوش ریون (1956)، ارزیابی خواندن فارسی پوراعتماد (1380)، تکلیف دیداری کیم کاراد (1945) و حافظه مستقیم و معکوس وکسلر (1945) بودند. داده ها با آزمون تحلیل واریانس چند متغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد سطح حافظه کاری در سه گروه مورد مطالعه تفاوت معناداری دارد (001/0P). سطح عملکرد دو گروه نارساخوان در متغیرهای حلقه واج شناختی، لوح دیداری- فضایی و مجری مرکزی به طور معناداری پایین تر از دانش آموزان عادی بود. همچنین سطح عملکرد دانش آموزان نارساخوان زبان شناختی از نارساخوان ادراکی در متغیر حلقه واج شناختی به طور معناداری پایین تر بود و تفاوت معناداری بین دانش آموزان نارساخوان ادراکی و نارساخوان زبان شناختی در سایر متغیرها مشاهده نشد. بنابراین بر اساس یافته ها، می توان گفت سطوح حافظه کاری دانش آموزان نارساخوان و عادی با یکدیگر متفاوت است و با تقویت حافظه کاری می توان عملکرد خواندن آنان را افزایش داد. همچنین از آن جا که دانش آموزان نارساخوان زبان شناختی نقص بیشتری در حلقه واج شناختی دارند، باید به طور خاص از این نظر مورد توان بخشی های دقیق تر قرار گیرند.

فرسودگی تحصیلی یک مشکل جدی و یک واکنش منفی احساسی، جسمی و ذهنی به مطالعه طولانی مدت است که منجر به فرسودگی، ناامیدی، عدم انگیزه و کاهش توانایی در مدرسه می شود. هدف پژوهش مشخص کردن تأثیر آموزش باورها و حالت فراشناختی بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان بود. روش پژوهش، شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون –پس آزمون با گروه کنترل و یک مرحله پیگیری است. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه بیرجنداست. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 40 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و در دو گروه 20 نفری تحت عنوان کنترل و آزمایش جایگزین شدند. برای مداخله آموزشی از بسته آموزش فراشناختی سالاری فر (1391) و برای ارزیابی فرسودگی تحصیلی از پرسشنامه فرسودگی مسلش و جکسون (1984) استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از روش کوواریانس تحلیل شد. یافته ها نشان داد، اثر آموزش باورها و حالت فراشناختی بر کاهش فرسودگی تحصیلی معنادار است. با توجه به نتایج، می توان گفت آموزش باورها و حالت فراشناختی، فرسودگی تحصیلی دانشجویان را کاهش می دهد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش باورها و حالت فراشناختی بر حافظه کاری دانش آموزان ابتدایی بود. روش پژوهش، براساس هدف کاربردی و برحسب گردآوری اطلاعات شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه و یک مرحله پیگیری است. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان ابتدایی مدارس دخترانه شهر بیرجند بود. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 46 نفر از دانش آموزان پایه ششم به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و در دو گروه 23 نفری آزمایش و گواه جایگزین شدند. برای آموزش باورها و حالت فراشناختی از بسته آموزش فراشناختی و برای سنجش حافظه کاری از آزمون رایانه ای بازشناسی تصاویر ( N-Back ) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های یو مان-ویتنی، فریدمن و ویلکاکسون تحلیل شد. نتایج نشان داد، گروه آزمایش و گروه گواه در پس آزمون بایکدیگر تفاوت معناداری دارند و میانگین گروه آزمایش در حافظه کاری از میانگین گروه گواه بیشتر بود. نتایج آزمون پیگیری حاکی از ماندگاری اثربخشی آموزش بود. به بیان دیگر آموزش فراشناختی، حافظه کاری را افزایش می دهد. بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت، با استفاده از آموزش باورها و حالت فراشناختی، حافظه کاری دانش آموزان ابتدایی افزایش می یابد.

اختلال افسردگی اساسی یکی از شایعترین اختلالات روانی است. افسردگی با ناامیدی ، درماندگی و خطاهای شناختی سازمان یافته در اندیشه همراه است. خودکشی یک مشکل عمده بهداشت عمومی است و میزان خودکشی در جوامع رو به افزایش است. به همین دلیل ، یافتن پیش بینی کننده و عوامل مؤثر در افسردگی بسیار مهم است. این تحقیق با هدف ارزیابی رابطه فراشناخت دینی با افسردگی و افکار خودکشی انجام شد. روش تحقیق همبستگی است و جامعه آماری پژوهش را دانشجویان دانشگاه بیرجند در سال 1398 تشکیل دادند. ۲۰۵ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی به-عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. آنان پرسشنامه های فراشناخت دینی (سالاری فر ، 1398) ، افسردگی (بک و همکاران ، 1966) و افکار خودکشی (بک ، 1979) را تکمیل کردند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیری گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد، فراشناخت دینی با افسردگی و افکار خودکشی همبستگی منفی معنی داری دارد. ولی افسردگی با افکار خودکشی رابطه مثبت و معناداری دارد. نتایج رگرسیون نشان داد، مؤلفه های فراشناخت دینی 28٪ از واریانس افسردگی و 25٪ از واریانس افکار خودکشی را تبیین می کنند. مشخص شد که ممکن است مؤلفه های فراشناخت دینی به عنوان یک مکانیسم بازدارنده با افسردگی و افکار خودکشی عمل کنند. با توجه به نتایج این مطالعه می توان نتیجه گرفت که با تقویت فراشناخت دینی ، میزان افسردگی و افکار خودکشی کاهش می یابد.

