بهرام دلگشایی

مقدمه: تحولات فناوری، جهانی شدن، نیاز به واکنش سریع به تغییرات محیطی و کاهش هزینه ها در صحنه رقابت فشرده و کاهش وفاداری کارکنان، ضرورت جانشین پروری در سازمان ها را تشدید می کنند. مطالعه حاضر در سال 92 با هدف تعیین وضعیت موجود و مطلوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و تحلیل شکاف بین آنها انجام شد. روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی مقطعی است. داده ها از طریق پرسشنامه ای جمع آوری گردید که با بهره مندی از ادبیات موجودتوسط تیم پژوهش در دو بخش وضعیت موجود و مطلوب جانشین پروری تدوین شد، و پس از اطمینان از روایی و پایایی، به روش سرشماری بین 268 نفر از مدیران کل، روسای دفاتر، معاونین مدیران کل، روسای گروه های کارشناسی، کارشناسان مسئول و کارشناسان توزیع و سپس جمع آوری شد. برای تحلیل داده ها از آزمون T زوجی در نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: وضع موجود سازمان در محورهای شش گانه برنامه ریزی، فرهنگ سازمانی، رویکرد سیستمی، الگوی شایستگی، مسیر ارتقا شغلی و نقش مدیران ارشد، در محیط پژوهش از امتیاز قابل قبول بالای 50درصد برخوردار است. در عین حال شکاف بین وضع موجود و مطلوب در تمامی ابعاد، معنی دار بود. میانگین امتیاز وضع موجود در تمامی ابعاد 90/2 از پنج با انحراف معیار 06/1 و وضع مطلوب 82/3 با انحراف معیار 89/0 به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: با توجه کسب امتیاز قابل قبول در وضع موجود و معنی داری شکاف بین وضع موجود و مطلوب سازمان برای استقرار جانشین پروری، به نظر می رسد ماهیت و ویژگی های خاص سازمان مورد مطالعه، سطوح بالایی از توجه به مسئله حیاتی جانشین پروری را طلب می کند.

مقدمه: تمرکز زدایی به عنوان فرایند مطلوب ارتقاء نظام سلامت و بخش جدایی ناپذیر اصلاحات گسترده جهت ارتقاء برابری، کارایی، کیفیت شناخته شده است. واگذاری مدیریتی یکی از راهکارهای تمرکز زدایی است. این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه کارایی و اثربخشی بیمارستان شهید رجایی کرج قبل و بعد از واگذاری انجام گرفت. روش کار: این پژوهش تحلیلی-مقایسه ای بوده که به صورت مقطعی در سال 1392 انجام گرفت. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه استاندارد و فرم جمع آوری اطلاعات استفاده شد. داده های قبل (سال1390) و بعد از واگذاری (1391) پس از جمع آوری از طریق نرم افزار SPSS 19 و آزمون من- ویتنی تحلیل شد. یافته ها: بعد از واگذاری مدیریتی، تعداد تخت های فعال 8/4 درصد، تخت روز اشغالی 6/3 درصد، درصد اشغال تخت 3/0 درصد، تعداد کل ترخیص شدگان 4/3 درصد، چرخش تخت بیمارستانی 3/1درصد، بیماران بستری 3/3 درصد، بیماران سرپایی 5/16 درصد و درآمدهای بیمارستان 5/6 درصد افزایش و هزینه های بیمارستان 19 درصدکاهش داشته است. عفونت های بیمارستانی 06/0 درصد افزایش یافته است، میزان رضایت مندی کارکنان قبل از واگذاری «متوسط» و بعد از آن «زیاد» ارزیابی شد و بین میزان رضایت مندی کارکنان قبل و بعد از واگذاری، اختلاف معنی داری وجود داشت (0001/0P<). میزان رضایتمندی بیماران قبل از واگذاری «ضعیف» و بعد از آن «متوسط» ارزیابی شد و بین میزان رضایت مندی قبل و بعد از واگذاری اختلاف معنی داری وجود داشت (0001/0P<). نتیجه گیری: کارایی و اثربخشی بیمارستان شهید رجایی کرج بعد از واگذاری مدیریتی بهبود یافته است. بنابراین، مدیران و سیاست گذاران نظام سلامت باید برای استفاده از این مکانیزم به عنوان راهکار اصلاحات در نظام سلامت، خصوصاً در بیمارستان های دولتی سطح کشور بسترسازی مناسب را ایجاد نمایند.

