منصور رحمتی

در بسیاری از کشورهای درحال توسعه مانند ایران، زنان با چالش های متعددی در استفاده از فضاهای شهری مواجه هستند. این مسائل شامل عدم دسترسی کافی به فضاهای ایمن، کمبود امکانات و محدودیت های فرهنگی - اجتماعی است که حضور و مشارکت آن ها را در محیط های شهری کاهش می دهد. این پژوهش باهدف ارزیابی وضعیت شهر اردبیل از منظر مؤلفه های "شهر دوستدار زنان" انجام شد. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و به صورت پیمایشی بود و داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری شد. جامعه آماری شامل ۳۸۴ زن از شهر اردبیل بود که با استفاده از فرمول کوکران و نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای در SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و تحلیل عاملی تأییدی (CFA) در AMOS استفاده گردید. نتایج نشان داد که وضعیت شاخص های شش گانه مرتبط با شهر دوستدار زنان در اردبیل نامطلوب بوده و زیر سطح متوسط (عدد مرجع ۳)، کیفیت قرار دارد. همچنین، نتایج تحلیل مسیر در AMOS نشان داد که بعد محیطی (64/0= β) بیشترین تأثیر را بر بهبود کیفیت محیط های شهری دارد پس از آن، ابعاد کالبدی (56/0=β)، دسترس پذیری (54/0=β)، سلامت (46/0=β)، اجتماعی - فرهنگی (39/0= β) ایمنی - امنیت (37/0=β)، قرار دارند. این پژوهش بر اهمیت عوامل محیطی و کالبدی در شکل گیری فضاهای شهری مناسب برای زنان تأکید دارد؛ بنابراین، برنامه ریزان شهری باید این مؤلفه ها را در اولویت قرار دهند تا زمینه مشارکت بیشتر زنان در فضاهای شهری فراهم شود.

زمینه و هدف: رشد سریع شهرنشینی و گسترش نابرابری های اجتماعی-اقتصادی در شهرها موجب شکل گیری دوگانگی فضایی و کاهش زیست پذیری شهری شده است. هدف این پژوهش، بررسی دوگانگی زیست پذیری از بعد اجتماعی و فرهنگی در محلات دو پهنه جداگانه شهر بناب است که شامل محلات دارای بافت فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی (جنوب و جنوب شرق)، و محلات با بافت غیر فرسوده (مناطق مرکزی و شمالی) می شود. روش شناسی: مطالعه حاضر به صورت توصیفی-تحلیلی انجام شده و داده های آن از طریق پرسشنامه های میدانی و منابع اسنادی گردآوری گردیده است. تحلیل های آماری با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) در نرم افزار SPSS صورت پذیرفت و توزیع فضایی داده ها نیز با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترسیم شد. یافته ها و نتایج: نتایج آزمون t نشان داد که میانگین شاخص های اجتماعی و فرهنگی در پهنه بافت غیر فرسوده (47/3) به طور معناداری بالاتر از پهنه فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی (98/2) بوده و فقط تعداد محدودی از محلات بافت فرسوده وضعیت نسبتاً مطلوبی داشتند. تحلیل فضایی کاهش تدریجی کیفیت زیست پذیری را از مناطق مرکزی و شمالی به سمت محلات جنوبی و جنوب شرقی تأیید کرد. بر اساس نتایج تحلیل واریانس، مهم ترین عوامل مؤثر بر زیست پذیری به ترتیب شاخص های امنیت (740/0)، کیفیت بهداشت (694/0) و کیفیت آموزش (682/0) بودند. همچنین توزیع نامتوازن مراکز آموزشی، فرهنگی و تفریحی در پهنه فرسوده،موجب تشدید نابرابری های زیست پذیری گردیده است. بر مبنای یافته ها، تقویت امنیت و نظم عمومی، ارتقای کیفیت بهداشت و آموزش، بهبود زیرساخت های شهری، توسعه فضاهای عمومی و برنامه ریزی مشارکتی می تواند به عنوان راهکارهای کلیدی برای ارتقاء ابعاد اجتماعی و فرهنگی زیست پذیری در این محلات مطرح گردد.

