سیامک طهماسبی

این مقاله به بررسی نحوه شکل گیری قابلیت های فناورانه در یکی از سازمان های صنعتی حوزه صنایع دریایی ایران می پردازد. استراتژی پژوهش، مطالعه موردی یک سازمان بوده که به عنوان مورد مطالعه، انتخاب و در کنار مطالعه منابع علمی، اقدام به انجام مصاحبه عمیق با مسئولین، مدیران، مشاوران و کارشناسان ارشد مرتبط با آن سازمان گردید. نقطه شروع مطالعه استفاده از یافته های علمی پژوهش های قبلی بوده است ولی پیشینه موجود دارای دو خلاء مهم در این زمینه می باشد: اول اینکه الگوهای ارائه شده برای توسعه قابلیت های فناورانه بیشتر متمرکز بر تولید انبوه است (در صورتی که ماهیت اغلب محصولات سازمان مورد مطالعه از جنس محصولات پیچیده است) و پیش فرض اساسی دیگر برای الگوهای یادشده هم همکاری با کشورهای توسعه یافته می باشد که به دلیل وجود تحریم های مستمر علیه صنایع دارای کاربرد دوگانه، این همکاری میسر نمی باشد. در این مقاله سعی شده مراحل طی شده در سازمان مورد مطالعه جهت شکل گیری و توسعه قابلیت های فناورانه شناسایی و معرفی گردد. این مراحل در قالب سه گام شناسایی شد که عبارتند از: سرمایه گذاری و ایجاد زیرساخت های پایه، ارتقاء قابلیت ها به واسطه مهندسی معکوس با همکاری محدود و همچنین مهندسی معکوس محصولات پیچیده تر و گسترش طراحی و نوآوری. در نهایت مراحل شناسایی شده با مدل های متداول در این حوزه مقایسه شده است.

در ایران رشد کمی و بی سابقه نهاد های آموزشی از خردترین پایه تا آموزش عالی طی دو دهه اخیر فزونی یافته است اما نتایج برخی مطالعات نشان می دهد شاخص توسعه آموزشی از توزیع جغرافیایی عادلانه برخوردار نیست. لذا این پژوهش با هدف شناخت و تحلیل فضایی نابرابری آموزشی در بین شهرستان های کشور انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی می باشد و داده های این تحقیق از نتایج سرشماری 1390 و سالنامه وزرات آموزش و پرورش (1390) به تفکیک شهرستان های کشور استخراج و براساس رویکرد سیستمی به صورت شاخص تبدیل شده است. به منظور ارزیابی نابرابری، این مفهوم در دو بعد شاخص های درونداد و برونداد و 33 شاخص مورد سنجش قرار گرفت. تکنیک مورد استفاده برای شاخص سازی تکنیک ویکور می باشد و وزن ابعاد، مولفه ها و شاخص ها با براساس نظرات 10 تن از صاحبنظران و اساتید تعیین و در محاسبات مورد استفاده قرار گرفت. همچنین به منظور انجام تحلیل های فضایی، پس از انتقال داده ها به نرم افزار Arc gis از تکنیک های آماری فضایی شامل خوشه بندی فضایی و تحلیل لکه های داغ استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که شهرستان های مرزی کشور نسبت به مرکز دارای نابرابری در توزیع امکانات و بهره مندی از آموزش هستند و این نابرابری در شهرستان های جنوبی کشور نظیر استان های بوشهر و سیستان و بلوچستان نمایان تر است. نتایج تحلیل ها مبین نیاز شهرستان های کمتر برخوردار از آموزش به برنامه ریزی و توجه ویژه سیاست گذاران این حوزه به این مناطق می باشد. در ایران رشد کمی و بی سابقه نهاد های آموزشی از خردترین پایه تا آموزش عالی طی دو دهه اخیر فزونی یافته است اما نتایج برخی مطالعات نشان می دهد شاخص توسعه آموزشی از توزیع جغرافیایی     عادلانه برخوردار نیست. لذا این پژوهش با هدف شناخت و تحلیل فضایی نابرابری آموزشی در بین شهرستان های کشور انجام شده است. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی – تحلیلی می باشد و داده های این تحقیق از نتایج سرشماری 1390 و سالنامه وزرات آموزش و پرورش (1390) به تفکیک شهرستان های کشور استخراج و براساس رویکرد سیستمی به صورت شاخص تبدیل شده است. به منظور ارزیابی نابرابری، این مفهوم در دو بعد شاخص های درونداد و برونداد و 33 شاخص مورد سنجش قرار گرفت. تکنیک مورد استفاده برای شاخص سازی تکنیک ویکور می باشد و وزن ابعاد، مولفه ها و شاخص ها با براساس نظرات 10 تن از صاحبنظران و اساتید تعیین و در محاسبات مورد استفاده قرار گرفت. همچنین به منظور انجام تحلیل های فضایی، پس از انتقال داده ها به نرم افزار Arc gis از تکنیک های آماری فضایی شامل خوشه بندی فضایی و تحلیل لکه های داغ استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که شهرستان های مرزی کشور نسبت به مرکز دارای نابرابری در توزیع امکانات و بهره مندی از آموزش هستند و این نابرابری در شهرستان های جنوبی کشور نظیر استان های بوشهر و سیستان و بلوچستان نمایان تر است. نتایج تحلیل ها مبین نیاز شهرستان های کمتر برخوردار از آموزش به برنامه ریزی و توجه ویژه سیاست گذاران این حوزه به این مناطق می باشد.

