محمد وحیدی

بواسطه افزایش روز افزون مخاطرات مختلف طبیعی، چه در سطح بین المللی و چه در سطح ملی یا استانی و تبدیل آنها به بلایای مختلف، مطالعه جنبه های گوناگون مقابله با این بلایا از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. یکی از مهمترین ابعاد این مساله بررسی تاب آوری اجتماعی جوامع مختلف در برابر این بلایا و عوامل مختلف تاثیرگذار بر آن می باشد. لذا هدف اصلی این پژوهش، مطالعه کیفی عوامل مختلف اجتماعی تاثیرگذار بر تاب آوری اجتماعی در خراسان شمالی می باشد. جهت گردآوری داده های مورد نیاز از مصاحبه های نیمه ساخت یافته استفاده شده و 15 نفر ازکارشناسان و مسئولان، و نخبگان دانشگاهی با تجربه مواجهه با بلایای طبیعی بصورت هدفمند انتخاب و مصاحبه حضوری و غیر حضوری انجام گردید. پس از پیاده سازی فایلهای مصاحبه به متن داده های بدست آمده با استفاده از روش تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند که مضامین اصلی بدست آمده برای میدانهای مختلف نهادی و خانوارها بیانگر رابطه دیالکتیکی بین عوامل ساختاری (دسترسی به سرمایه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با میانجی گری سرمایه نمادین) و عاملیتی (عملکردهای فعال و انفعالی ناشی از ظرفیتها) می تواند شایستگی ها و توانایی های کنشگران را به عنوان تاب آوری اجتماعی تعیین کند. نتایج تحقیق بیانگر بروز و ظهور عملکردهای انفعالی کنشگران فردی، گروهی و سازمانی در مقابله با بلایای طبیعی به خاطر دگرگونی فرصتها به تهدیدها و انحصارطلبی سازمانهای مسئول در مقابله با بلایای طبیعی در تمام مراحل قبل، حین و بعد از وقوع می باشد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، مطالعه انسان شناختی فرصت ها و تهدیدهای تاب آوری اجتماعی در استان خراسان شمالی است. بلایای طبیعی جان میلیون ها نفر را در سراسر دنیا گرفته و خسارات اقتصادی فراوانی به بار می آورند. تاب آوری اجتماعی به معنای توانایی یک جامعه برای مقاومت در برابر، مدیریت و بازیابی سریع از آثار یک رویداد مخرب مانند بلایای طبیعی است. در پژوهش حاضر عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی واکاوی شد. روش: این پژوهش با استفاده از رویکرد آمیخته (کمی و کیفی) انجام شد. در بخش کمی، پیمایشی برای جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه از نمونه ای از مردم استان خراسان شمالی اجرا شد. در بخش کمی نیز جامعه آماری تحقیق شامل کلیه شهروندان خراسان شمالی بود که بالای  15  سال سن داشتند.  دلیل اینکه افراد بالای 15 سال در نظر گرفته شده این است که افراد منتخب از بین آنها حداقل طی چند سال گذشته فرصت تجربه کردن بلایای مختلف را داشته باشند. جامعه آماری در این بخش بر اساس نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن (1395) شامل  220/561 نفر می باشد. در بخش کیفی، از روش مصاحبه عمیق با افراد کلیدی مانند کارشناسان مدیریت بحران، رهبران جوامع محلی و قربانیان بلایای طبیعی استفاده شد. حجم نمونه در بخش کیفی تحقیق را اشباع نظری پاسخ به سوالات مصاحبه ها تعیین کرد ولی در بخش کمی، حجم نمونه بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان (1970) 384 نفر تعیین گردید. ولی با توجه به شرایط موجود و افت محسوس مشارکت مردم در زمینه فعالیت های پژوهشی 350 نفر حاضر به تکمیل فرم ها در سطح استان شدند و با توجه به مشورت با استاد راهنما و همچنین طولانی شدن فرایند انجام پژوهش، داده های 350 فرم جهت تحلیل مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج بخش کیفی نشان داد که دو دسته از عوامل اصلی در زمینه تاب آوری اجتماعی نقش دارند: منابع و سرمایه ها (شامل سرمایه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نمادین) و عملکرد (شامل عملکردهای فعالانه و انفعالی در سطوح مختلف). نتایج بخش کمی نیز نشان داد که بین سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تاب آوری اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی در تاب آوری اجتماعی مردم خراسان شمالی در برابر بلایای طبیعی دارند. نتایج این مطالعه می تواند برای سیاست گذاران و برنامه ریزان در جهت افزایش تاب آوری اجتماعی جوامع در برابر بلایای طبیعی مفید باشد. این یافته ها نشان می دهد که تقویت سرمایه های مختلف در جامعه می تواند به افزایش تاب آوری اجتماعی کمک کند و جامعه را در برابر بلایای طبیعی مقاوم تر سازد. به طور کلی، این پژوهش به اهمیت سرمایه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در تاب آوری اجتماعی پرداخته و راهکارهایی برای بهبود این سرمایه ها ارائه می دهد