گردشگری پزشکی، به عنوان شاخه ای از گردشگری سلامت، رشد سریع تری از شاخه های دیگر داشته است و بسیاری از جوامع برنامه های مدونی برای توسعه و بهره برداری از آن دارند. شهر اردبیل نیز، به علت داشتن ظرفیت های زمینه ای، مستعد پیشرفت در این زمینه است. در همین خصوص، هدف بر این است که عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری پزشکی آن شناسایی و معرفی شود. روش این پژوهش از نظر ماهیت، اکتشافی و از نظر هدف، کاربردی است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های پرسش نامه تأثیرات متقابل، از نظرهای کارشناسی که به روش گلوله برفی انتخاب شده (ده کارشناس) و روش مدل یابی ساختاری   تفسیری استفاده شده است. بنابر نتایج به دست آمده، از بین 35 عامل شناسایی شده اولیه، 18 عامل به عنوان عوامل نهایی توسعه گردشگری پزشکی شهر اردبیل مطرح شده است. از بین عوامل نهایی، بیشترین قدرت نفوذ به عامل نهادهای متولی و کمترین آن هم به کمّیت مراکز درمانی مربوط است. عوامل رفع محدودیت های بین المللی، نیروی انسانی متخصص، آگاهی مسئولان از مزایای گردشگری پزشکی و نیازسنجی درمانی عوامل کلیدی توسعه گردشگری پزشکی شهر اردبیل به شمار می روند؛ عواملی که برای تغییر و تحول اساسی در توسعه گردشگری پزشکی شهر اردبیل،باید در اولویت برنامه ها قرار گیرند.

زمینه و هدف: مدل سازی تغییرات کاربری اراضی، ابزاری ضروری برای تجزیه و تحلیل های زیست محیطی، برنامه ریزی و مدیریت محسوب می گردد. هدف اصلی از این پژوهش، بررسی و ارزیابی تغییرات کاربری اراضی شهر اردبیل در بازه زمانی 23ساله (از سال1998 تا 2021) است که این هدف با استخراج نقشه های کاربری اراضی سال های 1998 و 2021 از طریق تصاویر ماهواره ای و به دست آوردن تغییراتی که در این مدت در کاربری های اراضی حاصل شده است. روش بررسی: مدل سازی تغییرات کاربری اراضی، ابزاری ضروری برای تجزیه و تحلیل های زیست محیطی، برنامه ریزی و مدیریت محسوب می گردد. هدف اصلی از این پژوهش، بررسی و ارزیابی تغییرات کاربری اراضی شهر اردبیل در بازه زمانی 23ساله (از سال1998 تا 2021) است که این هدف با استخراج نقشه های کاربری اراضی سال های 1998 و 2021 از طریق تصاویر ماهواره ای و به دست آوردن تغییراتی که در این مدت در کاربری های اراضی حاصل شده است و در نهایت پیش بینی این تغییرات برای سال 2038 بااستفاده از مدل مارکوف انجام گرفته است. یافته ها و نتیجه گیری: این پژوهش با هدف بررسی تغییرات رخ داده در کاربری های شهر اردبیل صورت گرفت. در این پژوهش از تصاویر ماهواره ای مربوط به سال های 1998 سنجنده TM لندست و 2021 سنجنده OLI لندست برای بررسی کردن تغییرات کاربری اراضی مابین سال های 1998 تا 2021 استفاده شد سپس  پیش بینی تغییرات کاربری اراضی با توجه به روند تغییرات موجود برای سال 2038 انجام شد. این پژوهش نشان داد که می توان با استفاده از ابزارهای مناسب مثل سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل ها و الگوریتم های موجود در این سیستم ها و ابزارها، مدل سازی مکانی و فضایی مناسبی را برای کاربری های اراضی و مسائل مربوط به آن داشته باشیم، همچنین این پژوهش نشان داد که اگر از تصاویر با دقت بالاتر و کیفیت بهتر استفاده شود و مدل های متعدد نیز به کار گرفته شود می توان شاهد بررسی دقیق تر موضوعاتی از این دست بود که قطعاً می تواند کمک شایانی به مدیران و مسئولان شهری و تصمیم گیران برای برنامه ریزی و تصمیم گیری بهتر، برساند. نتایج کلی نشان دهنده این بود که مناطق ساخته شده روند کاهشی داشته و این روند برای سال 2038 نیز ادامه خواهد داشت، همچنین کاربری راه روند رو به رشدی از گذشته تا سال 2021 داشته که برای سال 2038 نیز روند رو به رشد خود را حفظ می کند، فضای سبز نیز روند روبه رشدمناسبی داشته وبرای سال2038نیزادامه خواهدداشت.  