باروری یک فرآیند جمعیتی کلیدی است که نقش مهمی در پویایی و روندهای جمعیت دارد. کاهش بارروی، به پدیده ای جهانی تبدیل شده است؛ و در اولویت های سیاستی بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است. با این حال، مطالعات اندکی هستند که به طور مستقیم بر پایه مفاهیم جغرافیایی و بعد فضایی باروری، تمرکز کرده باشند. هدف از این پژوهش بررسی روند تغییرپذیری فضایی و زمانی نرخ باروری گروه های ویژه سنی (ASFRs)  زنان روستایی در سال های 1385 و 1395 است. داده های موالید و گروه های سنی زنان(49- 15) روستایی از سرشماری نفوس و مسکن مرکز آمار در دو دوره 1385 و 1395 جمع آوری و از آزمون های موران I سراسری (GMI) و موران محلی با بیز تجربی (LM-EB)  برای سنجش خود همبستگی فضایی و کشف الگوهای فضایی نرخ باروری ویژه گروه های سنی در نرم افزار GeoDa استفاده شد. نتایج نشان داد که نرخ باروری گروه های ویژه سنی طی دوره مورد بررسی افزایش یافته است و بیشترین افزایش باروری در گروه سنی 24 -20 ساله رخ داده است. خوشه بندی فضایی نرخ باروری ویژه سنی نشان می دهد در سال 1395 قوی تر و گسترده تر از سال 1385 بوده است. در بین گروه های سنی و در هر دو دوره، گروه سنی 39- 35 سال و 49- 45 سال به ترتیب بیشترین (447/0=GMI1385671/0=GMI1395) و کمترین(07/0=GMI1385 ،198/0=GMI1395) مقدار خودهمبستگی فضایی را داشته اند. همچنین مناطق روستایی جنوب شرق کشور خوشه بندی باروری ویژه سنی بالا را داشته اند. در برخی از گروه های سنی در شرق، شمال شرق، شمال غرب، جنوب غرب و تا حدودی جنوب نیز الگوی بالا- بالا شکل گرفته اند. الگوی بالا- بالا در شمال غرب تنها در گروه سنی 19- 15 سال شکل گرفته است و الگوی پایین- پایین باروری در مناطق روستایی عمدتاً در قسمت های داخلی، شمال و غرب متمرکز شده اند. شناسایی و کشف خوشه های فضایی، زمینه را برای ساخت مفروضات و مدل برای تحقیقات آینده فراهم می کند. بنابراین آنچه در این پژوهش انجام شده است، می تواند بستر مناسب علمی و دقیق برای تحقیقات بنیادین بعدی در حوزه جمعیت و باروری روستایی و توسعه را فراهم می کند.