در سیر تاریخ کلام اسلامی، سه موضع جبر، تفویض و امر بین الامرین در قبال رابطه اختیار انسانی یا اراده الهی شکل گرفته است. با مراجعه به متون روایی درمی یابیم که اهل بیت(ع) امر بین الامرین را در برابر دو اندیشه جبر و تفویض، قرار داده اند و هدف از این پژوهش، فهم آموزه مذکور از روایات است. نوشتار حاضر با روش کتابخانه ای و تشکیل خانواده حدیثی پیرامون دیدگاه امر بین الامرین و تحلیل این روایات، بیان می کند که ائمه اطهار(ع) آموزه امر بین الامرین را در سه سطح تبیین تمثیلی، تبیین حداقلی و تبیین فاعلیت طولی با توجه به ظرفیت فکری مخاطبان، ارائه کرده اند. بالاترین سطح تبیین یعنی فاعلیت طولی، از روایات باب استطاعت که خود در نظام آموزه امر بین الامرین توجیه پذیرند، استنباط می شود. تبیین فاعلیت طولی یعنی دریافت آن به آن استطاعت و اراده انسان از جانب خداوند متعال، بالاترین سطح تبیینی این آموزه در روایات به شمار می آید.

هدف از این پژوهش بررسی پیش بینی تعارضات زناشویی بر اساس کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه زنان متأهل شهر شیراز در دوران شیوع کرونا در سال 1400 بودند. حجم نمونه 385 نفر از این افراد بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و به پرسشنامه تعارضات زناشویی (MCQ) براتی و ثنایی (1372)، مقیاس کیفیت زندگی زناشویی (DAS) باسبی و همکاران (1995) و پرسشنامه الگوهای ارتباطی (CPQ) کریستیسن و سالاوی (1984) پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی با تعارضات زناشویی رابطه معنادار وجود دارد (01/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز آشکار کرد که 4/27 درصد واریانس تعارضات زناشویی به وسیله کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی تبیین می شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که کیفیت زندگی زناشویی و الگوهای ارتباطی نقش مهمی در پیش بینی تعارضات زناشویی در دوران قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا ویروس دارند.

مدیریت جهادی الگوی جدیدی نظریات مدیریتی است که پس از انقلاب اسلامی ایران بسط پیدا نمود. مدیریتی که با به کارگیری هنر و علم مدیریت و استفاده توأمان از مفاهیم اسلام توانسته، پنجره های جدیدی را به روی سیستم مدیریت کشور بگشاید. هدف این پژوهش بررسی نگرش های موجود در حوزه مدیریت جهادی است. در انجام این پژوهش، از روش کیو استفاده شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش، تعداد 10 نفر از مدیران کمیته امداد امام خمینی بودند که با موضوع تحقیق ارتباط مستقیم داشتند. فضای گفتمان پژوهش حاضر از منابع گوناگونی جمع آوری گردید و پس از ارزیابی و جمع بندی فضای گفتمان، از میان 197 عبارت کیو، درنهایت 70 عبارت به عنوان نمونه عبارات کیو(دسته کیو) پس از نظرسنجی از خبرگان انتخاب شد. پس از جمع آوری اطلاعات حاصل از مرتب سازی کیو، این اطلاعات با روش تحلیل عاملی کیو تحلیل گردید. تحلیل توزیع نشان داد که می توان تعداد چهار الگوی ذهنی متمایز را در میان مشارکت کنندگان تحقیق در مورد عوامل مؤثر بر تعیین ذهنیت های موجود در حوزه مدیریت جهادی شناسایی نمود که جمعاً 91/74 درصد از واریانس کل را تبیین نمودند. این چهار الگوی ذهنی به ترتیب با نام های الزامات نظارتی، الزامات رفتاری، الزامات رهیافت، الزامات بنیادی نام گذاری گردید.