این پژوهش با هدف مرور تاریخی ادبیات علمی مرتبط با مفهوم "شهر سالم" انجام شده است. اطلاعات مورداستفاده در این مطالعه از تحلیل 1674 سند علمی به زبان انگلیسی، منتشرشده در بازه زمانی 1895 تا 2025، استخراج شده است. برای جمع آوری داده ها، از پایگاه علم سنجی اسکوپوس که یکی از معتبرترین و جامع ترین منابع علمی است، استفاده شده است. از نظر روش شناسی، این مطالعه از نوع مرور تاریخی مبتنی بر تحلیل شبکه ای دانش است. روش های به کاررفته شامل فنون نقشه کشی و بصری سازی داده های علم سنجی است که از سال 2010 وارد حوزه مطالعات علمی شده اند. این روش سه رویکرد اصلی شامل تحلیل شبکه، همپوشانی و چگالی را در برمی گیرد. در این پژوهش، واژگان کلیدی "شهر سالم"، "شهرهای سالم" و "شهر و سلامت" در عنوان، کلمات کلیدی و چکیده اسناد جست وجو شده اند. تحلیل ها در محورهای مختلفی شامل مناطق جغرافیایی، روندهای زمانی انتشار، همکاری نویسندگان، نوع اسناد، هم ارجاعی، هم واژگانی، رشته های علمی و مراکز پژوهشی فعال در حوزه "شهر سالم" انجام شده است. نرم افزار VOSviewer به عنوان ابزار اصلی برای بصری سازی و تحلیل شبکه ای دانش مورداستفاده قرارگرفته است. یافته ها نشان می دهند که دانش مرتبط با "شهر سالم" طی دوره بررسی، خوشه بندی های مشخصی از نظر زمانی و مکانی داشته است. به بیان دیگر، کشورها، نویسندگان و واژگان کلیدی مرتبط با این مفهوم، الگوهای معناداری را به نمایش گذاشته اند. شناخت این الگوها می تواند مسیرهای جدیدی را برای پژوهشگران این حوزه هموار سازد.

