محمدعلی بهشتی نیا

یکی از مهم ترین عوامل رشد کشورهای توسعه یافته در مدیریت، اعتقادات و ارزش هایی است که انگیزه های رفتاری مردم را شکل داده است. مدیریت یک علم اجتماعی - اجرایی است که برای عملیاتی شدن، باید مقبول مردم قرار گیرد. این پژوهش پس از شناسایی عناصر قابل تطبیقِ اصول مدیریت با فرهنگ اسلامی، به اولویت بندی اجرای آنها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در سطحی از فرهنگ اسلامی می پردازد که متأثر از ویژگی های ایران است. بسترسازی برای تطبیق این اصول با فرهنگ مردم، موجب افزایش ضمانت اجرایی آنها خواهد شد. نتایج اولویت بندی الگوهای مدیریتی در ایران این گونه به دست آمد: 1. اگر مرتکب اشتباه شدید، در خصوص مشکل به وجود آمده نگرانی به خود راه ندهید و همین الآن برای رفع آن اقدام کنید، 2. نگویید چرا این کار انجام نمی شود، فکر کنید چگونه می توانید آن را انجام دهید. 3. محصولات یا خدمات را کاملاً با نیازهای مشتریان تطبیق دهید.

هدف این مقاله، بررسی زمان بندی وسایل نقلیه در یک زنجیره تأمین چند محصولی با در نظر گرفتن رابطه متقابل بین بخش حمل ونقل و بخش تولید است. سطح یکپارچگی در نظر گرفته شده در زنجیره تأمین، شامل شرکت سازنده محصولاتِ نهایی و تأمین کنندگان رده اول است که یک ناوگان حمل ونقل آنها را به یکدیگر مرتبط می کند. هدف، نحوه تخصیص سفارش ها به تأمین کنندگان و تعیین توالی ساخت آنها در هر تأمین کننده به همراه تخصیص سفارش ها به وسایل نقلیه و تعیین توالی حمل آنها است؛ به قسمی که مجموع زمان تحویل سفارش ها حداقل شود. این مسأله تاکنون در ادبیات موضوع بررسی نشده است. ابتدا مدل ریاضی مسأله، ارائه می شود. پس از نشان دادن NP-Hard بودن مسأله، برای حل آن یک الگوریتم ترکیبی - تلفیقی جدید از دو الگوریتم ژنتیک و شبیه سازی تبرید - با نام شبیه سازی تبرید جمعیتی (PSA) ارائه می شود. برای اعتبارسنجی الگوریتم PSA نتایج آن با نتایج الگوریتم شبیه سازی تبرید و توسعه الگوریتم DGA مقایسه می شود .این دو الگوریتم، نزدیک ترین مسأله در ادبیات موضوع به مسأله بررسی شده در این مقاله هستند. افزون بر این با ریلکس کردن برخی فرضیات، نتایج الگوریتم PSA با نتایج الگویتم DGA مقایسه می شود. نتایج مقایسه ها نشان دهنده برتری عملکرد الگوریتم PSA در همه مقایسه ها است. همچنین مقایسه نتایج الگوریتم PSA برای مسائل با ابعاد کوچک، نشان دهنده کارایی مناسب آن است.

امروزه نظام بانکداری کشور با توجه به موضوع پیوستن به سازمان تجارت جهانی، با چالش های جدیدی همچون ورود بانک های خارجی، شروع به کار بانک های خصوصی و افزایش فعالیت های مؤسسه های مالی و اعتباری روبه رو است . در این مقاله سعی شده است به منظور پیاده سازی این سیاست ها، شاخص هایی برای بانک ها در نظر گرفته شود تا بتوان بانک ها را براساس این شاخص ها رتبه بندی نمود. این رتبه بندی یک محیط رقابتی برای بانک ها به منظور پیاده سازی شایسته این سیاست ها به وجود می آورد. در تدوین این شاخص ها از معیارهای به روز در تحقیقات مختلف در خارج کشور استفاده شده است و شاخص های روش کارت امتیازی متوازن و شاخص های مسولیت اجتماعی شرکتی مورد توجه واقع شده اند. پس از شناسایی 6 معیار اصلی و 25 زیرمعیار، اهمیت آنها با استفاده از نظرات 8 نفر از خبرگان و به کمک روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی مشخص شده است. سپس با استفاده از اطلاعات مالی، نظرات خبرگان و مشتریان امتیاز بانک های مورد مطالعه در هر یک از زیرمعیارها شناسایی شده و به کمک روش تاپسیس فازی به رتبه بندی بانک های مورد مطالعه پرداخته شده است. نتایج نشان داد که جنبه مالی از اهمیتی 22 درصدی و و جنبه اجتماعی 16 درصدی بیشترین و کمترین درصد را دارد. از میان زیر معیارها نیز بازده سرمایه 096/0، کاهش زمان چرخه عملیات 094/0، نسبت سود خالص 079/0 و مصرف کمتر انرژی 073/0 به ترتیب دارای اهمیت بیشتری هستند.

