حمیدرضا جودکی

  در اغلب شهرها عدم تخصیص متناسب فضا و جایابی بهینه عناصر خدماتی و کالبدی شهر، به ویژه بیمارستان و تعداد عوامل مؤثر در مکان یابی این مراکز، افزایش روزافزون مشکلات شهری و شهروندان را به دنبال داشته است. لذا این امر لزوم استفاده از روش های مؤثر و سیستم های رایانه ای در مکان یابی بهینه این مراکز را بیش از پیش آشکار ساخته است. هدف عمده این پژوهش، ارزیابی نحوه توزیع بیمارستان و مشخص کردن نواحی محروم از این خدمات در شهر سمنان با توجه به استانداردها و ضوابط مکان یابی بیمارستان بوده است. در این تحقیق داده های مکانی از روی نقشه های رقومی و خطی تهیه و داده های توصیفی نیز با استفاده از آمار و پژوهش های میدانی، جمع آوری گردید و به پایگاه اطلاعاتی متصل شد. آن گاه برای هر یک از عوامل تأثیرگذار در مکان یابی بیمارستان، لایه های مرتبط همچون سازگاری اراضی، نزدیکی به مرکز مناطق، جمعیت، دسترسی به شبکه های ارتباطی درجه یک، ضوابط طراحی، سرانه و استانداردها، شعاع دسترسی تهیه شد و در هر لایه حریم کاربری ها مشخص گردید و با روی هم گذاری لایه های مذکور بر اساس الگوها و ضوابط مشخص، به تحلیل و بررسی آن پرداخته شد. سپس بر اساس مطالعات و نظرات متخصصان مرتبط فاکتور های مؤثر در تعیین مراکز بهداشتی – درمانی انتخاب و با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به صورت زوجی با هم مقایسه و وزن هر یک محاسبه گردید. نهایتاً در محیط GIS تحلیل شده اند. در عین حال یافته های حاصل از این تحلیل نشان می دهد که نیاز کنونی شهر سمنان به مراکز بهداشتی با توجه به سرانه های شهری، حداقل 3 بیمارستان است که برای رفع این کمبوداز GIS استفاده گردید.

از مهمترین چالشهای فعلی شهرها موضوع مدیریت حریم و صیانت آن می باشد به طوری که رشد و شکل گیری بی ضابطه این پسکرانه های شهری،مغشوش وکانون مشکلات عدیده بوده و تفاوت نامتجانس و بی ثباتی معنی دار پهنه های حریم با محدوده شهرها محسوس می باشند .حریم شهرداری منطقه 4 تهران نیز در نظام توسعه پایدار طی دهه های گذشته با چالشهای اساسی روبرو بوده و هدف کلی این تحقیق، تطبیق راهبردهای مدیریت صیانت برتوسعه پایدارحریم منطقه 4 تهران با حریم مناطق کلانشهرهای موفق و توسعه یافته و شناسایی چالشهای محدوده مورد مطالعه و ارائه راهبردهایی متناسب جهت دستیابی به توسعه پایدار می باشد.تحقیق پیش رو از لحاظ نوع پژوهش(کمی و کیفی) با استناد به اینکه دارای محدوده مورد مطالعه (محیط پژوهش) می باشد از نوع کمی،پیمایشی واثبات گرایانه بوده و همچنین از لحاظ هدف،تحقیقی کاربردى و توسعه ای و بر مبنای ماهیت و روش کار،تحقیقی از نوع تطبیقی و تحلیلی وتکنیک جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی (کتابخانه ای (می باشد . نتایج این تطبیق منجر به خروجی و یافته های دو رویکرد اصلی در برنامه ریزی حریم شهرها، الف:"کمربند سبز"راهبردهای اصلی کشورهای اروپایی و ب:"محدوده اعمال قدرت فرا مرزی"راهبردهای اصلی ایالت متحده آمریکا گردید و درپایان با استناد به یافته های پژوهش،دست آوردها و نتایج علمی و پژوهشی عام و در سطح کلان درارتباط با حریم کلیه شهرها و همچنین خاص و خرد در ارتباط با حریم شهرداری منطقه 4 تهران جهت رفع چالشهای موجود و دستیابی به توسعه پایدار ارائه می گردد

