کیوان مرادی

به رغم مطالعات قابل توجهی که تاکنون پیرامون تحلیل متون، اصول و کردارهای سیاستی از سوی پژوهشگران حوزه سیاست آموزشی در ایران انجام شده است، اما همچنان یکی از حلقه های مفقوده این تحلیل ها بی توجهی به نقش کنشگران محلی در فرایند توسعه سیاست آموزشی بوده است. بر این اساس، هدف این مطالعه توصیفی- تحلیلی، واکاوی نقش رهبران آموزشی به مثابه کنشگران محلی سیاست در تفسیر، ترجمه و وضع سیاست های آموزشی، با توجه به مداخلات فرهنگی، قانونی، سیاسی، نهادی و مواضع بافتاری متفاوت بود. روش این مطالعه، توصیفی- تحلیلی از نوع انتقادی- اسنادی بود. با توجه به کمبود شواهد علمی- دانشگاهی و نهادی در حوزه وضع سیاست آموزشی در ایران، برای گردآوری داده ها از جدیدترین متون خارجی مرتبط با موضوع پژوهش استفاده شد. در تحلیل یافته ها، سعی شد علاوه بر متون یاد شده، مشاهدات و تجارب زیسته نویسندگان به عنوان یکی از نمونه های وضع سیاست آموزشی، لحاظ شود. یافته های این پژوهش نشان داد که بر خلاف رویکردهای سنتی که عمدتاً اصرار بر اجرای صرف سیاست دارند، وضع سیاست بر این موضوع تأکید دارد که سیاست های آموزشی حین اِعمال، ممکن است تعدیل و گاهی اوقات نادیده گرفته می شوند. نوع سیاست، روابط قدرت و موقعیت مندی کنشگران، محدودیت های زمانی و مکانی و سوبژکتیویته های مختلف کنشگران، نقش مهمی در این تغییر، تعدیل و نادیده گرفتن سیاست های آموزشی ایفا می کنند.

تحلیل سیاست آموزشی همواره یکی از مهم ترین عوامل حرکت کشورها به سمت آرمان های دموکراتیک مانند، فرصت های آموزشی عادلانه و حقوق مدنی بوده است. جامعه شناسی سیاست به مثابه سنتی در تحلیل سیاست آموزشی، نگاه بی بدیلی را برای تحلیل مسائل سیاستی در حوزه آموزش ارائه کرده است. با وجود اهمیت چنین رویکردی، شواهد علمی مبنی بر سمت و سوی مطالعات سیاستی در زمینه جامعه شناسی سیاست در ایران باشد، در دسترس نیست. لذا، این نوشتار با توجه به غنی نبودن پیشینه علمی مربوط به جامعه شناسی سیاست به زبان فارسی، در پی تشریح این سنت پژوهشی است. بر همین اساس، ارائه مفروضات کلیدی جامعه شناسی سیاست و طرح دیرینه شناسی سیاست به مثابه یکی از روش های مطرح در این سنت پژوهشی، در این نوشتار پیگیری شده است. روش پژوهش این نوشتار، توصیفی- تحلیلی و از نوع اسنادی است. این مطالعه نشان داده است که جامعه شناسی سیاست بر هفت مفروضه کلیدی استوار است. ارزش محوری، نگاه سیاسی و تاریخی، مطالعه چند رشته ای، هم آرایی، مطالعه گفتمان و پژوهش کیفی از جمله این مفروضات هستند. این نوشتار همچنین به این موضوع پرداخته است که پژوهشگران به چه نحو باید از دیرینه شناسی سیاست برای تحلیل سیاست های آموزشی استفاده کنند.