مقدمه و هدف پژوهش: هدف از این پژوهش با توجه به موقعیت فرهنگی استان بوشهر که یکی از مهمترین استانهای دارای فرهنگ غنی و اصیل می باشد و درگذشته به دلیل مروادات فرهنگی و تجاری با کشورهای بسیاری در ارتباط بوده است، برآیند فرهنگ این کشورها چه تاثیری بر فرهنگ بومی و تعاملات اجتماعی آن شهر باقی گذاشته است؟ مهمترین عوامل اختلاف موجود بین عناصر فرهنگی سنتی و مدرن چیست و چه شباهتهایی بین این عناصر موجوداست؟ روش پژوهش: با استفاده از روش تطبیقی و تحلیل داده های ثانویه سوالات فوق مورد آزمون قرار گرفته اند. این پژوهش به دو روش کتابخانه ای و میدانی انجام شده است روش کتابخانه ای شامل گردآوری اطلاعات و مطالعه تحقیقاتی که قبلا"صورت گرفته است می باشد. روش میدانی نیز شامل انجام مصاحبه و گردآوری داده ها از فرهنگ و باورهای افراد بومی و غیر بومی در بوشهر می باشد که فرهنگ سنتی حدود40% از فرهنگ و باور مردم استان و سهم کمی از فرهنگ قبل را به خود اختصاص داده است و فرهنگ مدرن حدود60% فرهنگ و باور مردم استان در سطح معنا داری تحت تاثیر نسل حاضر و جوانان قرار گرفته است و نسبت به گذشته افزایش یافته همچنین با ارائه راهکارهای مدیریتی می توان مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. یافته ها: جامعه آماری ما در این پژوهش مجموعه ای از فرهنگ و باورهای افراد بومی و غیر بومی در بوشهر، اشیاء فرهنگی، سازمانهای فرهنگی یا چیزهایی گفته می شود که حداقل در یک ویژگی فرهنگی مشترک باشند و پژوهشگر علاقمند است، یافته های پژوهش را به آنها تعمیم دهد. نتیجه گیری: براساس یافته های پژوهش حاضر، واژگان و آئین های بسیاری از کشورهای آفریقا و زنگبار، هند و انگلستان که وارد فرهنگ بوشهر شده است هنوز به قوت خود باقی است و سنت های بسیاری در طول زمان به دست فراموشی سپرده یا بسیار کمرنگ شده است نهادهایی چون پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، سایر نهادهای ذی ربط و پژوهشگران باید با بررسی و شناسایی این عناصر، آنها را ثبت میراث معنوی، احیاء و ابقاء نمایند.

مقدمه: رشد روزافزون بیماران مزمنی که به حمایت دایمی نیاز دارند و کارکنانی که روزانه در معرض فشارهای روحی و روانی قرار می گیرند، به بیمارستان هایی نیاز دارد که به برنامه ی ارتقای سلامت به عنوان یک خدمت کلیدی و مهم توجه داشته باشند. برنامه ی ارتقای سلامت توسط سازمان جهانی بهداشت در دهه ی 1990عنوان گردید و تا امروز تعداد زیادی از بیمارستان ها در تمام قاره ها و در بسیاری از کشورها برنامه ی ارتقای سلامت را پیاده نموده اند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی برنامه های ارتقای سلامت در بیمارستان های پایلوت سازمان جهانی بهداشت صورت گرفت. روش بررسی: این مقاله حاصل یک مطالعه ی توصیفی- تطبیقی و کاربردی بود که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مطالعه ی کتابخانه ای (دیجیتال و چاپی) و گزارش سازمان جهانی بهداشت در خصوص برنامه های بیمارستان های اروپایی پایلوت در طرح «برنامه ی بیمارستان متعهد به ارتقای سلامت» گردآوری گردید. جامعه ی پژوهش شامل 20 بیمارستان اروپایی پایلوت برنامه ی بیمارستان متعهد به ارتقای سلامت سازمان جهانی بهداشت در بین سال های 97-1993 بود. در نهایت، داده های گردآوری شده، جدول بندی، توصیف و مقایسه شدند. یافته ها: برنامه های ارتقای سلامت در قالب 4 دسته پروژه ی اصلی (توجه به ارتقای سلامت در بیمار، کارکنان، بیمارستان و جامعه) انجام شد و برای هر یک از این دسته پروژه ها، تعدادی زیر پروژه تعریف گردید. به طور کلی، 149 زیر پروژه در بیمارستان های مورد مطالعه انجام شد. 100 درصد بیمارستان های مورد مطالعه در شبکه ی بیمارستان های متعهد به ارتقای سلامت عضویت داشتند. تمام بیمارستان ها به جز بیمارستان Prague در پروژه ی پایلوت سازمان جهانی بهداشت شرکت نمودند. 31 درصد از بیمارستان ها در اجرای برنامه ی ارتقای سلامت با سایر سازمان ها در ارتباط بودند. 78 درصد بیمارستان ها بیشتر از 10 زیر پروژه داشتند و زیر پروژه های مربوط به پروژه ی ارتقای سلامت بیمار، از همه بیشتر بود. تمام بیمارستان های مورد مطالعه، به اطلاع رسانی برنامه های خود با سایر بیمارستان ها پرداختند. وجود شاخص ارزیابی برای برنامه های ارتقای سلامت در 75 درصد بیمارستان ها لحاظ شده بود. همه ی بیمارستان ها برای اجرای پروژه های مربوط به ارتقای سلامت، یک ساختار پروژه را تعریف نمودند. نتیجه گیری: سازمان جهانی بهداشت در اجرای برنامه ی بیمارستان متعهد به ارتقای سلامت، انجام یک سری اقدامات (مانند انجام پروژه های ارتقای سلامت، عضویت در شبکه ی جهانی ارتقای سلامت، تدوین شاخص ارزیابی برای برنامه های ارتقای سلامت و ...) را در بیمارستان ها ضروری دانسته است که در نهایت منجر به بهبود سلامت در بیمار، کارکنان، بیمارستان و جامعه خواهد شد.

