سودابه حسن زاده بارانی کرد

یکی از سیاست گذاری های مهم آموزش عالی در اغلب کشورها می تواند ساخت و تولید سرمایه اجتماعی از طریق توسعه کیفیت آموزش منابع انسانی باشد. سیستم های آموزشی می توانند با فراهم آوری فرصت های کیفی آموزش برای همه ی ذینفعان زمینه مناسبی برای حضور آنان در حوزه های مختلف عمومی و اجتماعی را فراهم آورند. اما آنچه باید در ارزیابی این سیاست گذاری مدنظر قرار گیرد توجه به مفاهیم نظری مختلف کیفی سازی آموزش است. یکی از مهم ترین مفاهیم نظری تأثیرگذار بر کیفیت توسعه منابع انسانی در دهه های اخیر، توجه به ارتباط و بسط کیفیت آموزش با ساخت و تولید سرمایه اجتماعی است. لذا در این مقاله با رویکرد توصیفی، تحلیلی و کیفی به بررسی این مقوله مهم می پردازد. بنابراین با تحلیل مفهوم سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با کیفیت مهارت های آموزشی مورد نیاز منابع انسانی می توان سیاست گذاری مناسبی برای ارتقاء کیفیت آموزش عالی به عمل آورد و در نهایت نتیجه گرفته شده است که برقراری توازن و تعادل در ابعاد اقتصادی و فرهنگی، ضرورت سیاست گذاری عالمانه در کیفیت آموزش عالی است.

این پژوهش باهدف طراحی الگوی شناختی کیفیت در آموزش عالی فنی و مهندسی و عوامل ارتقاء دهنده و بازدارنده آن از منظر ذینفعان آموزش عالی انجام شد. روش پژوهش مورد استفاده کیفی از نوع نظریه برخاسته از داده یا گراندد تئوری بود. برای انجام این پژوهش با چهار گروه ذینفع شامل مدیران و سیاست گزاران، اعضاء هیئت علمی، فارغ التحصیلان و کارفرمایان مصاحبه های نیمه ساختاریافته صورت گرفته است. در رابطه با کیفیت در آموزش عالی فنی-مهندسی پنج مقوله کلی شناسایی و احصاء شد که عبارتند از: خدمت به جامعه، خدمت به صنعت، خدمت به یادگیرنده، خدمت به علم، و تعادل بین چهار نوع خدمت. در خصوص عوامل موثر بر کیفیت در آموزش عالی فنی-مهندسی دو مقوله کلی استخراج شد که عبارتند از: عوامل درون سازمانی، تعادل بین عوامل درون سازمانی، و عوامل برون سازمانی. در رابطه با عوامل بازدارنده کیفیت در آموزش عالی فنی-مهندسی دو مقوله کلی: عوامل درون سازمانی و عوامل برون سازمانی شناسایی شدند.

در سده اخیر دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی به عنوان یک سازمان نقش مهمی در توسعه ملی ایفا کرده اند. به همین اندازه مسئولیت اجتماعی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در چند دهه اخیر با توجه به رشد تعداد دانشجویان و همگانی شدن آن و بالارفتن انتظار از دانشگاه در قبال جامعه، مورد توجه برنامه ریزان آموزشی در کشورهای مختلف قرار گرفته و سیستم آموزش عالی بسیاری از کشورها یک سری فعالیت ها و برنامه های شغلی و حرفه ای در اجتماع دانشگاهی گسترش داده اند. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به شاخص های مسئولیت اجتماعی شرکت ها در مراکز صنعتی و دانشگاه ها است. در این راستا نظرات مدیران و کارکنان شرکت ها و همچنین اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. روش این پژوهش توصیفی – پیمایشی با استفاده از ابزارهای پرسشنامه و مصاحبه بوده و جامعه آماری آن تمامی مدیران و کارمندان شرکت پارس خودرو تهران و هفت شرکت استان گلستان و هم چنین اعضای هیأت علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بوده اند. نتایج این تحقیق نشان داد که در توجه به شاخص های آگاهی از برنامه های آموزشی و جامعه، دانشگاه توانسته است که به احساس نیاز بخش های صنعتی بطورمطلوبی پاسخ دهد. اما در توجه به شاخص های آگاهی از مفاهیم حفاظت محیط زیست، آگاهی از شرایط کاری مناسب بر اساس قوانین ملی و استانداردهای جهانی و آگاهی از عدم تبعیض در فرایندها و توجه به گروه های آسیب پذیر، دانشگاه نتوانسته است به احساس نیاز بخش های صنعتی در ارتباط با این شاخص ها بطورمطلوبی پاسخ بدهد.