زمینه و هدف: توزیع فضایی خدمات شهری، عاملی مؤثر در کیفیت زندگی و تحقق عدالت فضایی است. مراکز عرضه کالاها و خدمات مرتبط با سلامت بینایی نیز علاوه بر نقش اقتصادی، از منظر بهداشتی حائز اهمیت اند. رشد جمعیت و توسعه کالبدی شهر اردبیل، نیاز به ساماندهی این خدمات را افزایش داده است. هدف این پژوهش بررسی الگوی فضایی توزیع و پوشش خدماتی واحدهای صنفی عینک فروشی در سطح شهر اردبیل با بهره گیری از قابلیت ها و ابزارهای مربوطه در محیط ArcGIS می باشد.    روش شناسی: روش پژوهش توصیفی–تحلیلی است و داده ها از طریق مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. جامعه آماری شامل کلیه مراکز فروش خدمات بینایی در سطح شهر اردبیل است. تحلیل داده ها با ابزارهای مکانی در محیط ArcGIS انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: از مجموع ۳۸ واحد شناسایی شده، ۳۴ واحد در منطقه ۱ قرار دارند، درحالی که مناطق ۴ و ۵ فاقد این خدمات اند. نواحی ۱-۱ و ۲-۱ دارای بیشترین تراکم اند. تحلیل خوشه ای نشان داد که ناحیه ۱-۱ و به ویژه محله ۰۸-۱ به عنوان لکه های داغ با سطح اطمینان ۹۹٪ شناخته شده اند؛ یعنی نواحی ای که تراکم خدمات در آن ها به مراتب بیشتر از حد میانگین شهر است. این تمرکز بالا می تواند به ازدحام و دسترسی نامتوازن منجر شود. در مقابل، در حلقه های چهارم تا هفتم فاصله از مرکز شهر، هیچ واحدی در این نواحی مستقر نشده است. شاخص میانگین نزدیک ترین همسایگی (۰.۲۱۵۶۰۲) نیز وجود الگوی خوشه ای در توزیع را تأیید می کند. بنابراین، گسترش هدفمند این مراکز در نواحی کم برخوردار برای افزایش عدالت فضایی و بهبود دسترسی، ضروری به نظر می رسد.

زمینه و هدف: زمینه و هدف: با توجه به رشد سریع جمعیت و فرآیندهای شهرنشینی، چالش های قابل توجهی در کیفیت زندگی و زیست پذیری شهری در شهرهای ایران ازجمله بناب به وجود آمده است. این مطالعه به منظور تحلیل و ارزیابی وضعیت زیست پذیری کالبدی-فضایی محلات شهر بناب، در پهنه های مختلف شهری شامل بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی و مناطق غیر فرسوده، انجام شد تا با ارائه اولویت بندی مشخص، راهنمایی برای مداخلات برنامه ریزی هدفمند فراهم آورد. روش شناسی : این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از داده های اسنادی و میدانی انجام گردید. داده های میدانی از طریق توزیع پرسشنامه در بین ساکنان ۱۵ محله شهر بناب جمع آوری و پس از پردازش در نرم افزار SPSS تحلیل شدند. شاخص های کالبدی-فضایی شامل کیفیت ساخت وساز، شبکه حمل ونقل، دسترسی به خدمات، کیفیت معابر و کیفیت منظر شهری تعیین و با به کارگیری روش موریس و شاخص توسعه یکپارچه (DI) محلات بر اساس وضعیت زیست پذیری رتبه بندی شدند. یافته ها و نتایج : یافته ها و نتایج: نتایج حاکی از تمرکز بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی در نیمه جنوبی و جنوب شرقی بناب بوده که با ضعف در کیفیت مصالح و ساختارهای کالبدی مواجه اند. در مقابل، محلات شمالی و بخشی از مناطق مرکزی مانند کوی شهرداری (DI=0.85)، شهرک امام-خانم باغی (DI=0.79) و فرهنگیان ۱ (DI=0.78) از شرایط کالبدی-فضایی مطلوب تری برخوردارند. محلات آغداش (DI=0.15)، دیزج شمالی (DI=0.20)، دیزج جنوبی (DI=0.27) و اکبرآباد (DI=0.31) در پایین ترین سطوح زیست پذیری کالبدی-فضایی قرار داشته و توجه و مداخلات فوری و هدفمند در این مناطق ضروری است.

