خاستگاه جمع تبرعی در تهذیبین
آرشیو
چکیده
شیخ طوسی، در دو کتاب تهذیب و استبصار، از جمع تبرعی بسیار بهره برده است. با توجه به نامعتبر بودن جمع تبرعی و روشن بودن آن نزد اصحاب، فقیهان درصدد برآمده اند تا این کار شیخ طوسی را توجیه نمایند. پژوهش پیش رو، با بررسی خاستگاه جمع تبرعی در این دو اثر، به سه عامل مؤثر دست یافته است: نخست آنکه شیخ طوسی هر دو دلیل متعارض را حجت فعلی می دانسته و ازاین رو تلاش نموده با جمع تبرعی هر دو را مورد عمل قرار دهد. دوم اینکه به باور شیخ، سخن شارع حکیم تا حد ممکن باید به گونه ای معنا شود که لغو نباشد؛ بنابراین، با استفاده از جمع تبرعی خواسته است تا به هر دو دلیل عمل کند و در نتیجه، مانع لغویت هر دو شود. خاستگاه سوم، از میان بردن شبهه تناقض میان روایات است؛ این هدف با بیان توجیه برای روایاتی که -به خودی خود مرجوح و نامعتبرند- به دست می آید.مُنطلق الجمع التّبرّعی فی التّهدیبین
لقد استعمل الشّیخ الطّوسی الجمع التّبرّعی بشکل کبیر فی کتابیه: التّهذیب والاستبصار. وقد حاول الفقهاء تبریر عمل الشّیخ هذا، نظراً لوضوح بطلان هذا النّوع من الجمع. وقد حقّقنا فی البحث القادم، من خلال دراسه منطلق الجمع التّبرّعی فی الکتابین ثلاثه أسباب: الأوّل، یعتبر الشّیخ الطّوسی کلا الدّلیلین المتعارضین حجّه فعلیه، وبالتّالی حاول تطبیق کلّ منهما وذلک بالجمع التّبرّعی بینهما. الثانی: یعتقد الشّیخ أنّه ینبغی تفسیر کلام الشّارع الحکیم بحیث لا یُلغى قدر الإمکان؛ فأراد بالجمع التّبرّعی أن یعمل بکلا الدلیلین ویمنع بذلک لغویّه کلیهما. الثالث: إزاله شبهه التّناقض بین الأحادیث؛ ویتحقّق هذا الهدف ببیان مبرِّر للرّوایات المرجوحه وغیر المعتبره فی ذاتها.
تبلیغات