پژوهش های گذشته ارتباط بین حافظه کاری (مخزن دیداری) با اضطراب امتحان و ذهن آگاهی را نشان داده اند. در پژوهش حاضر نقش واسطه ای حافظه ی کاری (حلقه واج شناسی و حافظه ی دیداری-فضایی) در رابطه ی ذهن آگاهی با اضطراب امتحان بررسی شده است. از بین کلیه دانشجویان دانشگاه بیرجند و علوم پزشکی بیرجند 210 دانشجوی دانشگاه بیرجند و علوم پزشکی به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به مقیاس حافظه ی کاری وکسلر، پرسشنامه های اضطراب امتحان ابوالقاسمی و مهارت های ذهن آگاهی کنتاکی پاسخ دادند. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد بین ذهن آگاهی و ابعاد آن (یعنی تمرکزگری و پذیرش گری) با اضطراب امتحان رابطه وجود دارد. نقش واسطه ای حلقه واج شناسی و حافظه ی دیداری-فضایی حافظه ی کاری در ارتباط ذهن آگاهی با اضطراب امتحان تأیید نشد. می توان نتیجه گرفت برای کاهش اضطراب امتحان مداخلات ذهن آگاهی مؤثر است و از مؤلفه های حافظه ی کاری فقط مخزن مرکزی در ارتباط با اضطراب مداخله می کند.

هدف : هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش باورها و حالت فراشناختی در حافظه کاری دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر بیرجند است. روش : این پژوهش از نظر روش گردآوری داده ها جزء پژوهش های توصیفی و از نوع همبستگی می باشد و براساس ماهیت، جزء پژوهش های بنیادی محسوب می شود. جامعه ی این پژوهش کلیه دانش آموزان متوسطه دوره دوم شهر بیرجند در سال تحصیلی 95-94 می باشد. با توجه به این که حجم کل جامعه مورد نظر 2000 نفر می باشد با استفاده از فرمول کوکران تعداد 300 نفر دانش آموز دختر و پسر انتخاب شدند. از شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبتی بر حسب جنسیت استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه های حالت های فراشناخت اونیل و جمال عابدی (1996) (پایایی 94/0)؛ پرسشنامه باورهای فراشناخت ولز و کاترایت (2004) (پایایی 87/0) و حافظه کاری دن (2008) (پایایی، 94/0) می شد. یافته ها: متغیر حالت های فراشناخت و میانگین تمامی مؤلفه های حالت های فراشناخت (آگاهی فراشناخت، راهبرد فراشناخت، خودبازبینی و برنامه ریزی) بالاتر از حد متوسط قرار دارند. میانگین متغیر باورهای فراشناخت دانش آموزان پایین تر از حد متوسط قرار دارد. میانگین متغیر "کنترل ناپذیری و خطر پذیری" و متغیر کفایت شناختی و متغیر باورهای مثبت در مورد نگرانی پایین تر از حد متوسط قرار دارند. میانگین متغیر "خودهشیاری شناختی" و متغیر "نیاز به کنترل افکار بالاتر از حد متوسط قرار داشت.  و میانگین حافظه کاری دانش آموزان پایین تر از حد متوسط قرار دارد.

