علی کریمیان

هر چند در سالیان پس از عصر رنسانس، جهان شاهد هجمه های فراوانی نسبت به کارایی دین در حوزه علمی و عملی بوده و ناکارآمدی دین در زندگی جمعی بشر و به ویژه در عرصه امور اجتماعی و سیاسی مورد تاکید قرار گرفته شده است اما به نظر می رسد بر اساس شواهد موجود قدرت نمایی دین و به ویژه آنچه در تمدن نوین اسلامی و با محوریت جهان تشیع و پرچم داری ایران شیعی، به تحقق پیوسته، دارای عناصر فراوانی در عرصه قدرت منطقه ای و بلکه قدرت جهانی و بین المللی در بُعد نرم افزاری و سخت افزاری است و به نوعی می توان بقای این هویت توانمند نوظهور را، وابسته به استمرار حیات ام القرای آن یعنی ایران دانست. بر اساس این ایده، تأمین مصالح جهان اسلام وابسته به دفاع از تمامیت ارضی ام القرای آن یعنی ایران است و برای تحقق این منظور، مقابله با دشمن در مرزهای کشورهای دیگر برای جلوگیری از ضربه خوردن کانون آن یعنی ایران، اجتناب ناپذیر است. تحقیق پیش رو تلاش دارد تا با روش تحلیل محتوایی به توصیف نقش تعیین کننده ایران در قدرت جهانی شیعه در عصر کنونی و ضرورت مراقبت از آن  بپردازد.  

آیه کرامت از جمله آیاتی است که مفسر کبیر جهان اسلام علامه طباطبایی در جلد 13 تفسیر المیزان از حیث گیتی شناسی بدان توجه کرده است. با بررسی آراء وی چند پرسش مطرح می شود مانند اینکه منطق تفسیری ایشان در خصوص این آیه چیست؟ اینکه آیا این منطق منطبق بر منطق حاکم بر قرآن است؟ آیا مطالبی که در ذیل این آیه بیان کرده است، تفسیر است یا تأویل و اگر تأویل است مدارک آن چیست؟ وی مدعی شده است که این آیه برای مقایسه موجودات عالم ماده، رتبه بندی آن ها و در نهایت، اثبات برتری انسان بر موجودات مادی دیگر بخاطر برخورداری از عقل نازل شده است. وی عقل را فصل مقوم ذات و ماهیت انسان و ممیز او از دیگر موجودات دانسته و بر این شده که این خصوصیت موجب می شود تا انسان پیرامون خود را تسخیر و آفریننده کلام و صنعت باشد. تحقیق حاضر تلاش کرده تا با روش تحلیل محتوا، ملاحظات و تأملاتی را بر نظرات وی اظهار کند که عموماً برگرفته از دیدگاه وی در ضمن تفسیر دیگر آیات است. به نظر می رسد منشاء اشکالات وارده، به درآمیختگی و اشتراک لفظی واژه «ذاتی» و نیز تحیر و تسلط آراء یونانی بر تأویل های تفسیرنما در خصوص گیتی شناسی مربوط باشد.

در مصادر حدیثی در باره تربیت دینی کودکان روایات زیادی وجود دارد که در میان آنها مراقبت بر نماز فرزندان جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. در این بین، احادیثی به چشم می خورد که به سبب وجود واژه ضرب، در نگاه اول، از آنها فهمیده می شود که معصومان (ع) والدین را به زدن کودک در صورت سرپیچی از خواندن نماز ترغیب کرده اند. این نوشتار در پی اثبات آن است که با توجه به شواهد لغوی، حدیثی، سیره اهل بیت (ع) و یافته های روان شناختی، این برداشت نادرست بوده و واژه «ضرب» در این احادیث به معنای ملتزم کردن کودک بر خواندن نماز به منظور تمرین و آماده سازی برای دوران بلوغ است.