فرانک مختاریان

نظریه روشی برای مشاهده ، درک و پیش بینی پیچیدگیهای رفتارهای انسانی در چارچوب سازمانی است . نظریه برای مدیران نه به عنوان یک هدف ، بلکه به عنوان یک ابزار ، چارچوب ، نقشه و راهنمای ضروری برای تحقیق و عمل به شمار می رود . داشتن رویکرد نظری برای مواجهه با متغیرهای متعدد سازمانی و مدیریتی یکی از چالشهای اساسی مدیران در قرن جدید است که در این راه نظریه می تواند نقش موثری برای افزایش میزان اثربخشی و کارایی مدیران ایفا کند ...

پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه‌ای فشارهای شغلی و روش‌های مقابله با آن در بین 96 نفر از مدیران مدارس متوسطه دولتی (53 مدیر زن و 43 مدیر مرد) در 10 منطقه آموزشی شهر تهران صورت گرفته است. داده‌ها از طریق دو پرسشنامه فشارشغلی و روش‌های مقابله‌ای گردآوری شد. نتایج تحقیق گویای آن است که بین فشارشغلی مدیران زن و مرد مدارس متوسطه شهر تهران تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. فشارشغلی هر دو گروه در رابطه با عوامل فشارزای ناشی از نقش، روابط کاری در سازمان و ساختار آن وضعیتی مشابه را نشان داد، اما در زمینه عامل فشارزای ناشی از شغل و محیط کار تفاوت معنی‌داری بین دو گروه زن و مرد مشاهده گردید. متغیرهای جمعیت‌شناختی تحصیلات، سابقه کار و سابقه مدیریت رابطه منفی و معنی‌داری را با فشارشغلی نشان داده‌اند. یافته‌های پژوهش مؤید وجود رابطه منفی و معنی‌دار بین روش‌های مقابله‌ای مسأله‌محور در هر چهار مؤلفه حمایت اجتماعی، مسئولیت‌پذیری، مشکل‌گشایی‌ برنامه ریزی‌شده و ارزیابی مجدد مثبت با فشارشغلی است. در عین حال، نتایج تحقیق نشان داد که روش‌های مقابله‌ای هیجان‌محور در هر چهار مؤلفه رویارویی مقابله‌ای، دوری‌گزینی- فاصله‌گیری، فرار- اجتناب و خویشتن‌داری رابطه منفی و معنی‌داری با فشارشغلی دارند. کلید واژگان: فشارشغلی. روش‎های مقابله‎ای.

در پژوهش حاضر، سعی بر آن است تا دستاوردهای یادگیری مورد انتظار در رشته مدیریت آموزشی، در دوره ی کارشناسی ارشد، مورد شناسایی قرار گیرد. روش مورد استفاده در پژوهش، کیفی بوده و به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. پس از بررسی سوابق علمی و پژوهشی اعضای هیأت علمی مدیریت آموزشی، 25 عضو هیئت علمی از دانشکده های علوم تربیتی و روانشناسی شهر تهران (از جمله: تهران، شهید بهشتی، خوارزمی) از طریق نمونه گیری هدفمند همگون، به عنوان افراد مشارکت کننده انتخاب و از بین آن ها 11 نفر حاضر به انجام مصاحبه شدند. نظر به ضرورت کسب نظر کارفرمایان در شناسایی دستاوردهای یادگیری، با 5 نفر از کارفرمایان در حوزه های کاری مرتبط با آموزش و مدیریت آموزشی نیز مصاحبه شد. در خاتمه نیز، چارچوب پیشنهادی برنامه درسی کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی بر مبنای دستاوردهای یادگیری مورد انتظار(با برخورداری از چهار حوزه کلی دستاوردهای آموزشی- دانشگاهی، سازمانی- مدیریتی، اجتماعی- فرهنگی، انسانی)، ترسیم شده است.

پژوهش حاضر، با هدف فراارزشیابی ارزیابی کلان عملکرد در سال 1387 انجام شده و ضمن طراحی پرسشنامه آسیب شناسی برای حوزه های ستادی و صف به گردآوری دادهها از 69 حوزه پرداخته است . روایی پرسشنامه از طریق بررسی نظرات افراد ذیربط مشخص شده است. تجزیه و تحلیل یافته ها از طریق روش آمار توصیفی صورت گرفته است. فراارزشیابی صورت گرفته، هفت حوزه را پوشش داده و نتایج حاصل از آن در قالب جداول توصیفی ارائه شده است. یافتههای کلی آسیب شناسی ارزیابی عملکرد وزارت متبوع، در اکثر موارد حاکی از تناسب نسبی یا عدم تناسب شاخص های عمومی ارزیابی عملکرد با مأموریت و اهداف حوزه های صف وزارت متبوع بوده و تنها در حوز ه ستادی وزارت با مأموریت ها و اهداف وزارت، تناسب داشته است . در خاتمه نیز، راهکارهای اجرایی برای بهبود وضعیت موجود ارزیابی کلان عملکرد وزارت متبوع پیشنهاد شده است.

