محمدرضا نیلی

جایگاه آموزش عالی در فرایند توسعه کشورها بسی رفیع و مورد توجه ملت ها و دولت ها بوده و هست. در بین دوره های مختلف آموزش عالی، تحصیلات تکمیلی دارای نقش و منزلتی والاتر است زیرا وظیفه تربیت نیروی انسانی متخصص در عرصه آموزش، پژوهش و خدمات را بر عهده دارد. در سال های اخیر، رشد کمی تحصیلات تکمیلی در ایران روندی روزافزون داشته و اکنون بعد کیفی آن مورد توجه سیاستگزاران و تصمیم گیران نظام آموزش عالی است. از آن جا که دوره های تحصیلات تکمیلی به دو دوره آموزشی (گذراندن دروس مصوب) و پژوهشی (ارایه پایان نامه) تقسیم می شود فرایند تدوین پایان نامه و به ویژه چگونگی و کیفیت راهنمایی استادان راهنما نیز از اهم موضوعاتی است که تحقیق پیرامون آن ها را ضروری می کند. پژوهش حاضر به منظور بررسی کیفیت عملکرد راهنمایی استادان راهنمای دوره کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان بر حسب مراحل و ابعاد گوناگون راهنمایی و نیز به تفکیک دانشکده ها و مرتبه علمی استادان انجام شده است. علاوه بر آن، تدوین پرسشنامه ای معتبر برای ارزشیابی کیفیت راهنمایی از دید دانش آموختگان نیز از اهداف این تحقیق بوده است. تحقیق از نوع پیمایشی بوده و با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته و سه پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. جامعه آماری تحقیق اعضای هیات علمی استادیار به بالا و نیز دانش آموختگان (فارغ التحصیلان) دوره کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان می باشند. نمونه تحقیق بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده اند. داده های حاصله در دو سطح آمار توصیفی مانند شاخص های گرایش مرکزی و استنباطی مانند آزمون t و تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد استادان راهنما عمدتا در مراحل اولیه پژوهش مانند راهنمایی برای انتخاب موضوع و تدوین پیشنهاد تحقیق (Proposal) و همچنین مراحل آخرین مانند تدوین گزارش پایان نامه بیش ترین حد راهنمایی را داشته اند. نتایج حاکی است اگر چه بین کیفیت راهنمایی استادان راهنما بر حسب دانشکده و مرتبه علمی تفاوت وجود دارد ولی تفاوت معنادار نبوده است. میانگین های حاصله حاکی از آن است که میزان رضایت دانشجویان از استادان دارای مرتبه استادیاری بیش از سایر استادان بوده است.

بررسی شیوه تصمیم گیری و برنامه ریزی های موجود در مورد روز شمار تحصیلی، امکان شناخت مشکلات احتمالی و اصلاحات مورد نیاز را فراهم می سازد. از این رو، در این مقاله مقایسه حجم زمان آموزش در ایران با برخی کشورها مقایسه شده و مشکلات ناشی از تقویم تحصیلی فعلی مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی، تحلیلی بوده است. جامعه آماری از سه گروه دبیران، مدیران و کارشناسان آموزش متوسطه دو شهر اصفهان و یزد تشکیل شده است. تعداد 180 نفر از دبیران با استفاده از روش نمونه گیری دو مرحله ای متناسب با حجم و 35 نفر از مدیران با روش نمونه گیری تصادفی ساده از جامعه مورد نظر انتخاب گردیدند. برای جمع آوری نظریات دبیران و مدیران، از پرسش نامه استفاده شده و برای جمع آوری داده های کیفی از کارشناسان (16 نفر)، مصاحبه نیمه سازمان یافته به عمل آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده های کمی پژوهش، در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی از نرم افزار SPSS استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی حاصل از مصاحبه، روش مقوله بندی به کار گرفته شده است. نتایج حاصل از مقایسه زمان آموزش نشان می دهد که حجم واقعی زمان آموزش در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته کمتر است. یافته های پژوهش همچنین حاکی از آن است که الگوی روز شمار تحصیلی کشور در ایجاد یا زمینه سازی برخی از مشکلات موثر بوده است. این الگو در بروز مشکلاتی چون ایجاد اضطراب در فراگیرنده برای یادگیری محتوا، خستگی و دل زدگی معلم از تدریس، فرسودگی زود هنگام او و کاهش کارایی کمی و کیفی نظام تاثیر دارد.

"زمان یکی از منابع محدود، تحدید نشدنی و بسیار با ارزشی است که نحوه برنامه ریزی و تخصیص بهینه آن ازجمله مباحث با اهمیت هر نظام آموزشی محسوب می شود. برنامه ریزی و ارائه الگوی زمان بندی متناسب برای تحصیل جز از طریق شناسایی، تحلیل و کاربرد عوامل موثر بر زمان بندی امکان پذیر نخواهد بود. به همین منظور پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این سوال است که شرایط اقلیمی، آموزشی و اقتصادی- اجتماعی چه تاثیری بر روز شمار تحصیلی مدارس متوسطه نظری دارد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جامعه آماری آن سه گروه دبیران، مدیران و کارشناسان دوره آموزشی متوسطه شهرهای اصفهان و یزد بوده اند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی دو مرحله ای متناسب با حجم جامعه، 180 دبیر و با روش نمونه گیری تصادفی ساده و 35مدیر از جامعه تحقیق انتخاب گردید. برای جمع آوری داده های کمی ازنمونه مدیران و دبیران از پرسشنامه استفاده شده است. ازمصاحبه نیمه سازمان یافته نیز برای جمع آوری داده های کیفی از نمونه های کارشناسان (16نفر) استفاده شد. داده های کمی پژوهش با نرم افزار SPSS دردو سطح آمار توصیفی و استنباطی و داده های کیفی با روش مقوله بندی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های حاصل از پژوهش نشان داده که شرایط اقلیمی، آموزشی، اجتماعی و اقتصادی از جمله مولفه های اساسی هستند که برای تنظیم زمان آموزش و تهیه روز شمار تحصیلی باید مورد توجه تصمیم گیران قرار گیرند. شدت و میزان تاثیر هر کدام از شرایط در مناطق مختلف کشور متفاوت است که نیازمند پژوهش های گسترده دیگری است."