اسماعیل خدایی متین

اهداف: امروزه موسسات آموزش عالی مانند سایر سازمان­ها رو در روی چالش­های جدیدی قرار گرفته­اند و برای ادامه حیات و انطباق با محیط پیرامون نیاز به تغییر و تحول اساسی دارند. یکی از راه­های مقابله با فشارهای محیطی در دانشگاه­ها به کارگیری ویژگی­های سازمان یادگیرنده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل سازمان­ یادگیرنده پیتر سنگه در دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد صورت گرفت. روش­ها: این مطالعه توصیفی در بین اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد در سال تحصیلی 91-1390 انجام شد. 92 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار اندازه­گیری پرسش نامه استاندارد در قالب 40 گویه بسته پاسخ برحسب طیف پنج درجه­ای لیکرت شامل مؤلفه ­ های قابلیت­های فردی، الگوهای ذهنی، آرمان مشترک، یادگیری تیمی و تفکر سیستمی بود. تجزیه و تحلیل داده­ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 17 و با آزمون­های T تک نمونه­ای و تحلیل واریانس انجام شد. یافته­ها: دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد از نظر ویژگی های سازمان یادگیرنده در سطح متوسطی قرار داشت (65/0±01/3؛ 008/0=p؛ 22/3=t). میزان استفاده از قابلیت های فردی (019/0=p)، یادگیری گروهی (05/0=p) و تفکر سیستمی (001/0=p) معنی دار بود (جدول 1). بین دیدگاه اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد با مرتبه های مختلف علمی در رابطه با وضعیت مولفه های سازمان یادگیرنده، تفاوت معنی دار وجود نداشت. نتیجه­گیری: وضعیت دانشکده پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به عنوان سازمان یادگیرنده مطلوب نیست.

امروزه دانش به عنوان منبع حیاتی، غیر قابل تقلید و منحصر به فرد، اهمیت مدیریت دانش در سازمان ها را بسیار بالا برده است. بدین منظور، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر گرایش های کارآفرینانه مدیران بر فرایند مدیریت دانش در کسب و کارهای کوچک و متوسط پرداخته است. روش پژوهش همبستگی- معادلات ساختاری بوده؛ جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران واحدهای تولیدی/ صنعتی شهرک صنعتی طوس مشهد می باشد که از 291 به عنوان نمونه استفاده شد؛ ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه استاندارد بود و برای تحلیل فرضیه های پژوهش از نرم افزارهای SPSSوAMOS استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که هر دو مدل پژوهش دارای برازش معنی داری هستند؛ همچنین نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که بین گرایش های کارآفرینانه با مدیریت دانش، مؤلفه های نوآوری با کسب، خلق و کاربرد دانش، خطرپذیری با کسب و خلق دانش و پیشگام بودن با کسب، خلق و کاربرد دانش، رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد.

این پژوهش به منظور بررسی و مقایسه میزان آمادگی زیر ساخت های اساسی پیاده سازی مدیریت دانش (فرهنگ و عوامل انسانی، ساختار و فرایند ها و زیرساخت فنی) و رتبه بندی این عوامل از نظر درجه اهمیت در دانشگاه پیام نور مرکز- مشهد و دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد صورت گرفت. روش این پژوهش، توصیفی- پیمایشی بود. جامعه ی آماری اعضای هیأت علمی دو دانشگاه مذکور بودند. در دانشگاه پیام نور نظر تمام جامعه ی آماری پیمایش شد و در دانشگاه آزاد اسلامی برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمع آوری شد و سؤالات این پرسشنامه با الگوبرداری از پرسشنامه های مشابه داخلی و خارجی و بررسی متون مدیریت دانش طراحی شد. نتایج حاکی از آن بود که دانشگاه دولتی در ابعاد ""فرهنگ و عوامل انسانی""،""زیرساخت فناوری اطلاعات"" و ""ساختار و فرایند ها""، برای پیاده سازی مدیریت دانش در سطح نامطلوبی قرار دارد و دانشگاه آزاد در ابعاد ""فرهنگ و عوامل انسانی""، ""زیر ساخت فناوری اطلاعات"" و ""ساختار و فرایند ها""، برای پیاده سازی مدیریت دانش در سطح آمادگی متوسطی قرار دارد. هم چنین نتایج حاصل از آزمون رتبه بندی (آزمون فریدمن) نشان داد که در هر دو دانشگاه دولتی و آزاد ""فرهنگ و عوامل انسانی""، به عنوان با اهمیت ترین عامل می باشد. هم چنین، در دانشگاه دولتی ""ساختار و فرایند ها"" به عنوان کم اهمیت ترین عامل و در دانشگاه آزاد ""زیرساخت فناوری اطلاعات"" به عنوان کم اهمیت ترین عامل شناخته شد.

امروزه دانش، مهم ترین و با ارزش ترین سرمایه هر سازمانی به شمار می رود. تغییرات سریع و رشد افزون، هر سازمانی را بر آن می دارد تا برای بقاء، تمام تلاش خود را در مدیریت دانش به کار گیرد. دانشگاه ها نیز به دلیل ماهیت عملکردی خود به عنوان مراکز اصلی خلق و اشاعه دانش می توانند بیشترین بهره را از مدیریت دانش ببرند. در راستای اجرای مؤثر مدیریت دانش، بررسی اولیه پیاده سازی آن از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ لذا در این پژوهش، به بررسی میزان آمادگی زیرساخت های اساسی پیاده سازی سامانه مدیریت دانش (فرهنگ و عوامل انسانی، ساختار و فرایند ها، زیرساخت فنی) و رتبه بندی این عوامل از نظر درجه اهمیت در دانشگاه پیام نور مرکز- مشهد پرداخته شده است. روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری، اعضای هیأت علمی دانشگاه پیام نور مرکز- مشهد هستند و نظر همه اعضای جامعه آماری پیمایش شده است. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش، از طریق پرسشنامه جمع آوری گردیده است و سؤالات این پرسشنامه با الگوبرداری از پرسشنامه های مشابه داخلی و خارجی و بررسی متون مدیریت دانش طراحی شده است. روایی پرسشنامه، از نوع روایی صوری و محتوایی است و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده است. تحلیل نتایج حاصل، حاکی از آن است که دانشگاه در ابعاد “فرهنگ و عوامل انسانی”، “زیرساخت فنّاوری اطلاعات” و “ساختار و فرایند ها”، برای پیاده سازی مدیریت دانش در سطح نامطلوبی قرار دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون رتبه بندی (آزمون فریدمن) نشان داد که “فرهنگ و عوامل انسانی” با اهمیت ترین عامل و “ساختار، و فرایندها” کم اهمیت ترین عامل هستند.