هدف از این مطالعه، بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و استقرار مد یریت دانش در دانشگاه تربیت مدرس می باشد. کارکنان ستادی و اعضای هیئت علم ی، جامعه آمار ی این پژوهش را تشکیل می دهند. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه فرهنگ سازمانی و مدیریت دانش استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت دانش از نسبتاً مطلوبی برخوردار هستند . همچنین میان فرهنگ سازمانی و مؤلفه های آن شامل حمایت مدیریت، تعلق سازما نی، خلاقی ت فردی و سبک رهبری با استقرار مدیریت دانش رابطه معن یداری وجود دارد . اما بین سازش با پدیده تعارض و استقرار مدیریت دانش رابط ه معن یداری نیست . می توان چنین نتیجه گرفت که برای استقرار مدیریت دانش، فرهنگ سازمانی نسبت به تکنولوژی و امثال آن جایگاه مهم تر ی دارد. بنابراین حفظ و تقویت شاخصه های فرهنگی مؤثر بر مدیریت دانش باید از اولویت های دانشگاه تربیت مدرس باشد.

 بهره گیری از سازکار ارزیابی از جمله اصلی ترین و در عین حال مقبول ترین روشهای بررسی توان و کیفیت عملکردی نظام آموزش عالی محسوب می شود. در اینجا فرهنگ موجود در نظام نقش تعیین کننده ای در تدارک سازکارهای ارزیابی ایفا می کند. در جریان ارزیابی عملکرد، کلیه ارکان دستگاههای اجرایی بررسی و نقاط قوت و ضعف عملکردی آنها در ابعاد عمومی و اختصاصی مشخص می شود. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز از این قاعده مستثنا نیست و در سالهای 83-1380، 1384 و 1385 عملکرد حوزه های ستادی و دانشگاهی خود را مورد ارزیابی قرار داده است. در مقاله حاضر نیز نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1385 بررسی شده است. بدین منظور، فرایندها و ساختار اجرایی ارزیابی عملکرد وزارت در سال 1385 توصیف و نتایج اجرای ارزیابی عملکرد حوزه های ستادی و دانشگاهی به تفکیک و برحسب عوامل و شاخصهای مصوب ارائه شده است.

ارزیابی درونی گروههای آموزشی دانشگاهها فرایندی است که در آن اعضای هیئت علمی گروهها در خصوص عملکرد خود قضاوت و تعیین می کنند که از نظر کیفیت در ابعاد مختلف در چه جایگاهی قرار دارند و پس از مشخص شدن سطح کیفیت عملکرد خود، می توانند از نتایج به دست آمده به عنوان دا ده هایی برای برنامه ریزی به منظور بهبود فعالیتهای آینده استفاده کنند. لذا، با توجه به اینکه گروههای آموزشی به عنوان زیر نظام دانشگاهها به حساب می آیند و بهبود کیفیت دانشگاهها وابسته به بهبود کیفیت گروههای آموزشی است، ارزیابی درونی در گروههای آموزشی می تواند گامی مؤثر در رشد کیفی نظام آموزش عالی باشد. ارزیابی درونی با جمع آوری اطلاعات، تحلیل و بازخورد آن می تواند پشتیبان تصمیم گیریهای مدیریت باشد؛ لذا، با توجه به ارزیابی درونی صورت گرفته در برخی از گروههای فنی و مهندسی دانشگاه شاهد، در پژوهش حاضر گزارشهای ارزیابی درونی تأیید شده برای اهداف: 1. بررسی سازکار اعتبارسنجی در گروههای مهندسی دانشگاه شاهد؛ 2. بررسی سطح کیفی گروههای مهندسی دانشگاه شاهد؛ 3. بررسی پیشنهادهای گروههای آموزشی در خصوص بهبود کیفیت؛ 4. بررسی راهکارهای کاربست پیشنهادهای ارائه شده از ارزیابی درونی گروههای آموزشی تحلیل شده است. به منظور اجرای پژوهش حاضر از روش مطالعه کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک و  نیز تحلیل محتوای گزارشهای تأیید شده ارزیابی درونی در سه گروه آموزشی گروه مهندسی برق قدرت، گروه مهندسی کامپیوتر و گروه مهندسی پزشکی استفاده شد. پس از بررسی پیشنهادهای ارائه شده توسط گروههای مجری ارزیابی درونی، پیشنهادهای کلیدی استخراج و در خاتمه چارچوبی در خصوص کاربست پیشنهادهای مذکور برای بهبود و ارتقای کیفیت آموزشی و پژوهش ارائه شده است.