جلوگیری از تبدیل بلایای طبیعی به فجایع طبیعی مستلزم افزایش توان مدیریتی و برنامه ریزی های مدیریت بحران است. به این منظور، سیستم حمل ونقل مصدومان هنگام تخریب زیرساخت های شهری نقش غیرقابل انکاری ایفا می کند؛ بنابراین، وجود یک سیستم حمل ونقل اضطراری مبتنی بر علوم مهندسی و کاربردی در چنین شرایطی ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، سیستم حمل ونقل مصدومان به مراکز درمانی با رویکرد انتقال دومرحله ای و حمل ونقل اشتراکی معرفی شده است. در این رویکرد، مصدومان در مرحله اول به طور مستقیم به مراکز امدادی واسط و در مرحله دوم به صورت اشتراکی و با استفاده از امداد هوایی به مراکز درمانی اصلی منتقل می شوند. هدف تعیین نحوه تخصیص مصدومان به وسایل نقلیه امدادی، تعیین اولویت حمل آن ها و مسیریابی وسایل نقلیه امدادی به نحوی است که زمان انتظار مصدومان به منظور رسیدن به مراکز درمانی اصلی کمینه شود. پیچیدگی این مسئله از نوع NP-hard است، درنتیجه حل بهینه آن در زمان معقول با استفاده از روش های دقیق ممکن نیست. به همین منظور، از الگوریتم ژنتیک برای حل مسائل استفاده و سپس نتایج در سه سناریوی مختلف تحلیل شده است. سناریوی اول انتقال مستقیم مصدومان به مراکز درمانی اصلی، سناریوی دوم انتقال مستقیم مصدومان به مراکز امدادی واسط و حمل زمینی و غیراشتراکی آن ها به سوی مراکز درمانی اصلی و سناریوی سوم رویکرد پیشنهادی پژوهش است. به منظور بررسی عملکرد هریک از سناریوها، 216 مسئله برای پوشش طیف متنوعی از شرایط اضطرار درنظر گرفته شده اند. نتایج نشان می دهد سناریوی سوم تأخیر کمتری در رسیدن مصدومان به مراکز درمانی اصلی در پی دارد که به طور مستقیم موجب بهبود کیفیت در انتقال مصدومان می شود.

کمبود سوخت های فسیلی، بحران جهانی نفت و همچنین افزایش آگاهی های زیست محیطی، پذیرش عمومی از نیروگاه های سنتی را در کشورهای درحال توسعه کاهش داده است. در این تحقیق برای حمایت از تصمیم گیرندگان، جهت انتخاب بهترین جایگزین برای نیروگاه های سنتی با سوخت تجدیدپذیر روشی ارائه می شود که در آن به بررسی جنبه های اقتصادی، زیست محیطی، اجتماعی و فنی برای احداث نیروگاه های با سوخت های تجدیدپذیر می پردازد. روش مذکور رویکردی ترکیبی از ابزارهای روش منطق دیجیتال بهبودیافته و روش تاپسیس فازی است که به ارزیابی نیروگاه های مختلف و شناسایی بهترین نیروگاه با توجه به معیارهای فنی و اهداف توسعه پایدار می پردازد.برای درک بهتر روش پیشنهادی، یک مطالعه موردی در ایران که با وابستگی شدید اقتصادی به نفت دارد، مطرح می شود و در آن پنج نیروگاه تولید برق با توجه به ظرفیت های کشور، مورد بررسی و اولویت بندی قرار می گیرند که نیروگاه برق آبی بالاترین رتبه را با توجه به اهداف فنی و توسعه پایدار کسب می کند.

امروزه به کارگیری تصمیم های مؤثر و کارا در مسائل پیچیده نیازمند استفاده از سیستم پشتیبانی تصمیم است. این مقاله به ارائه یک سیستم پشتیبانی تصمیم مبتنی بر الگوریتم ژنتیک برای مسئله زمان بندی تولید و حمل و نقل در یک زنجیره تأمین می پردازد. فرض می شود تعدادی سفارش وجود دارد که باید توسط تأمین کنندگان تولید و توسط یک ناوگان حمل و نقل برای شرکت سازنده ارسال شود. هدف، تخصیص سفارش ها به تأمین کنندگان، تعیین ترتیب تولید آنها، تخصیص سفارش های پردازش شده به وسایل نقلیه و ترتیب حمل آنها به گونه ای است که مجموع زمان تحویل سفارش ها کمینه شود. نشان داده می شود که پیچیدگی مسئله از نوع Np-hard است و امکان استفاده از روش های دقیق برای حل مسئله در زمان حل معقول وجود ندارد. بنابراین، در مقاله حاضر برای حل آن از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. با استفاده از این سیستم پشتیبانی تصمیم، یک رویکرد نوین برای مدیریت زنجیره تأمین پیشنهاد شده است. تحلیل رویکرد پیشنهادی در این تحقیق با رویکردهای معمول، توسط این سیستم پشتیبانی تصمیم نشان از برتری رویکرد پیشنهادی ما دارد.