هدف این مطالعه بررسی نقش واسطه ای نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی در رابطه بین ادراک از خوش بینی آموزشی معلم با پیشرفت تحصیلی درس ریاضی است. بدین منظور 315 دانش آموز دوره متوسطه شهر بیرجند (133 دختر و 182 پسر) به روش خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند و به پرسش نامه های خوش بینی آموزشی معلم وولفولک هوی، هوی و کورز (2008)، نگرش نسبت به ریاضی آیکن (1978) و مقیاس خودکارآمدی ریاضی لئو، کویرالا و می (2009) پاسخ دادند و درنهایت پیشرفت تحصیلی ریاضی آنان از طریق نمرات ریاضی پایان ترم دانش آموزان ارزیابی شد. داده های پژوهش با استفاده از روش تحلیل مسیر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. مدل تحلیل مسیر نشان داد که برازش مطلوبی با داده ها دارد. نتایج نشان داد که اثر مستقیم ادراک از خوش بینی آموزشی معلم و نگرش نسبت به ریاضی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی معنادار نیست، اما اثر مستقیم خودکارآمدی ریاضی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی معنادار است. همچنین اثر غیرمستقیم ادراک از خوش بینی آموزشی معلم بر پیشرفت تحصیلی ریاضی از طریق نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی معنادار است. علاوه بر این، اثر مستقیمِ نگرش نسبت به ریاضی بر خودکارآمدی ریاضی و اثر غیرمستقیم نگرش نسبت به ریاضی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی از طریق خودکارآمدی ریاضی از نظر آماری معنادار است. از یافته های این پژوهش نتیجه گیری شد که ادراک دانش آموزان از خوش بینی آموزشی معلم از طریق متغیرهای واسطه ای دیگر یعنی نگرش نسبت به ریاضی و خودکارآمدی ریاضی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی اثر دارد.

هدف پژوهش حاضر تعیین نقش حالت فراشناختی و مؤلفه های آن در خودنظم جویی دانش آموزان بود. روش: پژوهش از نوع همبستگی و جامعه شامل 31263 نفر دانش آموز دبیرستانی بود. بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای، 139 دانش آموز شامل 64 پسر، 75 دختر از مناطق 2 و 6 شهر تهران انتخاب شدند و به پرسشنامه حالت فراشناختی اونیل و عابدی، 1996 و پرسشنامه خودنظم جویی پنتریچ و دی گروت، 1990 پاسخ دادند. داده ها با استفاده از رگرسیون چندگانه و تحیل واریانس چندمتغیری یک راهه تحلیل شد. یافته ها: یافته ها رابطه مثبت حالت فراشناختی و خودنظم جویی را نشان داد به گونه ای که مؤلفه های حالت فراشناختی شامل آگاهی فراشناختی، راهبرد شناختی، خودبازبینی و برنامه ریزی 57 درصد از واریانس خودنظم جویی را پیش بینی می کردند. علاوه بر این، تفاوت بین دانش آموزان دختر و پسر در مؤلفه برنامه ریزی معنادار بود و دختران وضعیت بهتری در این مؤلفه نسبت به پسران داشتند. ولی تفاوت آن ها در سایر مؤلفه های فراشناختی، معنادار نبود. نتیجه گیری: با توجه به رابطه مثبت حالت فراشناختی با خودنظم جویی، آموزش مؤلفه های حالت فراشناختی می تواند در افزایش بازبینی فراشناختی، کنترل فراشناختی و خودنظم جویی دانش آموزان مؤثر باشد و پیشرفت تحصیلی آن ها را تسهیل کند.

هدف پژوهش تعیین نقش حالت فراشناختی و مؤلفه های آن در عملکرد تحصیلی دانش آموزان بود. روش پژوهش از نوع همبستگی بود و بر اساس روش نمونه گیری خوشه ای 150 دانش آموز دبیرستانی (64 پسر، 75 دختر) از مناطق آموزشی 2 و 6 شهر تهران انتخاب شدند و به پرسشنامه حالت فراشناختی اونیل و عابدی (1996) پاسخ دادند. میانگین ترم اول به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی آنان در نظـر گرفـته شد. داده ها با استفاده از رگرسیون چند متغیری و آزمون t مستقل تحلیل شد. یافته ها نشان داد رابطه حالت فراشناختی و عملکرد تحصیلی مثبت است و سه مؤلفه حالت فراشناختی (آگاهی فراشناختی، خود بازبینی و راهبرد شناختی)، 69 درصد از واریانس عملکرد تحصیلی را پیش-بینی می کنند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این پژوهش، چون حالت فراشناختی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت دارد، بنابراین آموزش مؤلفه های حالت فراشناختی می تواند در عملکرد تحصیلی دانش-آموزان مؤثر باشد.

"در این پژوهش رابطه بین متغیرهای مربوط به مراجع، موقعیتی و فرایندی با رضامندی مراجعین از خدمات مشاوره ای مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به هدف و متغیرها این پژوهش در زمره تحقیقات پیمایشی است. جامعه آماری کلیه مراجعین به مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی توحید در سال تحصیلی 81-82 بود که با بهره گیری از روش نمونه گیری در دسترس 126 نفر از مراجعینی که ارتباط خود را با مرکز قطع کرده بودند، به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، پرسش نامه 23 سوالی محقق ساخته اجرا گردید و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار استنباطی آزمون t، تحلیل واریانس و آزمونی تعقیبی شفه انجام شد. متغیرهای سن، جنس، وضعیت تاهل و تحصیلات مراجعان با رضامندی آنان رابطه معنادار نداشت، ولی متغیرهای تعداد جلسات و طول جلسات درمانی، پذیرش به موقع مراجع، نحوه برخورد همکاران واحد پذیرش، پایبندی مراجع به انجام تکالیف، نگرش نسبت به مشاوره با رضامندی مراجعین رابطه معنادار دارد. نتایج حاصل از ارزیابی مراجعان می تواند منبعی مفید و قابل اطمینان برای حرکت های کلی مراکز مشاوره و درمان و نیز جهت دادن به فعالیت های آنان باشد."