تربیت نیروی انسانی متخصص، تولید دانش و انجام تحقیقات بنیادی، کاربردی و توسعه ای، نشر و انتقال دستاوردهای پژوهشی و ارائه خدمات تخصصی از سوی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی انجام می گیرد؛ بنابراین، نظام آموزش عالی، با برون دادها و پیامدهای خود عملاً در راه توسعه علمی کشور گام برمی دارد و باید در جهت رفع نیازهای کشور به خصوص نیازهای برون سازمانی متنوع فعالیت نماید؛ بنابراین، وجود سازوکاری برای آگاهی از وضعیت موجود و میزان مطابقت آن با وضعیت مطلوب و برنامه ریزی برای تحقق و رسیدن به وضعیت ممکن لازم و ضروری می نماید. ارزیابی سازوکاری را به دست می دهد که به وسیله آن می توان به این هدف مهم و راهبردی جامه عمل پوشانید. دراین زمینه، همگام با مطرح شدن بحث ارزیابی کلان عملکرد دستگاه های اجرایی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری نیز با توجه به دانش و تجربه های کسب شده، استقرار نظام ارزیابی کلان عملکرد را در صدر اولویت برنامه های خود قرار داده و انجام ارزیابی در ابعاد عمومی و اختصاصی را جهت تعالی عملکردی خود مورد توجه و آن را اجرایی و تا حدودی می توان گفت نهادینه کرده است. در این مقاله، ضمن بیان ضرورت ها، اهداف، ابعاد و کاربردهای ارزیابی کلان عملکرد، روند شکل گیری ارزیابی عملکرد در وزارت متبوع، رئوس فعالیت ها و اقدام های انجام شده و در دست انجام و چالش های پیش روی استقرار و نهادینه شدن کامل آن در آموزش عالی و پیشنهادهای لازم ارائه شده است.

طرح حاضر با هدف ارزیابی عملکرد مراکز پژوهشی استان قم در بعد فرآیندهای داخلی، نتایج کسب شده و ارائه چارچوب ادراکی مناسب در خصوص ارزیابی عملکرد این مراکز به انجام رسیده است. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بوده است. داده های پژوهش از طریق توزیع پرسشنامه های تحقیق در 7 پژوهشگاه گردآوری شده و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و تعیین نرخ های رشد صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از وجود نقاط قوت در شاخص های مربوط به طرح های تحقیقاتی مصوب و خاتمه یافته، مقالات منتشرشده در مجلات معتبر داخلی، کتاب های تألیفی، مشارکت اعضای هیئت علمی در راهنمایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، برگزاری کارگاه های علمی تخصصی، گردهمایی های علمی و انتشار کتب و نشریات بوده است؛ با این حال، شاخص های مربوط به مقالات همایش های خارجی، کتاب های ترجمه شده، سخنرانی های علمی و جلسات مباحثه، و افتخارات پژوهشی در جشنواره های علمی و پژوهشی بین المللی، از وضعیت نامطلوبی برخوردار بوده است. در نهایت نیز چارچوب ادراکی مربوط به ارزیابی عملکرد این مراکز، ارائه شده است. 

پژوهش حاضر با هدف شناسایی دستاوردهای یادگیری مورد انتظار مقطع دکتری رشته مدیریت آموزشی اجرا شده است. مشارکت کنندگان پژوهش شامل 11 تن از اعضای هیئت علمی و مدیران دانشگاهی از دانشکده های علوم تربیتی و روان شناسی شهر تهران (تهران، شهید بهشتی، خوارزمی) و 5 نفر از کارفرمایان (از حوزه های بانکداری، صنعت نفت، خودروسازی و صنایع غذایی) بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. روش پژوهش از نوع کیفی بوده و داده های مورد نیاز از طریق فرم مصاحبه نیمه ساختاریافته، گردآوری شد و با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش 4 حوزه کلی (آموزشی- دانشگاهی، سازمانی- مدیریتی، اجتماعی- فرهنگی، انسانی، 17 زیرمجموعه و 70 دستاورد یادگیری را نشان داد.