پژوهش حاضر، رابطه ﺑیﻦ رهبری توزیعشده و رفتارهای ﺗﺴﻬیﻢ داﻧﺶ معلمان مدارس ابتدایی پسرانه شهر تهران را موردبررسی قرار داده است. شیوه این پژوهش، با توجه به هدف و ماهیت، کاربردی و از نوع توصیفی- همبستگی بود. بهمنظور اجرای این پژوهش از مدارس ابتدایی مناطق نوزدهگانه آموزشی شهر تهران، نمونهای متشکل از معلمان ابتدایی انتخاب شد. برای گردآوری دادههای این پژوهش از دو پرسشنامه رهبری توزیعشده ایلمور (2000) و تسهیم دانش ماگوتسی و همکاران (2011) استفاده شده است. دادههای گردآوریشده با استفاده از آزمونهای همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی و آزمون تی تکنمونهای مورد تحلیل قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان داد، رابطه بین رهبری توزیعشده و مؤلفههای آن (فرهنگ مدرسه، تجارب رهبری، تصمیمگیری مشارکتی، چشمانداز مدرسه، ارزیابی و توسعه حرفهای) با رفتارهای تسهیم دانش معلمان مثبت و معنادار است. از بین مؤلفههای رهبری توزیعشده، فرهنگ مدرسه قویترین رابطه را با رفتارهای تسهیم دانش معلمان دارد. نتایج بهدستآمده از تحلیل رگرسیون گامبهگام نشان داد که از میان پنج مؤلفه رهبری توزیعشده، مولفه فرهنگ مدرسه بیشترین سهم را در پیشبینی رفتارهای تسهیم دانش معلمان داشته است.

مواجهه با چالش های نوین حوزه ی تعلیم و تربیت، مستلزم آمادگی مستمر نهاد مدرسه در مسیر تبدیل شدن به سازمانی چابک و منعطف برای پاسخ گویی به فرصت هاست. با توجه به نقش حیاتی سرمایه های انسانی بر چابکی سازمان، هدف پژوهش حاضر باز پژوهشی نقش سرمایه های انسانی معلمان و مدیران در چابک سازی مدارس متوسطه شهر تهران بوده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از جهت شیو ه ی گردآوری داده ها توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری شامل کلیه مدارس متوسطه پسرانه دولتی و غیردولتی شهر تهران بود که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 79 مدرسه به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع خوشه ای چند مرحله ای بوده است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه چابکی مدارس (محقق ساخته) و سرمایه انسانی نادری (1394) استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای چابکی مدارس «804/0» و سرمایه انسانی «853/0» ارزیابی شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، سرمایه های انسانی معلمان و مدیران با چابکی مدارس رابطه ی مثبت و معناداری دارد. نتیجه اینکه، بهبود سرمایه های انسانی مدیران آموزشی و معلمان منجر به بهبود قابلیت های چابکی مدارس می شود.

هدف اصلی این نوشتار، بررسی وضعیت اقدامات مدیریت سرمایه انسانی در دانشکده های مدیریت و روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بوده است. این مطالعه از حیث هدف پژوهش - کاربردی و از نظر نحوه ی گردآوری داده ها از نوع پژوهش های توصیفی- پیمایشی به شمار می رود. از این رو، 118 نفر کارمند از این دو دانشکده از طریق نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. آنها پرسشنامه محرک های سرمایه ی انسانی باسی و مک مورر (2007) را کامل کردند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (86/0) محاسبه شد. داده ها با استفاده از آزمون های تی تک نمونه ای و تی برای دو گروه مستقل، تحلیل شدند. نتایج نشان داد: میانگین نمرات دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی در ابعاد ظرفیت یادگیری و دسترسی به دانش به طور معنی داری بالاتر از میانگین به دست آمده از دانشکده مدیریت بوده است. همچنین، میانگین به دست آمده از دو دانشکده در ابعاد اقدامات رهبری، درگیری کارکنان و بهینه سازی سرمایه انسانی، تفاوت معنی داری با هم نداشتند و دو دانشکده دارای وضعیت نسبتاً مشابهی بودند. به طور کلی، وضعیت دانشکده ی روان شناسی و علوم تربیتی از نظر محرک های مدیریت سرمایه انسانی در حد بالای متوسط و وضعیت دانشکده مدیریت در حد متوسط قرار داشت.