کیفیت خدمات و رضایت مشتری، مفاهیم بسیار مهمی هستند که شرکتها به منظور حفظ و ارتقای موقعیت خود در بازار رقابتی باید به طور مناسب درک کنند و اقدامات اصلاحی را اتخاذ کنند. شناسایی خواسته ها و اندازه گیری میزان اختلاف بین سطح انتظار و سطح ارزیابی فعلی رضایت مشتریان، پیشنیاز درک مناسب از کیفیت خدمات است که در این مقاله برای خدمات بیمه عمر مطالعه می شود. ابتدا به صورت پیمایشی و با استفاده از نظرات مشتریان و خبرگان، نیازهای مشتریان مورد شناسایی قرار گرفت. سپس با استفاده از 3 پرسشنامه به ترتیب، اهمیت هر یک از خواسته ها شناسایی، نوع خواسته براساس مدل کانو تعیین و میزان اختلاف بین سطح انتظار و سطح کیفیت درک شده توسط مشتری با استفاده از مدل سرکوال اندازه گیری شد. همچنین، منطق فازی به منظور تبدیل متغیرهای زبانی پرسشنامه ها به مقادیر کمی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که مدل تلفیقی فازی سروکوال- کانو مزیتهای قابل توجهی برای اندازه گیری کیفیت خدمات دارد و و اطلاعات مفیدی برای مدیران مرتبط فراهم می کند.

در وضعیت پررقابت امروزی، اگرچه صنعت ساخت وساز با فشارهای زیادی برای برآوردن انتظارات مشتریان روبه روست، بودجه های کمتری در اختیار دارد. حال آنکه در سال های اخیر، این صنعت به ایجاد دامنه وسیعی از مشکلات زیست محیطی، ازجمله مصرف زیاد منابع جهان و آلوده کردن محیط اطراف متهم شده است. بر اساس آمارهای منتشرشده، صنعت ساخت وساز یکی از صنایع اصلی تولید گازهای گلخانه ای جهان است؛ از این رو، با توجه به حساسیت های روبه رشد در زمینه محیط زیست و قابلیت های توانمندساز سیستم های پشتیبان تصمیم گیری، این مقاله به ارائه نوعی سیستم پشتیبانی تصمیم مبتنی بر الگوریتم ژنتیک در مسئله تصمیم گیری موازنه میان هزینه انجام پروژه های ساخت و میزان انتشار دی اکسیدکربن حاصل از اجرای آن در فضای گسسته می پردازد. الگوریتم پیشنهادی، الگوریتم ژنتیک الگوبرداری نام گذاری شده است. برای اعتبارسنجی الگوریتم مذکور، نتایج حاصل از اجرای آن برای حل 108 مسئله نمونه با اندازه های مختلف با عملکرد الگوریتم ژنتیک کلاسیک، مقایسه شده است. نتایج حاصل، گویای برتری رویکرد ارائه شده در مقایسه با الگوریتم ژنتیک کلاسیک است.

این مقاله به بررسی مسأله زمانبندی در یک زنجیره تأمین 3 مرحله ای می پردازد. مرحله اول شامل تأمین‌کنندگان، مرحله دوم شامل ناوگان حمل‌ونقل کالاها و مرحله سوم شامل یک شرکت سازنده محصولات نهایی است. ناوگان حمل‌ونقل شامل چندین وسیله نقلیه می شود که دارای سرعتها و ظرفیتهای متفاوت برای حمل کالا هستند. هدف، تخصیص کارها به تأمین کنندگان و وسائط نقلیه به نحوی است که کارها زودتر تحویل شرکت سازنده شوند. نشان داده می شود که پیچیدگی این مسأله از نوع NP-hard است و در نتیجه استفاده از روشهای دقیق برای حل مسأله در زمان معقول امکان پذیر نیست. برای حل این مسأله یک الگوریتم ژنتیک که در اینجا الگوریتم ژنتیک پویا نامیده شده است و دارای کروموزومهایی با ساختار متغیر است ارایه می شود. از آنجا که این مسأله تاکنون در ادبیات موضوع مورد بررسی قرار نگرفته است، مبنای مناسبی جهت ارزیابی الگوریتم ژنتیک ارایه شده وجود ندارد. بنابراین الگوریتم ژنتیک ارایه شده با روش جستجوی تصادفی (Random Search) مقایسه شده است. همچنین الگوریتم ژنتیک ارایه شده در یک حالت خاص با روش مربوط به نزدیک‌ترین مسأله در ادبیات موضوع مقایسه شده است. نتایج، نشان از برتری الگوریتم ژنتیک پویا در هر دو مقایسه انجام شده دارد.