مقدمه:  امروزه گردشگری روستایی یکی از فعالیت هایی است که به دلیل تنوع در مشاغل می تواند زمینه اشتغال و توسعه کارآفرینی زنان روستایی را فراهم کند. آن ها به راحتی می توانند در کنار فعالیت های روزمره خانگی خود به فعالیت زمینه گردشگری بپردازند. هدف:  هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه کارآفرینی زنان روستایی و گردشگری و نهایتاً میزان اثرگذاری آن ها می باشد. روش شناسی:  این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی – تحلیلی است که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی– میدانی (پیمایشی) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق زنان روستای سردابه به تعداد 407 نفر می باشد که از طریق جدول مورگان و جرسی تعداد 200 نفر به عنوان نمونه آماری تعیین حجم شده و سپس به روش نمونه گیری تصادفی ساده از آن ها پرسشنامه جمع آوری شده است. در این تحقیق به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل حداقل مجذورات جزئی در نرم افزار Warp-pls استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: در این پژوهش روستای گردشگری سردابه اردبیل با توجه به پتانسیل بالای گردشگری و داشتن شرایط مناسب برای کارآفرینی زنان روستایی به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته ها و بحث: نتایج تحقیق نشان داد که هر چهار فرضیه اصلی تحقیق مبنی بر اینکه بین کارآفرینی گردشگری زنان روستایی با صنایع دستی، خدمات، محصولات تولیدی و آداب و رسوم رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. در مورد اثرگذاری آن ها هم می توان گفت که تنها اثرگذاری دو عامل محصولات تولیدی و آداب و رسوم، از نظر آماری معنادار می باشد. در نتیجه رشد و توسعه این مؤلفه ها می تواند منجر به رونق کارآفرینی زنان روستایی و برعکس رونق کارآفرینی زنان باعث رشد گردشگری روستایی شود. نتیجه گیری: می توان گفت بین دو متغیر کارآفرینی زنان و گردشگری روستایی رابطه متقابل و مثبت برقرار است برای بهبود کارآفرینی گردشگری زنان روستای وکیل آباد اردبیل بایستی روی این دو عامل تمرکز بیشتری شود.

امروزه گردشگری پزشکی، به سرعت در حال رشد است و بسیاری از کشورها برنامه های مدونی برای توسعه و بهره-برداری از این شاخه ای گردشگری سلامت دارند. شهر اردبیل نیز به عنوان یکی از مناطق مرزی کشور، دارای آب-وهوای مساعد و البته پتانسیل های طبیعی و زیرساختی مناسب، مستعد پیشرفت در زمینه گردشگری پزشکی است، اما تا به امروزه نتوانسته است به جایگاه متناسب با داشته هایش دست یابد. در همین راستا هدف این تحقیق برنامه ریزی توسعه گردشگری پزشکی در شهر اردبیل است. تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است و جامعه آماری آن را، کارشناسان حوزه شگرشگری پزشکی شهر اردبیل تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی، 10 نفر از کاشناسان آشنا به موضوع در شهر اردبیل، به عنوان نمونه آماری منتخب تحقیق، انتخاب و مورد پرسشگری قرار گرفتند. همچنین از مدل های مدیریت استراتژیک (SOAR و QFD) جهت تحلیل داده های به دست آمده استفاده شده است. نتایج ماتریس سوآر بیانگر این امر است که تعداد 7 نقطه قوت و تعداد 6 فرصت برای گردشگری پزشکی شهر اردبیل شناسایی شده است که در این خصوص تعداد 3 آرمان هم راستا و تعداد 5 نتیجه تدوین شده است. ضمناً جهت دستیابی به این نتایج و آرمان ها تعداد 5 راهبرد تدوین شده است. نهایتاً اولویت بندی راهبردها با استفاده از مدل خانه کیفیت نشان داد که راهبرد "استفاده از مزیت های رقابتی (همچون پایین بودن هزینه-های خدمات پزشکی در شهر اردبیل) در راستای توسعه زیرساخت های پزشکی و تنوع دهی به خدمات مربوطه"، مهمترین راهبرد برای توسعه گردشگری پزشکی شهر اردبیل است. نتیجه اینکه سه رکن، جامعه پزشکی، مسولان و منابع مالی که اتفاقا هر سه از نیازهای اساسی این تحقیق بودند، مهمترین عوامل توسعه گردشگری پزشکی در شهر اردبیل می باشند.