امروزه ضوابط و مقررات بعنوان یک ابزار ویک معیار در کنار پارامترهای اقلیمی واقتصادی و..... درالگو دهی چشم اندازهای شهری بقدری مهم وموثر هستند که همواره مورد توجه برنامه ریزان ومدیران شهری قرارگرفته است . بعبارتی در سایه قانون مداری است که شکل ایده آلی از فضای شهری در ابعاد مختلف خلق می شود و قدر مسلم است در صورتی که به نحو کارآمد به مرحله اجرا درآید، زیباترین سیماومنظرازیک سکونت گاه بشری را به عینیت به تصویر خواهد کشید.در این پژوهش به بررسی نقش ضوابط ومقررات بر روند شکل گیری منظر شهری در محلات منطقه 8 تهران پرداخته شده است. نوع پژوهش از لحاظ هدف،کاربردی واز نظر ماهیت،توصیفی-تحلیلی است که با استفاده از روش اسنادی وپیمایشی (با استفاده از تکنیک پرسشنامه)به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است. برای پایایی پرسشنامه از روش کرونباخ استفاده شده که مقدار آن8/0 می باشد بر اساس آمار بدست آمده از تعداد کل جامعه آماری که 87 نفر است 12 نفرکارشناس شهرداری وبقیه متخصصان وخبرگان موضوع پژوهش بودند، داده های آماری با استفاده ازنرم افزارهای آماری lisrelوspss وبا تکنیک دلفی مورد تجزیه وتحلیل قرار داده شد و نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان داد که بین کارآمدی ضوابط و مقررات ومنظرشهری رابطه معنی داری وجود دارد وازطرفی کارآمدی ضوابط و مقررات قابلیت پیش بینی بعدهای عینی وذهنی منظر شهری را دارد واما کارآمدی ضوابط و مقررات و منظرشهری در سطح مطلوبی قرار ندارند و این آشفتگی موجود در سیما ومنظر شهری محلات ،ریشه در تاریخ شهرنشینی این منطقه دارد.

تاب آوری شهری به توانایی یک سیستم شهری درمقیاس زمانی و فضایی برای حفظ یا بازگشت سریع به عملکرد های مطلوب گذشته در برابر اختلال (بحران آب) یا تغییرات گفته می شود از طرفی کاهش بارندگی و افزایش روز افزون جمعیت و استفاده بیش از حد از آب های زیر زمینی سبب کاهش سطح آبهای زیرزمینی،جوامع شهری با بحران هایی مواجه کرده است. که نیازمند توجه به ایده تاب آوری شهری در برابر کمبود آب است. پژوهش حاضر باهدف بررسی تاب آوری شهر تهران در برابر دو آسیب کمبود آب جهت مصارف خانگی و شرب و آب های آلوده به نیترات شکل گرفته و پس از تعریف مفاهیم مرتبط با تاب آوری شهری و چگونگی شکل گیری بحران های محیطی در شهر ها به طور عام و بحران آب به طور خاص، چارچوب نظری تحقیق تبیین شده است سپس وضعیت بحرانی آب شهر تهران به تفصیل بیان شده و با استفاده از نوزیع پرسش نامه ساختار یافته بین مردم برمبنای چارچوب نظری پژوهش تاب آوری شهر در مواجه با بحران آب مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان دادند که شهروندان تهرانی از نشر شاخص های آگاهی به شاخص های پیوند و همکاری اجتماعی، آگاهی سازمانی، قابلیت دسترسی به اطلاعات در حد متوسط می باشند.

درکشورهای جهان سوم پرسش اصلی همچنان پابرجاست:چرا شهروندان در حاشیه طرح های عمرانی قرار می گیرند وکدامین عامل آنها را از حق شهروندی ساقط می کند؟ پاسخ این سوال سهل و ممتنع است:اقتصاد سیاسی این کشورها به گونه ای طراحی شده است که چنین پرسشی بنیادین کم تر مطرح می شود. مانوئل کاستلز درباره رابطه پیچیده ودرهم تنیده طبقات شهری و مقوله قدرت در بستر شهر به بحث بسیاری خوبی پرداخته است.تلقی وی در این زمینه تغییری از نظریه حد مطلوب پارتو است که می گوید:«موقعیتی که درآن کسی نمی تواند بدون بدتر کردن وضع دیگری به موقعیت بهتری دست یابد لذا تنها با درک صحیح از مناسبات سازمان اجتماعی است که می توان اثرات جریان های سرمایه،اطلاعات، نابربری مهاجرت،بازتولید فقر، بیکاری، وندالیسم، آسیب ها و تهدیدات اجتماعی را در تکیه گاه مادی آنها، یعنی شهرها تحلیل نمود.اسکان غیر رسمی بعد مشروط جریان های ایجاد کننده ناپایداری در سطوح شهری و منطقه ای است.در این تحقیق به بررسی متغییرهای اقتصادی- اجتماعی و اثرات فضایی آنها از جمله مقوله فقر شهری و اسکان غیر رسمی پرداخته شده است.