ایمن قاسمیان صاحبی

در دهه های اخیر، دیجیتال سازی به عنوان یک فاکتور کلیدی تحول صنایع مطرح شده است. در کنار پیشرفت هایی که دیجیتال سازی برای صنایع به همراه داشته است، مسائل محیط زیستی و اجتماعی نیز به چالش کشیده شده اند. در همین زمینه، بهره گیری توامان از اصول تولید ناب در کنار فناوری های دیجیتال به عنوان یک راهبرد پایدار برای کاهش تأثیرات منفی بر محیط زیست، جامعه و چالش های پیش روی آن پدید آمده است. اما نکته مهم در این بین میزان اهمیت جنبه های اجنماعی در کنار جنبه های فنی است. اهمیت زیربنایی بحث فرهنگ به عنوان یک جنبه اجتماعی در سازمان برای پایه ریزی این اصول از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل در این پژوهش به بررسی دیجیتال سازی تولید بر عملکرد پایدار با نقش میانجی تولید ناب و تعدیل گر فرهنگ ناب پرداخته شده است. نمونه آماری متشکل از 211 شرکت فعال در زنجیره ارزش خودرو و قطعات وابسته بوده است که با روش تصادفی ساده، پرسش نامه استانداردی میان آنها توزیع شد. نرم افزار Smart-PLS3 برای تحلیل استفاده شد. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد که دیجیتال سازی و تولید ناب در تحقق عملکرد پایدار تأثیر معنی داری دارند. همچنین با استفاده از فناوری های دیجیتال و استقرار فرهنگ ناب می توان بهبود عملکرد صنایع و کاهش تأثیرات زیست محیطی و اجتماعی را دنبال کرد.

هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر اعتماد و تعهد بر عملکرد زنجیره تأمین پایدار شرکت های فعال در صنعت پتروشیمی ایران، با در نظر گرفتن نقش میانجی انعطاف پذیری عرضه است. اب زار گردآوری داده ها پرسش نامه استاندارد است و جامعه آماری، مدیران ارشد زنجیره تأمین پتروشیمی کشورند که تعداد نمون ه ب ا اس تفاده از فرمول کوکران 119 نف ر تعی ین ش د. پرسش نامه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده توزیع و در نهایت از 108 پرسش نامه برای تحلیل استفاده شد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، روش آن توصیفی و از نوع پیمایشی است و نتایج به روش حداقل مربعات جزئی استخراج شده است. یافته ها نشان می دهد اعتماد و تعهد و انعطاف پذیری عرضه بر عملکرد زنجیره تأمین پایدار، تأثیر مثبت دارند. مطابق با نتایج، زمانی که اعضا به تأمین کنندگان خود اعتماد دارند و دارای راهکارهایی برای حل مشکلات و تطبیق با تغییرات اند (انعطاف پذیری عرضه)، تعهد به ارائه یک عملکرد پایدار بهبود می یابد. با تشریح رابطه بین اعتماد و تعهد با انعطاف پذیری عرضه و تأثیر آن بر عملکرد زنجیره تأمین، این پژوهش به فهم بهتری از طراحی و مدیریت زنجیره تأمین پایدار در صنعت پتروشیمی کمک می کند.

یکی از ویژگی های انقلاب صنعتی چهارم، ایجاد هوشمندی تولید از طریق داده های بلادرنگ برای اخذ تصمیم های دقیق و به موقع است؛ بنابراین انتظار می رود که کنترل فرآیندهای آماری مبتنی بر داده به میزان زیادی به پیشرفت تولید هوشمند کمک کند. به همین سبب کنترل فرایند آماری به یکی از پرکاربردترین ابزارها برای حفظ سطح قابل قبولی از خصوصیات کیفی در عصر صنعت 4.0 تبدیل شده است. در این پژوهش، عوامل آمادگی سازمانی برای استقرار کنترل فرایند آماری هوشمند در عصر انقلاب صنعتی چهارم در صنعت گاز موردبررسی قرار گرفت. بدین منظور پس از شناسایی ساختار کنترل فرایند آماری هوشمند با به کارگیری مبانی نظری، 12 عامل آمادگی سازمانی در راستای دستیابی به این مهم در قالب یک چارچوب ارائه شد؛ سپس ارتباط و توالی این عوامل با مدل سازی ساختاری تفسیری فازی مشخص شد. در ادامه مدل به دست آمده با استفاده از رویکرد مدل سازی معادلات ساختاریافته تأیید شد. مدل ارائه شده می تواند راهنمای صنعت گاز در پیاده سازی سیستم کنترل فرایند آماری هوشمند برای ارائه خدمات بهتر و نقص کمتر باشد.