مقدمه: امروزه میزان دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی به عنوان شاخص عمده ی سلامت جامعه قلمداد می شود. مشاوره ی پزشکی از راه دور به استفاده از تجهیزات ارتباطی جهت ارتباط بین پزشکان و بیماران اطلاق می شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی آمادگی بیمارستان های تخصصی دانشگاه علوم پزشکی ایران از لحاظ آگاهی مدیران، آمادگی نیروی انسانی، تجهیزات ارتباطی و فرایندهای لازم جهت پیاده سازی شبکه ی مشاوره ی پزشکی از راه دور بود. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقطعی و جامعه ی پژوهش شامل واحدهای مدیریت بیمارستان، واحد فن آوری اطلاعات، مدیر پرستاری و سرپرستان بود. نمونه ی مورد مطالعه شامل 106 نفر از مدیران ارشد و میانی بیمارستان های مورد مطالعه بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ی دو قسمتی آگاهی و استانداردهای لازم برای اجرای مشاوره ی پزشکی از راه دور بود. روایی و پایایی پرسش نامه توسط پژوهشگر مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها ازطریق نرم افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرارگرفت. یافته ها: از هشت بیمارستان مورد مطالعه، آگاهی مدیران 4 بیمارستان بالاتر از میانگین (29) و سایر بیمارستان ها کمتر از آن بود. از لحاظ استانداردها بیمارستان هاشمی نژاد نسبت به سایر بیمارستان ها در شرایط بهتری بود. در مجموع بیمارستان هاشمی نژاد و شهید فهمیده دارای امتیاز بالاتر از میانگین در مورد آگاهی مدیران و استانداردهای لازم بودند. نتیجه گیری: از بین هشت بیمارستان مورد مطالعه، تنها دو بیمارستان هاشمی نژاد وشهید فهمیده، دارای آمادگی لازم برای اجرای شبکه ی مشاوره ی پزشکی از راه دور بودند. راه اندازی شبکه ی مشاوره ی پزشکی از راه دور، می تواند دسترسی جامعه به خدمات بهداشتی درمانی را افزایش دهد و منجر به کاهش هزینه های سلامت شود، از این رو پیشنهاد می گردد بیمارستان ها جهت استقرار شبکه ی مشاوره ی پزشکی از راه دور، اقدامات لازم را انجام دهند.