مقدمه: با توجه به اینکه علایم وسواسی - جبری وابسته به فرهنگ هستند، شناخت و اطلاع از فراوانی و تنوع آنها در جامعه ما می تواند به تشخیص دقیق تر این اختلال کمک کند و اهداف درمانی را مشخص تر سازد. روش: در قالب یک طرح پژوهشی مقطعی، 61 بیمار مبتلا به اختلال وسواسی - جبری (23 مرد و 38 زن) به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند و تنوع و شدت علایم با مقیاس ییل - براون اندازه گیری شد. این بیماران به طور سرپایی به واحد روانپزشکی مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی توحید و یک مطب خصوصی مراجعه کرده بودند و به وسیله یک روانپزشک )بر مبنای (DSM-IV-TR تشخیص داده شدند. یافته ها: این بررسی نشان داد که بیشترین وسواس های فکری، آلودگی و پرخاشگری است و تفاوت زنان و مردان در وسواس آلودگی معنادار می باشد. بیشترین وسواس های عملی، وارسی کردن، شست و شو و نظافت و تفاوت دو جنس معنادار بود. بین میزان تحصیل بیماران و علایم وسواسی - جبری در زمینه وسواس های فکری آلودگی و جسمی یک رابطه معنادار به دست آمد و دو گروه مجرد و متاهل فقط در وسواس های آلودگی و شمارش تفاوت معنادار داشتند. نتیجه گیری: بیماران مبتلا به اختلال وسواسی - جبری خصوصیات علامت شناسی و جمعیت شناختی متمایزی را نشان می دهند که یکی از توجیهات آن می تواند تنوع فرهنگی باشد. این مسئله خود مفاهیم ضمنی مهمی برای تشخیص و درمان این اختلال دارد.

در این پژوهش به منظور آماده سازی، اجرای مقدماتی و اعتباریابی پرسشنامه مصاحبه ای دانش فراشناختی حل مساله، ابتدا سوال های مقیاس از متن انگلیسی ترجمه و پس از انجام اصلاحات لازم، برای بررسی قابل اجرا بودن، در مورد دو گروه از دانش آموزان دبیرستانی اجرا و با توجه به پاسخ های آنها، نسخه اولیه نمره گذاری آماده شد. آن گاه به منظور توجه به تغییرات رشدی در تدوین معیار نمره گذاری، در مطالعه ای مقطعی، 90 نفر از دانش آموزان پسر پایه های چهارم ابتدایی، دوم راهنمایی و سوم دبیرستان منطقه 16 آموزش و پرورش شهر تهران، به روش تصادفی خوشه ای، انتخاب شدند و با آنها مصاحبه شد. پس از ضبط پاسخ ها روی نوار کاست و رونویسی مجموعه پاسخ ها در دو فرم، معیار نمره گذاری 6 مقوله ای تدوین گردید. سپس پاسخ های آزمودنی های سه گروه مجددا نمره گذاری و تحلیل شد. نتایج نشان داد که مقیاس دانش فراشناختی حل مساله از روایی صوری، روایی محتوا و روایی سازه (همگرا، تفکیکی) برخوردار است. پایایی مقیاس با توجه به پایایی بین درجه بندی کنندگان بالا (r=0.99) و همسانی درونی مقیاس نیز رضایتبخش است (α = 0.87).

در این پژوهش، رابطه بین دانش فراشناختی و حل مساله بررسی شده است. به این منظور 93 دانش آموز پسر پایه سوم راهنمایی، به شیوه تصادفی خوشه ای، انتخاب شدند. برای سنجش دانش فراشناختی با هر یک از دانش آموزان به طور انفرادی مصاحبه و صدای آنان روی نوار کاست ضبط شد. آن گاه به منظور ارزیابی توانایی حل مساله، هر یک از دانش آموزان به طور انفرادی در موقعیت حل مساله آونگ (pendulum problem) قرار گرفتند. یافته ها نشان می دهد که دانش فراشناختی حل مساله با توانایی حل مساله رابطه مثبت معنی داری دارد و طبقه دانش شخص درباره خود در مقایسه با طبقه های دانش درباره تکلیف و دانش رابطه راهبرد، در پیش بینی واریانس حل مساله، سهم بیشتری به خود اختصاص داده است.