از جمله ابزارهای ضروری مدیریت عملیات در فضای رقابتی کنونی، راهبرد عملیات است. راهبرد عملیات وظیفه تمرکز فعالیت های سطوح عملیاتی همراستا و هم جهت با اولویت های رقابتی سازمان را برعهده دارد. از همین رو پژوهش حاضر در پی بررسی و تدوین مناسب ترین راهبردهای عملیاتی برای افزایش کارایی صنعت قطعه سازی خودرو می باشد. چراکه این صنعت به عنوان موتور محرک صنایع و اقتصاد، نقش مهمی در رشد کشور دارد و همواره تحت فشارهای روزافزون و متنوعی بوده که می توان به دو نیروی پرتوان تغییرات مکرر در ذائقه مشتریان و پیشرفت سریع در نوآوری فناوری اشاره کرد که تعدیل تاثیر این فشارها بازنگری و تدوین راهبردهای عملیاتی را می طلبد. به همین منظور پس از تعیین اهداف یک ساله در خصوص هر یک از خروجی ها، سیستم تولیدی جریان پیوسته به عنوان سیستم مناسب جهت رسیدن به وضعیت مطلوب در شرکت مورد مطالعه شناخته شد؛ و درنهایت تعدیلاتی به منظور بهبود وضعیت شرکت مورد مطالعه در هر یک از اهرم های تولیدی ارائه شد. اولویت بندی خروجی ها با توجه به نظر خبرگان و توسعه تکنیک بهترین- بدترین فازی (FBWM) برای اولین بار صورت گرفت که شاخص هزینه به عنوان مهم ترین خروجی دارای بیشترین اهمیت شناخته شد و شاخص کیفیت در سطح دوم اهمیت قرار گرفت؛ و همچنین شاخص های انعطاف پذیری، عملکرد و تحویل در سطوح بعدی اهمیت جای گرفتند. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این مطلب است که با بهره گیری صحیح از مدل میلتنبرگ می توان ضمن بررسی وضعیت جاری سیستم های تولیدی و کنکاش محیط رقابتی، به دنبال زمینه هایی بود که برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد می نمایند.

امروزه واژه کارآفرینی مفاهیمی چون نوآوری، مخاطره پذیری، ایجاد یا تجدید ساختار یک واحد اقتصادی، رضایت بخشی و استقلال طلبی را به ذهن متبادر می سازد. با توجه به اهمیت تشخیص فرصت در فرایند کارآفرینی، این پژوهش درصدد است تا به شناسایی، اولویت بندی و ارتباط میان محرک های موثر بر بروز فرصت های کارآفرینی زنان بپردازد. از همین رو، پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری داده ها توصیفی است. جامعه آماری شامل مدیران زن شهرداری منطقه پنج شهر تهران است و به منظور جمع آوری داده ها، روش نمونه گیری هدفمند به کارگرفته شده و از نظرات ده خبره استفاده شد. برای شناسایی محرک ها و الزامات بروز فرصت های کارآفرینی زنان از مرور ادبیات پژوهش استفاده شد. اولویت محرک ها و الزامات با تکنیک بهترین-بدترین محاسبه و درنهایت برای تعیین روابط علت و معلولی میان محرک ها از تکنیک دیمتل خاکستری استفاده شد. پس از مرور جامع ادبیات، 12 محرک مؤثر بر بروز فرصت های کارآفرینی زنان شناسایی شد. براساس نتایج تکنیک بهترین- بدترین، محرک های خلاقیت فردی، هوشیاری کارآفرینانه و احساس خودکارآمدی احساس شده از اولویت اول تا سوم برخوردار شدند. طبق نتایج تکنیک دیمتل خاکستری، نیروهای پیش برنده و خلافیت فردی به عنوان تأثیرگذارترین محرک در بروز فرصت های کارآفرینی زنان شناخته شدند.  

در دنیای کسب و کار امروزی، رقابت شدید میان شرکت ها باعث شده تا آنها در شرایط عدم اطمینان فعالیت کنند که همین امر باعث مواجه شدن آنها با ریسک های متفاوتی می شود. ریسک ها آثار منفی بر زنجیره تأمین شرکت ها داشته و می تواند منجر به کاهش سودآوری و مزیت رقابتی شوند. همچنین گسترده شدن و متراکم تر شدن شبکه روابط در زنجیره تأمین از سویی و اجتناب ناپذیر بودن برخی اختلالات از سوی دیگر، باعث می شود تا سنجش و ارزیابی تأمین کنندگان اهمیت دوچندانی بیابد. بنابراین بایستی به تاب آوری به عنوان توانایی تأثیرپذیری کمتر از اختلالات و نیز توانایی در بازیابی اختلالات در میان تأمین کنندگان توجه بیشتری شود. از این رو هدف از انجام پژوهش حاضر شناسایی و سطح بندی شاخص های سنجش تاب آوری تأمین کنندگان گروه صنعتی اورند با بهره گیری از روش های ترکیبی دلفی فازی و مدل سازی ساختاری تفسیری می باشد. نتایج حاکی از آن است که از میان 27 شاخص شناسایی شده از تئوری تحقیق، 16 شاخص با استفاده از تکنیک دلفی فازی ونظرات تیم 10 نفره خبرگان تأیید شدند. در ادامه با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری به سطح بندی شاخص های مورد نظر در این صنعت و ارائه مدل سلسله مراتبی پژوهش پرداخته شد. نتایج این تکنیک نشان داد شاخص های سنجش تاب آوری تأمین کنندگان در 5 سطح جای گرفتند که شاخص زمان تأخیر در بالاترین سطح و تأثیرپذیرترین عامل شناخته شد. همچنین شاخص قدرت مالی تأمین کننده به عنوان تأثیرگذارترین عامل در پایین ترین سطح جای گرفت. 