توسعه آموزش عالی کشور در گرو تأمین نیروی انسانی متخصص و متعهد است. هر ساله تعدادی از دانش آموختگان داخل و خارج در قالب فراخوان ها به نظام آموزش عالی وارد می شوند. به منظور اجرای مفاد آئین نامه های جذب و ارتقاء اعضای هیأت علمی که به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده اند، در سال 1389 برای نخستین بار فرآیند جذب اعضای هیأت علمی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی وابسته به وزارت عتف از طریق انجام فراخوان متمرکز صورت پذیرفته است. این مقاله میزان تطابق تقاضای اجتماعی برای عضویت هیأت علمی در فراخوان متمرکز و اعلام نیاز دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و نیز میزان انطباق فراخوان دانشگاه ها با برآورد نیاز هیأت علمی با توجه به مفاد اسناد بالادستی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج نشان می دهند که بیش از 80 درصد از تقاضای اجتماعی در کمتر از 35 رشته تحصیلی توزیع شده اند. همچنین نرخ عدم انطباق فراخوان دانشگاه ها با برآورد نیاز هیأت علمی در گام نخست از برنامه پنج ساله حدود 5/14 درصد است. نرخ عدم انطباق فراخوان دانشگاه ها با تقاضای اجتماعی نیز حدود 5/2 درصد است. لازم به ذکر است که نرخ عدم انطباق در رشته های دارای تقاضای اجتماعی بالا، به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از متوسط نرخ عدم انطباق است.

در دهه گذشته اهمیت حمایت والدین از فرزندان در فرایند یاددهی-یادگیری، توجه بسیاری از سیاست گذاران، مربیان، والدین و رسانه ها را در برنامه های آموزشی به خود جلب کرده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش فعالیت های خانوادگی و فردی بر عملکرد سواد خواندن دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی بر اساس مطالعات پرلز 2011 انجام پذیرفت. روش مورد استفاده همبستگی بود. با روش نمونه گیری سه مرحله ای (پایه چهارم، مدارس، دانش آموزان) خوشه ای طبقه ای و تصادفی، تعداد 5318 دانش آموز (2473 دختر و 2845 پسر) در پایه چهارم ابتدایی و والدین آن ها انتخاب شدند. مقیاس های مورد استفاده شامل وضعیت اقتصادی-اجتماعی (78/0=α)، نگرش دانش آموز به خواندن (71/0=α)، نگرش والدین به خواندن (85/0=α)، توانایی های اولیه خواندن (93/0=α)، فعالیت های اولیه سوادآموزی (83/0=α)، فعالیت های خواندن در منزل (74/0=α)، تعامل سواد والدین-فرزندان (78/0=α) بود. پس از تأیید مدل های اندازه گیری، نتایج نشان داد در آزمون تغییرناپذیری مدل در برابر جنسیت، تفاوت معناداری در ضرایب مسیر وضعیت اجتماعی-اقتصادی به نگرش والدین به خواندن، نگرش والدین به خواندن به فعالیت های خواندن در منزل و توانایی های اولیه خواندن به عملکرد سواد خواندن و تأثیر نگرش والدین به خواندن بر فعالیت های خواندن در منزل و تعامل سواد والدین-فرزندان وجود داشت. بر این اساس می توان گفت نقش حمایتی والدین در عملکرد سواد خواندن فرزندانشان به طور مستقیم و غیر مستقیم از طریق نگرش ها و منابع آموزشی  اثرگذار است.