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر خودتنظیمی هیجانی دانش آموزان پسر متوسطه شهر شیراز بود. این پژوهش، نیمه تجربی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. به همین منظور از بین دانش آموزان شهر شیراز 30 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. 15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه گواه جایگزین شدند. از پرسشنامه خود تنظیمی هیجانی (گرانفسکی و همکاران، 2007) استفاده شد. گروه آزمایش در 12 جلسه، هر جلسه به مدت 90 دقیقه آموزش مهارتهای زندگی دریافت کرد. برای تحلیل داده-ها از تحلیل کواریانس چند متغیره و یک متغیره استفاده شد. یافته ها نشان داد بین دانش آموزان گروه آزمایش و گروه گواه از لحاظ خودتنظیمی هیجانی (0001/0 p<و 04/18 F) تفاوت معنی داری وجود دارد. آموزش مهارت های زندگی باعث بهبود خودتنظیمی هیجانی دانش آموزان شده است. می توان از نتایج پژوهش حاضر برای کمک به بهبود هیجان دانش آموزان استفاده کرد و برنامه آموزش مهارت های زندگی را برای افزایش خودتنظیمی هیجانی به کار برد.

مبانی تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر مبانی اساسی فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی(هستی شناسی ،معرفت شناسی ،ارزش شناسی ) است مبانی اساسی فلسفی تربیت گزاره هایی است که از نصوص دینی اخذ شده است.مبانی سیاسی تربیت موضوعی است که برخلاف اهداف واصول و روش های تربیت سیاسی کمتر مورد توجه اندیشورزان قرار گرفته است . در این پژوهش طی یک پارادایم کیفی و به شیوه اسنادی و با رویکرد توصیفی - تفسیری به فهم مبانی سیاسی تربیت پرداخته شده است . یافته ها نشان می دهد که برخلاف رویکردهای انتقادی، محافظه کارانه ، دمکراتیک و پست مدرن در رویکرد تمدن ساز اسلامی، سیاست و تربیت نوعی همسویی دارند. سیاست اسلامى و تربیت اسلامى، رابطه اى دو طرفه دارند و مکمّل یکدیگر مى باشند، و در راستاى هدفى واحد که همانا اعتلاى انسان، سعادت جامعه بشرى، توحید و وحدت مى باشد، قرار مى گیرند نگارنده پس از تحلیل این موضوع، به مدلی مفهومی از مبانی سیاسی تربیت در جمهوری اسلامی ایران رسیده است.

مقاله پیش رو روایتی است از تاریخ پژوهش ها و فعالیت های انجام شده پیرامون حوزهی مطالعاتی «علم، فناوری و جامعه». تاکید بنیادین مقاله این است که هم پای دیگر تحولات فکری و فلسفی که طی چند دهه گذشته، گفت و گو و درک متقابل را در کانون مباحث اجتماعی گذاشته اند، رابطه میان علم و جامعه نیز در متن مطالعات میان رشته ای «علم، فناوری و جامعه» به سوی گفت و گو راه سپرده است. طی تاریخ چند ده های این دسته مطالعات که نخست با هدف افزایش سواد علمی مردمان عادی و به تبع آن افزایش پشتیبانی آنان از فعالیت های علمی آغاز شده است، به مرور فهمیده می شود که انتزاع علم از دیگر فعالیت های فرهنگی حتی برای دستیابی به آن هدف اولیه نابسنده است و شایسته است علم شیوه ارتباطی بالا به پایین خود با شهروندان را به شیوه ای دموکراتیک تر تغییر دهد. بر این اساس، سوگیری اکنونی پژوهش های «علم، فناوری و جامعه» بر این است که علم و جامعه می توانند و باید، همچون طرف هایی هم سنگ به گفت و گو و یادگیری متقابل بپردازند. روش مقاله در به دست دادن این نتیجه، بررسی پژوهش ها و تک نگاشت هایی است که فعالیت های دست کم نیم سدهای «علم، فناوری و جامعه» را به شیوهای تاریخ نگارانه ثبت و تحلیل کرده اند.