اهداف و زمینه: پژوهش حاضر به الگوی مکان یابی و سکونت گزینی خانواده های زندانیان قبل و بعد از حبس؛ در مورد زندان های مجموعه قزلحصار و ندامتگاه کرج پرداخته است، تا میزان تبعیت خانواده های زندانیان حاضر در این زندان ها را در ارتباط با حوزه پیرامون زندان مورد بررسی و سنجش قرار دهد.روش شناسی: این تحقیق که از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، پیمایشی است، برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری شامل زندانیان موجود در زندان های منطقه قزلحصار شامل ندامتگاه قزلحصار و ندامتگاه مرکزی کرج می باشد که از این بین، زندانیانی را که خانواده آنها دارای سابقه سکونت در استان البرز بودند به عنوان نمونه آماری انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است. جهت تحلیل داده ها از آزمون ویلکاکسون در قالب نرم افزار SPSS و از دستورات تحلیل فضایی در نرم افزار GIS استفاده شده است. یافته ها: خروجی آزمون ویلکاکسون نشان داد که از 259 خانواده مورد بررسی، سکونت گزینی 202 خانواده زندانیان در دوره پیش از زندان و بعد از زندان یکی بوده و تنها در 4 مورد شاهد تغیر محل سکونت بوده ایم.نتیجه گیری: در حالت کلی نتایج نشان می دهد که هیچ گونه شواهدی دال بر اثرپذیری محیط سکونتگاهی اطراف زندان از موقعیت مکانی زندان های قزلحصار صورت نگرفته است.

سالمندی یکی از مسایل جدی سده چهاردهم شمسی ایران است. باتوجه به روند کنونی و پیش بینی های سازمانی، ایران در دوره سالمندی قرار داد و در یکی دو دهه اخیر وارد مرحله سالخوردگی خواهد شد. باتوجه به اثراتی منفی که سالمندی بر جوامع متحمل می گردد، لازم است تا در این خصوص چالش ها و موانع این قشر از جامعه برای حضور در شهرها شناسایی شود تا زمینه ای باشد برای برنامه ریزی به عنوان جامعه/شهر دوستدار سالمند. از همین رو و با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه در صدد شناسایی چالش های شهروندی سالمندان است. پژوهش حاضر از نوع اکتشافی بوده و جامعه آماری تحقیق را کارشناسان آشنا به موضوع تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی، تعداد10 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدلسازی ساختاری- تفسیری (ISM) و تحلیل MICMAC استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که از بین 23 عامل شناسایی شده اولیه، 14 عامل در محاسبه روایی محتوایی، ضریب CVR بالای 75/0 را کسب کرده و به عنوان چالش های شهروندی سالمندان شناخته شدند. دسته بندی چالش ها نشان داد که دو عامل استاندارد نبودن محیط زندگی و تبعیض در ارایه خدمات، کلیدی ترین چالش های شهروندی سالمندان است که برطرف نمودن آنها می تواند تاثیر زیادی در رفع نیازهای سالمندان و تحقق شهر دوستدار سالمندان داشته باشد.