ارزیابی کیفیت در نظام آموزش عالی ایران، از جمله دغدغه هایی است که همواره توجه مدیران و مسئولان نظام آموزش عالی را به خود معطوف داشته است. با این حال، جامه عمل پوشاندن به این مهم و اجرای آن در گروه های آموزشی دانشگاه های کشور، از بدو انجام با چالش های زیادی مواجه بوده است. از جمله مهمترین این چالش ها، می توان عدم وجود ساختار ارزیابی کیفیت را مورد توجه قرار داد. به رغم توجه به ارزیابی کیفیت در برنامه های توسعه و اجرای گسترده آن در گروه های آموزشی دانشگاه های کشور، تاکنون ساختار منسجمی برای آن تدارک دیده نشده و این امر، کل فرایند ارزیابی کیفیت آموزش عالی ایران را با چالش مواجه ساخته است. موانع شکل گیری ساختار ارزیابی کیفیت در آموزش عالی را می توان در دو حوزه درونی و برونی مورد ملاحظه قرار داد. موانع درونی با عملکرد نظام ارزیابی کیفیت و موانع برونی با عوامل کلان تأثیر گذار بر این نظام مرتبط می شوند. افزون بر این، نهادینه شدن نظام ارزیابی کیفیت در آموزش عالی نیز با تداوم رویه های فعلی ارزیابی درونی گروه های آموزشی دانشگاه های کشور امکان پذیر نمی باشد. از این رو، در مقاله حاضر سعی بر آن است که از طریق تحلیل وضعیت کنونی ارزیابی درونی در نظام آموزش عالی ایران، دلایل موانع ساختاری استقرار نظام ارزیابی کیفیت مورد بررسی قرار گیرد.  

عملکرد آزمودنی با کنترل آماری توانایی ایشان در گروه های مختلف جنسیتی ممکن است متفاوت باشد. در این صورت، وقوع کنش افتراقی سؤال (DIF) / آزمون (DTF) مرتبط با جنسیت و به دنبال آن سوگیری سؤال/آزمون محتمل است. هدف اصلی از اجرای این پژوهش، مطالعه DIF/DTF و سوگیری جنسیتی در آزمون های کنکور سراسری ایران است. آزمون های تخصصی یک دفترچه آزمون در پنج گروه آزمایشی شرکت کننده در کنکورهای سراسری سال های 1387 تا 1390 به صورت خوشه ای تک مرحله ای انتخاب شدند. سپس برای مطالعه DIF از تحلیل رگرسیون لوجستیک و برای مطالعه DTF از رویکرد مبتنی بر IRT استفاده شد. نتایج نشان داد که به طور متوسط، حدود 14 درصد از پرسش های آزمون های مورد مطالعه دارای DIF جنسیتی با اندازه اثر ناچیز (0001/0>EF) هستند و حداکثر 2 درصد آنها بر اساس نقطه نظرات گروه های خبرگان نسبت به جنس مؤنث یا مذکر سوگیری دارند. همچنین یافته های تحلیل DTF نشان داد که به جز آزمون  خلاقیت های نمایشی گروه هنر که نسبت به زنان دارای سوگیری کمی است، سایر آزمون ها فاقد DTF هستند.  

هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر میزان رضایت مشتریان تحصیلات تکمیلی در نظام آموزش عالی با استفاده از مدل کانو است. به این منظور از روش تحقیق توصیفی پیمایشی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه ارومیه است که تعداد آنها 1435 نفر بود، بر اساس جدول مورگان 300 نفر به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی محتوایی ابزار بر اساس نظر متخصصان (اعضای هیئت علمی) تأیید و پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ محاسبه شده است. نتایج آلفای کرونباخ برای بعد آموزشی 89/0 و برای بعد پژوهشی 91/0 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از مدل کانو و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که مهم ترین الزامات انگیزشی، اساسی و عملکردی در بخش خدمات آموزشی به ترتیب عبارت اند از: ارائه راهنمایی واضح از فعالیت های یادگیرنده، تعیین نقش آموزش دهنده و ارزیابی تکنیک های آماری و روش های تحقیق. همچنین تخصیص به موقع اعتبارات پژوهشی، آشنایی کافی با تایپ و اصول نگارش پژوهش و زمان بندی تکمیل تکالیف و ابزارهای پایش پیشرفت یادگیری به ترتیب مهم ترین الزامات انگیزشی، اساسی و عملکردی در بخش خدمات پژوهشی شناسایی شدند.