افشین امیدی

افزایش رقابت، بین سازمان های رسانه ای سبب شده که مدیران این سازمان ها، در پی مدل های کسب و کار جدیدی برای درآمدزایی باشند. از آنجا که مدل های کسب و کار، بر اساس جلب توجه مخاطبان و تبدیل آنها به مخاطبان وفادار است،  “درگیرسازی مخاطب” به موضوعی مهم در میان پژوهشگران مدیریت رسانه و مدیران رسانه ای تبدیل شده است. علی رغم اهمیت فزاینده این موضوع، معدود پژوهش هایی در زمینه مفهوم پردازی و ارائه مدل های نظری انجام شده اند. نظر به این امر و با هدف فراهم کردن چارچوبی مفهومی برای مطالعات آتی و زمینه ای جهت مدل سازی و توسعه نظری، پژوهش حاضر با مطالعه ادبیات تحقیق و بررسی یافته های تجربی در خصوص درگیرسازی مخاطب در رسانه ها، چارچوبی مفهومی به منظور مطالعه و توسعه نظری این مفهوم ارائه کرده است. ساختار چارچوب پیشنهادی شامل چیستی، چرایی، سطوح، راهبردها و آثار درگیرسازی مخاطب در رسانه ها است و علاوه بر یافته های ناشی از مرور نظام مند ادبیات، مواردی همچون خط مشی های سازمان رسانه ای، ملاحظات اخلاقی و متغیرهای کلان محیطی نیز در این چارچوب مورد توجه قرار گرفته اند.

نوآوری برای بسیاری از کسب و کارها بهخصوص کسب و کارهای رسانهای، در درجه نخست یک اصل کلیدی برای بقا و در درجه بعدی، دستیابی به مزیت رقابتی محسوب میشود. از ظهور رسانههای الکترونیک به بعد، حضور کالاهای رسانهای در دنیا بیشتر و بیشتر پررنگ شد، سپس مبحث نوآوری برای سازمانهای رسانهای اهمیت خاصی پیدا کرد. اگرچه زمان زیادی از پیدایش تئوریها و مفاهیم مربوط به نوآوری رسانهای نمیگذرد، اما از لحاظ کیفی و کمی این حوزه از پژوهش، پیشرفت قابل توجهی کرده است. از آنجا که سازمانهای رسانهای بیش از سازمانهای دیگر با چالشهای محیطی، اجتماعی و رقابتی روبهرو هستند، لذا برخی از پژوهشگران برجسته مبحث مدیریت نوآوری را در حوزه مدیریت رسانه، یک عرصه مهم پژوهشی قلمداد کردهاند. با این حال، در مبحث نوآوری رسانهای که تقریباً موضوعی بسیار جدید در رشته مدیریت رسانه محسوب میشود، هنوز چارچوب یکپارچهای برای ادراک مفهوم “مدیریت نوآوری رسانهای” مدون نشده است و جای خالی آن، در ادبیات این رشته به طور جدی احساس میشود. بر این اساس، با تکیه بر ادبیات نظری مباحثی همچون نوآوری، مدیریت نوآوری و نوآوری رسانهای، هدف اصلی این مقاله تدوین یک چارچوب یکپارچه برای درک مناسب مقوله مدیریت نوآوری رسانهای است.

با مشاهده تغییرات چند دهه اخیر می توان گفت که اینترنت و به دنبال آن فنّاوری های دیجیتال، کلیت صنعت موسیقی را متحول و دگرگون کرده اند. اگرچه می توان به برخی از پیامدهای منفی این روند اشاره کرد، بااین حال باید پذیرفت که بخش بزرگی از کسب وکارهای جدید در صنعت موسیقی همچون توزیع دیجیتال موسیقی پیامد مثبت همین تغییرات فناورانه بوده است. با در نظر گرفتن شرایط خاص فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در ایران، هدف اصلی این پژوهش آن است تا با نگاهی نوآورانه و کاربردی به تدوین راهبردهایی برای استفاده بهینه از این فرصت های نوظهور در عرصه توزیع دیجیتال موسیقی بپردازد. در این راستا، پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد تحقیق کیفی و مصاحبه با 14 نفر از متخصصان کشور، نقشه راهبردی خود را در جهت هدف مطالعه ارائه می دهد. راهبردهای پیشنهادی در این مطالعه، در شش بخش نوآوری محصول، خدمت، موقعیت، فرایند، اجتماعی و پارادایمی تقسیم بندی شده اند. نتایج گویای این امر است که چنانچه سرویس های توزیع دیجیتال موسیقی بتوانند به شایستگی هر چه تمام تر، نیازها و احساس های مخاطب خود را شناسایی کنند، به شکل بهتری خواهند توانست برای نیازهای آنان پاسخ مناسب بیابند و با نوآوری های مدل کسب وکار، بازیگران جدیدی را وارد بازار خود کنند. در پایان، در مورد برخی چالش های فرهنگی و سیاسی این عرصه بحث صورت گرفته است.