نظام سلامت ایران در محیط با تغییرات سریع اجتماعى اقتصادى و فنى با مشکلات و چالش هاى گوناگون در مقوله هاى مرتبط با عدالت، کیفیت، مناسبت و اثربخشى مواجه است . در این زمینه در تمرکز زدایى یکی از دلایل عمده نا کارامدى مى باشد. در دهه هاى گذشته، به شکل گسترده اى در دنیا به ویژه در کشورهاى در حال توسعه به کار گرفته شده است .این پژوهش با مطالعه تطبیقى مکانیزم هاى بکار رفته در ده کشورمنتخب الگوى مناسبى را براى تمرکززدایى در کارکرد تدارک خدمات نظام سلامت ایران ارایه مى نماید. روش بررسی: در این پژوهش تطبیقى با بررسی مکانیزم هاى به کار گرفته شده در کشورهاى انگلستان، تایلند، ترکیه، زامبیا، سوئد، شیلى، غنا، فرانسه، فیلیپین و مکزیک الگویى براى ایران طراحى شد که به روش دلفى در اختیار تعدادى از وزراى بهداشت، معاونین و مشاورین آن ها، روساى دانشگاه ها و معاونین با حداقل 4 سال سابقه کار و متخصصین و اعضاى هیات علمى رشته مدیریت خدمات بهداشتى و درمانى و دیگر مطلعین و دست اندرکاران قرار داده شد. یافته ها: درکشورهاى مورد مطالعه تصمیم گیرى ارایه خدمات سلامت تا حد زیادى به واحدهاى محیطى منتقل شده است و با مکانیزم هاى کم و بیش مشابه نسبت به انجام تمرکز زدایى اقدام کرده اند. نتایج حاصل از نظر سنجى تخصصى الگوى پیشنهادى در برگیرنده مکانیزم هاى رایج به کار گرفته شده در غالب کشورها و با توجه به شرایط فعلى نظام سلامت ایران بیانگر موافقت صاحب نظران با الگو بود. آزمون آمارى مقایسه یک نسبت با نسبت جامعه معیار، معنى دار بودن نتایج را در کل محرز نمود (P<0./001). نتیجه گیری: بر اساس یافته هاى پژوهش و شرایط فعلى نظام سلامت ایران، مکانیزم هاى زیر براى تمرکز زدایى در کارکرد تدارک خدمات کشورمان مناسب مى باشند؛ واگذارى ارائه خدمات سلامت به دانشگاه هاى علوم پزشکى، توسعه انجمن‎هاى علمى و حرفه‎اى در سطح استان، واگذارى طراحى و اجراى برنامه‎هاى خاص منطقه‎اى، واگذارى توسعه (انسانى، تجهیزاتى، فضاى فیزیکى) دانشگاه ها به دانشگاه هاى مربوطه، واگذارى خدمات رفاهى و اجتماعى گروه هاى خاص مثل سالمندان، معلولین، کودکان بى سرپرست و معتادین نیازمند به وزارت رفاه یا شهردارى ها، تلفیق بخش هاى خصوصى و دولتى در ارائه خدمات. "

پیشرفت هاى اخیر در فن آورى اطلاعات و ارتباطات توانایى ذخیره و گردش اطلاعات را به نحو قابل توجهى افزایش داده است ، سیستم هاى پرونده الکترونیک سلامت باعث بهبود سطح دسترسى به داده هاى بیماران مى شود . تحقیقات بین المللى نشان مى دهد که مزایاى سلامت الکترونیک زمانى افزایش مى یابد که اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت قابل دسترس باشد و توسط کلیه افراد درگیر در مراقبت از بیمار استفاده شود ، براى در دسترس قرار دادن اطلاعات استانداردهاى متعددى وجود دارد، این مطالعه به بررسى استانداردهاى HL7 V3و openEHR همچنین طراحى مدل شى گرا پیامهاى اصلى با توجه به دسته بندى انجام شده جهت انواع پیامها ،69 پیام در گروههاى ارزیابى مشاهدات و دستورات بر اساس مدل شى گراو برنامه archetype editor طراحى شد . روش بررسی: این مطالعه به روش مقایسه اى ـ کیفى در دو مرحله انجام گرفته است. در مرحله اول ارزشیابى استانداردهاى پیام رسانى انجام گرفته است وسپس براساس یافته هاى بدست آمده ، پیامهاى شى گرا با توجه به نتایج طراحى شده و در مرحله دوم جلسات بحث گروهى با متخصصین مربوطه در هر حیطه جهت تایید و تصدیق پیامها صورت گرفت. یافته ها: نتایج در دو بخش ارائه شده است ، در ابتدا گزارش جامعى ازنقاط قوت و ضعف استانداردهاى پیام رسانى پرونده الکترونیک سلامت ارائه شده است از مهمترین مزایایHL7 امنیت ،استفاده از روش شى گرا و افزایش کیفیت مراقبت مى باشد ، از نقاط ضعف این استاندارد فصول بى ثبات ،مشکلات اجرایى، فاقدپیش فرض در مورد سیستم عامل یا زبان برنامه نویسى مى باشد ، با توجه به جستجوى کلیه مقالات نقطه ضعفى در مورد openEHR بدست نیامد، نتایج تحقیق نشان مى دهد که جامعیت مناسب و مطابق با سیستم هاى اصطلاح شناسى ، جامعیت اطلاعات بیمارستان ، مدل اطلاعاتى صحیحتر وارتباطات متقابل در سطح دانش از مهمترین مزایاى openEHR مى باشد، در بخش دوم پیامهاى طراحى شده با توجه به داده هاى گرد آورى شده و مصاحبه گزارش شده است. نتیجه گیری: مقایسه HL7 و openEHR نشان مى دهد که دو سازمان گرچه با دیدگاههاى مختلف جهت پیشرفت در استاندارد سازى EHR تلاش مى کنند ، استاندارد سازى انجام شده توسط HL7 براى ارتباطات متقابل معنایى کافى نیست و الگوبندى شى مدار openEHRدر طول پنج سال اخیر تاثیر قابل توجهى در ایجاد استانداردهاى پرونده الکترونیک سلامت داشته است و با جدا سازى ساده موارد فنى و بالینى روش خوبى جهت تعریف و حفظ دانش پزشکى ارائه مى کند. در ایران HL7 به عنوان تنها استاندارد مورد بررسى ذکر شده است، در حالى که بررسى استاندارهاى پیام رسانى و بهره بردارى از نقاط قوت و ضعف این استانداردها امرى حیاتى است تا پس از بررسى نقاط قوت و ضعف استانداردها ى ذکر شده ، موارد مناسب انتخاب و در ایجاد پرونده الکترونیک سلامت بکار گرفته شود.