گردشگری دارای اشکال و انواع گوناگونی است که با توجه به شرایط محیطی متفاوت هستند. بخش ژئوتوریسم یکی از زیرشاخه های گردشگری است ژئوتوریسم یکی از شاخه های گردشگری پایدار است که بر روی ویژگی های زمین شناسی و مناظر طبیعی یک منطقه تمرکز دارد. ژئوتوریسم شکلی از گردشگری است که موجب رشد و پایداری جغرافیایی منطقه مقصد، محیط زیست، فرهنگ، میراث تاریخی و زیبایی شناختی آن و همچنین بهبود زندگی ساکنین آن منطقه می شود. هدف این تحقیق ارزیابی توان ژئوتوریستی روستای زنوزق تبریز بااستفاده از مدل فیولت (پارک ملی) می باشد. برای این منظور منطقه ژئوتوریستی زنوزق انتخاب گردید. مراکز ژئوتوریستی دهستان زنوزق مورد بررسی واقع شد. در پژوهش حاضر از مدل فیولت که منطقه ژئوتوریستی زنوزق را بر اساس چهار معیار منشا شکل گیری، پراکندگی جغرافیایی، گردشگری و وضعیت دسترسی مورد بررسی قرار می دهد استفاده شد. نتایج حاصله از مدل فیولت نشان داد که این منطقه ژئوتوریستی با امتیاز(۱۰) از مجموع گویه های موثر از قابلیت های متنوعی برخوردار است. بر این اساس با استفاده از پتانسیل های ژئوتوریستی در محدوده مورد مطالعه این نتایج حاصل شد که این مناطق برای جذب گردشگر و توسعه توریسم بسیار مفید خواهد بود. بنابراین نتیجه گیری می-شود با شناسایی و ایجاد امکانات در مناطق ژئوتوریستی منطقه زنوزق منجر به جذب گردشگر و توسعه زیرساخت های رفاهی خواهد شد. بر این اساس پیشنهاد می گردد در مطالعات آتی در محدوده مورد مطالعه از سایر گویه های ژئوتوریستی همچون فرایندهای ژئومورفولوژیکی، اقتصادی و فرهنگی استفاده گردد.

هدف اصلی پژوهش تحلیل فضایی شاخص های سرمایه اجتماعی از دیدگاه شهروندان در منطقه چهار شهر اردبیل می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی است. جامعه آماری ساکنان منطقه چهار شهر اردبیل می باشد ؛ که با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند ، ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده و میزان پایایی با استفاده از آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمده نشان دهنده پایایی خوب پرسشنامه می باشد. جهت تحلیل داده ها از نرم فزار SPSS ( آزمون های: T تک نمونه ای، فریدمن و کروسکال والیس) استفاده شده است. نوآوری پژوهش حاضر استفاده از سه آزمون آماری، مشخص شدن وضعیت سرمایه اجتماعی؛ در کل منطقه چهار و به تفکیک شاخص ها در محله های منطقه چهار می باشد. نتایج مقایسه میانگین شاخص های سرمایه اجتماعی از نظر شهروندان در منطقه چهار نشان می دهد وضعیت شاخص های سرمایه اجتماعی تا حدودی مطلوب و مقداری بالاتر از حد متوسط می باشد و اینکه رتبه بندی شاخص ها از نظر شهروندان با معناست و شهروندان رتبه بندی متفاوتی از شاخص های سرمایه اجتماعی دارند. همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس نشان می دهد ؛ محله ها در تمام شاخص های سرمایه اجتماعی تفاوت معناداری در سطح آلفای 05/0 درصد با هم دارند. در کل نتایج نشان می دهد، که بین محله ها در برخورداری از شاخص های سرمایه اجتماعی تفاوت وجود دارد.