ﻫﺪف از این ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﺮرﺳی تأثیر رهبری اخلاقی بر سازمان یادگیرنده در مدارس متوسّطة شهرستان شیروان است. این پژوهش از نوع پژوهش های توصیفی- همبستگی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعة آﻣﺎری ﭘﮋوﻫﺶ، تمام معلّمان مدارس متوسّطة شهرستان شیروان در سال ﺗﺤﺼیﻠی 93-94 هستند. ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﺗﻌﺪاد 175 ﻧﻔﺮ با استفاده از فرمول کوکران است که ﺑا روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔیﺮی تصادفی ساده اﻧﺘﺨﺎب شده اند. سپس همان  افراد پرسشنامه های رهبری اخلاقی دی هاق و دن هاردگ و سازمان یادگیرنده مارسیک و واتکینز را تمکیل کرده اند. پایایی و روایی ابزار با ضریب آلفای کرونباخ (85/0=α سازمان یادگیرنده و 91/0=α رهبری اخلاقی) و تحلیل عاملی تأییدی انجام شده است. داده ﻫﺎ ی به دست آمده با آزمون رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شده است. ﻧﺘﺎیﺞ ﻧﺸﺎن می دهند که رهبری اخلاقی و مؤلّفه های آن بر سازمان یادگیرنده تأثیر مستقیم دارند. از بین ابعاد رهبری اخلاقی، ابعاد تسهیم قدرت و وضوح نقش، سهم معناداری در پیش بینی سازمان یادگیرنده دارند (05/0≥P).

پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه خوش بینی تحصیلی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در مدارس متوسطه دولتی شهر تهران صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه معلمان مدارس متوسطه دولتی شهر تهران می باشد، که تعداد آنها برابر با 2795 معلم است، که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 142 معلم به عنوان نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع خوشه ای چند مرحله ای بوده است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه خوش بینی تحصیلی معلم (بیرد و همکاران، 2010) و معدل نمرات دانش آموزان استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ «982/0» ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، درصد) و آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام) استفاده شد. یافته ها نشان داد: 1) بین خوش بینی تحصیلی معلمان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه شهر تهران، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. 2) از میان سه مؤلفه خوش-بینی تحصیلی معلم (تأکید تحصیلی معلم، حس کارآمدی معلم و اعتماد معلم به والدین و دانش آموزان)، حس کارآمدی معلم بیشترین سهم را در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد.

ﻫﺪف پژوهش ﺣﺎﺿﺮ، ارزیابی سیاست های توسعه سرمایه انسانی در دانشکده های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران است. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر شیوه ی گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماری شامل کلیّه کارشناسان دانشکده های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران می باشد، که تعداد آن ها برابر با 163 نفر است؛ بنابراین، 142 کارشناس از این دانشکده ها از طریق نمونه گیری طبقه ای متناسب انتخاب شدند. آن ها پرسشنامه سیاست های توسعه سرمایه انسانی لای ون (2007) را کامل کردند. برای روایی پرسشنامه از تحلیل عاملی تأییدی بهره گرفته شد. شاخص های تحلیل عاملی نشان دادند که پرسشنامه برازش خوبی دارد. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از آلفای کرونباخ (877/0) گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمون هایتی تست تک نمونه ای و آنوای یک طرفه تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که: 1) داﻧﺸکﺪه مدیریت در متغیر سیاست های توسعه سرمایه انسانی دارای ﺑیﺸ ﺘﺮیﻦ ﻣیﺎﻧﮕیﻦ اﺳﺖ و داﻧﺸکﺪه اﻗﺘﺼﺎد دارای کﻤﺘﺮیﻦ ﻣیﺎﻧﮕیﻦ می باشد. 2) بین دانشکده های علوم رفتاری و اجتماعی دانشگاه تهران ازلحاظ سیاست های توسعه سرمایه انسانی و ابعاد تشکیل دهنده ی آن (سیاست های تأمین آموزش و توسعه، نظارت و راهنمایی مدیر و فرصت های آموزش و توسعه) تفاوت معناداری مشاهده نشد.

پژوهش حاضر، با هدف بررسی رابطه خوش بینی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در بین دانش آموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران می باشد، که تعداد آن ها برابر با 14304 دانش آموز است که با استفاده از جدول مورگان تعداد 375 دانش آموز به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع چندمرحله ای بوده است. جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه خوش بینی تحصیلی دانش آموز (اسچنن موران و همکاران، 2013) و معدل نمرات دانش آموزان استفاده شده است. پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ «923/0» ارزیابی شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام) استفاده شد. یافته ها نشان داد: 1) بین خوش بینی تحصیلی دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی در مدارس متوسطه پسرانه مناطق 6 و 9 شهر تهران، رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. 2) از میان سه مؤلفه خوش بینی تحصیلی دانش آموزان (تأکید تحصیلی دانش آموزان، اعتماد دانش آموزان به معلمان و احساس هویت دانش آموزان نسبت به مدرسه)، تأکید تحصیلی دانش آموزان بیشترین سهم را در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دارد.