داروها یک بخش اساسی و با هزینه- اثربخشی بالایی از مراقبت‏های بهداشتی درمانی هستند که سهم عظیمی از هزینه‏های خانوارها را به خود اختصاص می‏دهند. از سوی دیگر نظام بیمه دارویی ایران با ساختار، سیاست‏ها و مقررات گذشته کارایی و اثربخشی لازم را نخواهد داشت. هدف: هدف پژوهش حاضر مقایسه ى نظام قیمت‏گذاری و بیمه دارو در ایران و چند کشور منتخب به منظور سازماندهی وضعیَت قیمت‏گذاری و بازپرداخت هزینه‏های دارو بود. روش بررسی : پژوهش حاضراز نوع تطبیقی ـ توصیفی ست. منابع اطلاعات پژوهش عبارت اند از نظام بیمه ى دارو در کشورهای استرالیا، انگلستان، آلمان و اسپانیا، فرانسه و ایران. گردآوری داده‏های پژوهش از طریق کتابخانه‏ای و میدانی، و بانک‏های اطلاعاتی، شبکه ى اینترنت و مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، بررسی پایگاه‏های اینترنتی، پرسشنامه و مصاحبه انجام گرفت. یافته‏ها: در اغلب کشورهای مورد مطالعه ساختار تصمیم‏گیری به صورت کمیته‏های مشترک بین وزارت بهداشت و نظام بیمه می‏باشد. وزارت بهداشت به عنوان متولَی سلامت نقش بیشتری در تعیین نوع داروی مورد تعهد؛ و سازمانهای بیمه‏گر نقش بیشتری در قیمت‏گذاری با استفاده از قدرت چانه زنی دارند. بیمار کمترین مشارکت در پرداخت هزینه ى داروهای حیاتی را دارد. بیماران مزمن و اقشار آسیب‏پذیر برای کلیَه ى هزینه‏های درمان مورد شناسائی و حمایت‏های خاص قرار می‏گیرند.مقررات انتخاب دارو در لیست بیمه و قیمت‏گذاری آنها شفَاف و روشهای قیمت‏گذاری برای داروهای مختلف متفاوت است. کترل مصرف دارو از طریق اعمال محدودیَت‏ها و مشوَق‏ها برای پزشکان و داروسازان و کنترل هزینه با مذاکره، تعیین قیمت براساس حجم فروش، کاهش اجباری قیمت، دریافت تخفیف از تامین‏کنندگان، توزیع‏کنندگان و داروخانه‏ها است. نتیجه گیری: نظام بیمه ى دارویی ایران این نقص هارادارد: دوگانگی مراجع تصمیم‏گیری برای دارو، شفاف نبودن سازوکار انتخاب دارو در لیست بیمه، تمایز قایل نشدن میان داروهای گوناگون از نظر میزان و سطح بازپرداخت هزینه‏های دارویی، روش‏های سنتَی نظام قیمت‏گذاری دارو، حمایت ناقص از بیماران مزمن و گروه‏های آسیب‏پذیر، نبودن راهکارهای تشویقی تجویز منطقی دارو برای داروخانه‏ها و پزشکان. پیشنهاد می شود در ساختار و مقررات نظام قیمت‏گذاری و بیمه داروی کشور بازنگری نظام‏مند صورت گیرد.