گرایش زیاد سازمان های ایرانی در استقرار مدیریت کیفیت جامع موجب شده است که دانشگاهیان و محققان کشور نیز در سال های اخیر تحقیقات قابل توجهی در این زمینه انجام دهند. اما عدم توجه به موانع و چالش های اساسی موجود در بکارگیری موفقیت آمیز سیستم های مدیریت کیفیت در سازمان های ایرانی موجب شده است که زمینه های لازم برای تحقق کامل این سیستم فراهم نشود. شناسایی موانع بکارگیری TQM در سازمان ها، می تواند اولین گام در پیاده سازی این سیستم محسوب شود؛ زیرا تا زمانی که مدیران و کارکنان سازمان، اقداماتی در خصوص رفع این موانع نداشته باشند، شکست چنین پروژه ای حتمی به نظر می رسد. در این پژوهش پس از شناسایی موانع کلیدی بکارگیری موفق TQM در صنعت گاز از طریق مرور ادبیات و مصاحبه با خبرگان، 5 مانع اصلی شناسایی شد. سپس ارتباط و توالی این موانع با مدلسازی ساختاری تفسیری فازی مشخص گردید. با توجه به اینکه شدت (میزان تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری) روابط میان برخی موانع در FISM مشخص نبود، در ادامه با استفاده از روش دیمتل فازی شدت روابط میان موانع تعیین شد. نتایج نشان داد که موانع مرتبط با نیروی انسانی و مفهومی، تاثیرگذارترین موانع می باشند که باید توجه زیادی بدان ها شود. با عنایت به مدل پیشنهادی، یک برنامه ی عملی برای مقابله با موانع بکارگیری موفقیت آمیز TQM در صنعت گاز فراهم خواهد شد.

برای کسب اطمینان از پایداری توسعه گردشگری، استفاده از فنون و روش های عملی ارزیابی پایداری موردتوجه قرار گرفته است. بررسی نتایج پژوهش های گذشته نشان می دهد که در هیچیک به روابط و میزان اهمیت این شاخص ها نسبت به یکدیگر توجهی نشده است. بنابراین هدف از انجام این پژوهش، شناسایی شاخص های سنجش پایداری توسعه گردشگری و تعیین اولویت هریک از شاخص ها بوده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و جامعه آماری آن شامل اساتید دانشگاهی رشته گردشگری و مدیران درگیر در فعالیت های گردشگری بوده اند. برای تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از تکنیک های دلفی فازی، فرایند تحلیل شبکه ای فازی و دیمتل فازی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داده است که در میان 6 عامل اصلی، عامل اقتصادی با وزن 415/0، مهمترین شاخص در سنجش پایداری گردشگری به شمار می رود. همچنین شاخص های اقتصادی به عنوان تاثیرگذارترین و شاخص های فرهنگی به عنوان تاثیرپذیرترین شاخص ها در سنجش پایداری توسعه گردشگری، تعیین شده اند.

با افزایش رقابت پذیری ناشی از جهانی سازی، رقابت سازمان های امروزی در میان زنجیره ی تأمین افزایش یافته و تمام کانال های زنجیره و سازمان های خارجی را شامل شده است. دیدگاه های درون سازمانی مرتبط با کیفیت دارای محدودیت هایی می باشد، بنابراین تولیدکنندگان باید توجه خود را به رویکرد های میان سازمانی کیفیت نظیر مدیریت کیفیت زنجیره ی تأمین 0 معطوف نمایند. چراکه بکارگیری مدیریت کیفیت زنجیره ی تأمین، شرکت های تولیدی را در نیل به نیازهای مشتریان در بازار رقابتی توانمند خواهد ساخت.برای این منظور در این تحقیق پس از شناسایی ساختار مدیریت زنجیره تأمین و عملیات مدیریت کیفیت از طریق مرور مفهومی ادبیات، تعریفی مفهومی و جامع از مدیریت کیفیت زنجیره ی تأمین ارائه شده و در نهایت با بررسی ابعاد آن، چارچوبی مفهومی شامل 2عامل اصلی ارائه شد. ارتباط و توالی این عوامل با مدل سازی ساختاری تفسیری فازی مشخص گردید. در این راستا پس از ارزیابی، این عوامل در پنج سطح قرار گرفتند. در ادامه مدل ساختاری بدست آمده، با روش تحلیل مسیرتأیید شد.به این ترتیب مدل ارائه شده می تواند چراغ راه صنعت گاز در پیاده سازی مدیریت کیفیت در زنجیره تأمین شان و دستیابی به مزایای رقابتی و ارضای هر چه بیشتر نیازهای مشتریان باشد