عبدالهادی صالحی زاده

امت دولت ساز مفهومی اساسی در مجموعه فرآیندهای منتهی به تشکیل دولت اسلامی است؛ این مفهوم حلقه ی واسط بین نظام اسلامی و دولت اسلامی است که تحولات چهارگانه ای در راستای همسوسازی مردم با ولی به دنبال داشته تا به تشکیل دولتی بینجامد که روش و منش و نظامات و نهادهای آن اسلامی باشد و در مرحله ی بعد، تشکیل جامعه اسلامی و درنهایت تمدن نوین اسلامی را نوید خواهد داد. امت دولت ساز دارای لایه هایی است که هر لایه اهداف و وظایف مشخصی داشته و با دارا بودن جمعیت قابل توجهی، با برخورداری از تحولاتی که در بر خواهد داشت، کل جامعه را حمایت و پشتیبانی معنوی و معرفتی کرده و آن را در راستای وحدت با ولی و ارتباط با او بسیج خواهد کرد. این پژوهش با هدف ترسیم اندیشه ی رهبری در ایجاد تمدن نوین اسلامی در بستر امت دولت ساز به این سؤال پاسخ داده است که تمدن نوین اسلام در بستر امت دولت ساز چگونه شکل می گیرد؟ پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اسنادی اطلاعات، مسیر تشکیل تمدن نوین اسلامی را در سه بعد منش، روش و هدف امت دولت ساز از منظر ایشان تحلیل کرده است.

هدف: خانواده به عنوان مهم ترین کانون اجتماعی در سال های اخیر دچار تحولات مختلفی شده است؛ به تبع تحولات کانون خانواده، جایگاه زن و مرد نیز دچار تغییر و تحول شده است. مجتهدشبستری از جمله نواندیشان دینی است که در این زمینه ایده هایی مطرح کرده و از منظر هرمنوتیک و پارادایم تفسیری در علوم انسانی، احکام و وظایف و جایگاه زن در تفاسیر موجود از متون دینی را به چالش کشیده و خواهان بازخوانی و تفسیر جایگاه و وظایف و حقوق خانواده و زن براساس فرهنگ، سنت و فضای فرهنگی حاکم بر جوامع شده است. روش پژوهش: تحقیق حاضر، بر اساس روش شناسی بنیادین و با استمداد از روش تحلیل محتوا انجام شد. یافته ها: در این مطالعه مبانی معرفتی مجتهد شبستری را تحلیل کرده و بنیان های هرمنوتیکی قرن نوزده و از جمله هرمنوتیک شلایرماخر و دیلتای را در نظریه شبستری نشان داده، از منظر حکمت اسلامی، خلأهای معرفتی، وجودی و اجتماعی اندیشه ایشان ترسیم شده است. از این منظر، براساس تفکر شبستری، هیچ حکم ابدی، دائمی، ازپیش معین و به عبارتی وضع طبیعی و تکوینی وجود ندارد؛ بلکه به تناسب فرهنگ و فضای اجتماعی می توان احکامی جدید صادر شود. نتیجه گیری: مبنای نظریه شبستری را می توان در نظریه تفسیری، دیدگاه وحی شناسی و دیدگاه اسلام فقاهتی وی رهگیری کرد.

خیانت جنسی به عنوان یکی از مصادیق اباحی گری جنسی، از مسائل و معضلات فرهنگی جامعه ایران است که نگرانی اندیشمندان فرهنگی – اجتماعی، سیاستگذاران و مدیران را به دنبال داشته است. این پژوهش، با هدف بصیرت زایی و شناخت عمیق مسئله خیانت، در قالب مطالعه ای کیفی به جست وجوی زمینه های اجتماعی خیانت در جامعه ایران معاصر پرداخته است. این تحقیق با تحلیل مضمونی دیدگاه های زنان و مردانی که خواسته یا ناخواسته خیانت و بی وفایی را تجربه کرده اند، به مطالعه زمینه هایی همچون سطوح عینی، کنترل های درونی و بیرونی پرداخته است. وجود برخی محمل ها و قابلیت ها همچون زیبایی ظاهری، ثروت، توانایی در جذب احساسات طرف مقابل و نیز ویژگی های موقعیتی مثل فضای باز ابراز احساسات عاطفی، ارتباط عادی با جنس مخالف در کنار ضعیف بودن زمینه های کنترل درونی، مثل درون مایه های دینی و اخلاقی و کنترل های بیرونی، مثل ضعف عملکرد عوامل بازدارنده حقوقی و قانونی از جمله زمینه های تسهیل کننده ارتباط جنسی اباحه گرانه و خیانت می باشد که افراد مورد مصاحبه بدان اذعان کرده اند.

یافته های نوین مطالعات کجروی، نقش آفرینی بزه دیده را در پدید آوردن کجروی و کنترل آن، موجه میدانند. رفتار بزه دیده، نوع تعامل او با دیگران، شیوه زندگی و دیگر متغیرهای خرد، میان برد و کلان مرتبط با آن، آثاری مثبت یا منفی در ایجاد تمایل و انگیزه کجروی و بزه دیدگی یا مهیا ساختن فرصت و زمینه وقوع آن دارند. این مقاله به اجمال به تبیین های بزه دیده شناختی، به تحلیل ابعاد خرد، میان برد و کلانِ نقش آفرینی بزه دیده در وقوع کجروی و بزه دیدگی، به هدف بررسی دیدگاه های قرآن و احادیث اهل بیت علیهم السلام در این زمینه میپردازد. این پژوهش با تحلیل محتوای آیات و روایات، و با نمایاندن ملاحظات خاص گزاره های دینی پیرامون متغیرهای خرد، میان برد و کلان مؤثر در بزه دیدگی افراد، به دنبال رویکرد دینی در باب انحرافات از منظر بزه دیده شناسی است. یافته ها حاکی از این هستند که متون اسلامی، رویکرد بزه دیده شناختی را به عنوان یکی از چشم اندازهای مؤثر در تبیین کجروی و بزه دیدگی به کار گرفته است.

این مقاله به یکی از روش های تحقیق کیفی پرداخته است که از آن به «روش تحلیل گفتمان» تعبیر می شود. در این باب که گفتمان چیست و ابعاد مختلف آن کدام است، هیچ اجماع روشنی نیست و اینکه نحوة عملکرد و تحلیل آن گفتمان ها چگونه است، طبق تعاریف و بیان ویژگی ها و زوایای مختلف گفتمان در اندیشة دانشمندان، به تناسب چگونگی تحلیل نیز متفاوت می شود. تعریف ساده گفتمان عبارت است از: شیوه ای خاص برای سخن گفتن دربارة جهان و فهم آن . این نوشتار به تحلیل گفتمان در اندیشة میشل فوکو پرداخته است. نظریة فوکو در این باب دارای تحولات و تطوراتی بوده است که به تبارشناسی فوکو معروف شده است. در این مقاله به اختصار به اندیشه های فوکو در این باب و روشن ساختن عناصر سازندة نظریه تحلیل گفتمان وی می پردازد. همچنین برای نشان دادن کاربرد عملیاتی این روش تحقیق، نمونه ای از تحقیق که از این روش بهره جسته است، بیان خواهد شد.