رسانه ها با استفاده از چارچوب بندی، ذهن مخاطبان و افکار عمومی را در مقابل رویدادها و مسائل شکل می دهند و بر واکنش های جامعه در برابر پدیده ها تأثیر می گذارند. به این علت که در دهه اخیر تعداد قابل توجهی از ایرانیان به بیماری ام اس مبتلا شده اند و کیفیت زندگی بیماران و اطرافیان آنها تحت تأثیر قرار گرفته است؛ بازنمایی صحیح این بیماری از روش چارچوب های خبری مناسب به افزایش آگاهی جامعه درباره این بیماری و افزایش کیفیت زندگی این بیماران منجر می شود. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل چارچوب های خبری درباره بیماری ام اس و بهبود این چارچوب ها برای افزایش کیفیت زندگی مبتلایان و اطرافیان آنها انجام شده است. این پژوهش با ااستفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمونی انجام شده است. جامعه این پژوهش را گزارش های خبری منتشر شده از سوی خبرگزاری های ایسنا، صدا و سیما، ایرنا و مهر درباره بیماری ام اس تشکیل می دهند که از آنها نمونه ای شامل 133 گزارش منتشر شده این خبرگزاری ها از ماه فروردین تا پایان آبان ماه 1395 برای انجام تحلیل استخراج شد. با تحلیل یافته ها، سه چارچوب خبری اصلی «مشخصات بیماری ام اس»، «مشکلات بیماران ام اس» و «حمایت و امید» شناسایی شد و مضامین فرعی هر یک از این چارچوب ها نیز استخراج و تحلیل شدند. این پژوهش تلاش کرده است تا درک بهتری از  سیاستگذاری رسانه ای در باره فهم و تنظیم رابطه اجتماعی با بیماران ارائه نماید که امید می رود به پژوهش های بیشتری در این زمینه بینجامد.

نابسامانی نظام نوآوری یکی از علل اصلی وجود معضلات اقتصادی در صنعت موسیقی به شمار می رود و رفع آن ها مستلزم سازمان دهی نظام نوآوری در بخش های مختلف صنعت موسیقی، به خصوص در عصر دیجیتال می باشد. در دهه های اخیر، توزیع دیجیتال موسیقی به طور چشمگیری توانسته است برای جوامع مختلف، خلق ثروت زیادی داشته باشد. در محیط اکنونی رسانه های دیجیتال، «توزیع» در محوریت صنعت موسیقی قرار دارد. بنابراین با نگاهی دقیق تر به چگونگی توزیع دیجیتال موسیقی می توان نقشه دستیابی به خلق ثروت در صنعت موسیقی را به طور نظام مند ترسیم نمود. این پژوهش با استفاده از یک مطالعه موردی عمیق، به دنبال آن است که از طریق شناسایی و تحلیل نوآوری های رسانه ای یک نمونه کسب وکار ایرانی در توزیع دیجیتال موسیقی (بیپتونز)، راه دستیابی به بازار کارآمد رسانه ای در دنیای دیجیتالی صنعت موسیقی ایران را هموار سازد. در این راستا، با استفاده از چارچوب مفهومی نوآوری رسانه ای استورسول و کرومسویک، نوآوری های صورت گرفته در این کسب وکار آنلاین در پنج بُعد محصول، فرایند، موقعیت، پارادایمی و اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج اصلی این پژوهش نشان می دهد که نوآوری های رسانه ای نباید تنها به منزله نوآوری های تکنولوژیکی در نظر گرفته شوند؛ در عوض، کسب وکارهای آنلاین در توزیع دیجیتالی موسیقی باید نگاهی «انسان گرایانه» نسبت به نوآوری های رسانه ای اتخاذ کنند. کلید موفقیت کسب وکارهای آنلاین در صنعت موسیقی، توجه بیشتر به بازیگر کلیدی این صنعت یعنی «انسان» می باشد.

ریسک سرمایه گذاری به منظور کسب موفقیت مالی در محصولاتی همچون فیلم های سینمایی که عمر کوتاهی دارند بسیار بالاست. در مطالعات گذشته برای تحلیل پویایی های این صنعت از مدل های خطی و ایستایی استفاده شده است که به خاطر خطی بودنشان، قادر به تحلیل واقع نگر پیچیدگی ها و پویایی های حاکم بر صنعت سینما نیستند. با توجه به اهمیت بسیار زیاد فروش فیلم های سینمایی برای سرمایه گذاران آن ها، این پژوهش با ارائه مدلی پویا مبتنی بر رویکرد پویایی سیستم به پیش بینی فروش و ارزیابی موفقیت مالی فیلم ها پرداخته است. مطالعه حاضر، با بررسی دقیق پژوهش های پیشین و همچنین از طریق مصاحبه عمیق با شش تن از خبرگان سینمایی، تمام عواملی را که ممکن است در فروش فیلم های سینمایی تأثیرگذار باشند استخراج کرده و روابط بین آن ها را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مهم ترین عامل مؤثر بر فروش یک فیلم شناخت مخاطب هدف آن است. از سویی دیگر، نتایج حاکی از آن است که برای افزایش موفقیت یک فیلم در گیشه، الزامی به صرف هزینه های سنگین به منظور حضور بازیگران ستاره گران قیمت در آن نیست. همچنین عواملی دیگر مانند بازاریابی فیلم، تعداد روز های تعطیل، نظر منتقدان و کاربران، و در نهایت ژانر فیلم تأثیر بسزایی در موفقیت فروش این محصولات رسانه ای در گیشه های سینما دارند. در نهایت، پیامدهای نظری و عملی این پژوهش در عرصه صنعت سینما مورد بحث قرار گرفته است.