زمینه و هدف: توزیع فضایی خدمات و امکانات شهری، به ویژه در حوزه بهداشت و سلامت، از موضوعات کلیدی در برنامه ریزی شهری است. داروخانه ها به عنوان واحدهایی با نقش مهم در تأمین دارو و خدمات سلامت، باید از نظر مکانی به گونه ای توزیع شوند که عدالت فضایی و دسترسی عادلانه برای همه شهروندان فراهم شود. ازاین رو، ارزیابی کیفی و کمی کاربری ها در ساختار فضایی شهر و بررسی تناسب مکانی آن ها در پهنه های مشخص، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شهر اردبیل در سال های اخیر با رشد سریع جمعیت و توسعه فیزیکی روبه رو بوده است که این موضوع، لزوم گسترش و توزیع مناسب خدمات دارویی را دوچندان کرده است. هدف این پژوهش بررسی الگوی پراکنش، وضعیت توزیع و جایگزینی فضایی داروخانه ها در سطح نواحی شهر اردبیل با استفاده از قابلیت ها و ابزارهای مربوطه در ArcGIS می باشد. روش شناسی: این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و داده های مورد نیاز از طریق روش های اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. جامعه آماری شامل کلیه داروخانه های فعال در سطح شهر اردبیل است. با توجه به عملکرد فرامحله ای داروخانه ها، تحلیل ها در مقیاس نواحی شهری انجام گرفته است. برای بررسی الگوی فضایی توزیع و پراکندگی داروخانه ها، از چندین قابلیت تحلیلی در محیط ArcGIS استفاده شده است؛ از جمله تحلیل لکه های داغ (Getis-Ord Gi) برای شناسایی خوشه های معنادار آماری*، شاخص خودهمبستگی فضایی موران (Moran’s I) برای سنجش میزان وابستگی مکانی، و تحلیل میانگین نزدیک ترین همسایگی  برای تشخیص نوع الگوی خوشه ای یا پراکنده در توزیع مکانی داروخانه ها. داده های مکانی با استفاده از GPS برداشت و از طریق Google Earth به محیط ArcGIS منتقل شده اند. ترکیب هم زمان این ابزارهای تحلیلی همراه با دقت بالای داده های مکانی، نوآوری اصلی این پژوهش در مقایسه با مطالعات پیشین به شمار می رود. یافته ها و نتیجه گیری: به لحاظ تعداد، ناحیه ۲-۱ با ۵۷ داروخانه به عنوان کانون اصلی تجمع داروخانه ها در اردبیل شناخته می شود، درحالی که نواحی ۲-۳، ۲-۴ و ۱-۵ هر یک تنها دارای یک داروخانه هستند. نتایج تحلیل لکه های داغ (Hot Spot) نشان دهنده مقادیر بالای Z و موقعیت لکه داغ در ناحیه ۲-۱ با سطح اطمینان ۹۹٪ است، درحالی که سایر نواحی چنین وضعیتی ندارند. شاخص موران (0.0808) نشان دهنده پراکنش تصادفی داروخانه ها در سطح نواحی شهر است. با این حال، نسبت میانگین نزدیک ترین همسایگی (0.49) گویای الگوی خوشه ای در توزیع فضایی داروخانه ها در سطح شهر اردبیل است. نتایج پژوهش نشان می دهد توزیع داروخانه ها در اردبیل از تمرکز فضایی در برخی نواحی، به ویژه ناحیه ۲-۱، برخوردار است که منجر به نابرابری در دسترسی شده است. نواحی مرکزی به دلیل نزدیکی به مراکز درمانی، خدمات بیشتری ارائه می دهند، درحالی که مناطق حاشیه ای با کمبود مواجه اند. الگوی خوشه ای پراکنش داروخانه ها، کارایی خدمات را در برخی نقاط افزایش داده، اما عدالت فضایی را کاهش داده است. این پژوهش بر لزوم بازنگری در سیاست گذاری مکانی داروخانه ها و توزیع متعادل تر آن ها برای بهبود دسترسی و افزایش کارایی نظام سلامت شهری تأکید دارد.

آرزوی بهبود کیفیت زندگی در مکانی مشخص و برای شخص یا گروه مشخص، کانون توجه مهمی برای برنامه ریزان است. مطالعه حاضر با هدف بررسی الگوی روابط ساختاری شاخص های کیفیت زندگی در شهر سرپل ذهاب انجام گرفت. روش پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری شهروندان شهر سرپل -ذهاب می باشد که با توجه به حجم جامعه (45481N=) تعداد 381 نفر از این افراد با استفاده از فرمول کوکران محاسبه و به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده توزیع گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. کلیه تحلیل ها با استفاده از نرم افزار 25 SPSS و LISREL8.8 انجام گردید. نتایج حاصل از ضریب هسمانی درونی نشان داد که این مقیاس از پایایی مناسبی برخوردار است. ضریب آلفای کرونباخ برای نمره کل کیفیت زندگی شهری برابر 91/0 و برای مؤلفه ها در دامنه 70/0 تا 74/0 می باشد. برازش مدل تحلیل عاملی تأییدی نیز مدل 5 عاملی این پرسشنامه را تائید کرد. در بعد زیست محیطی گویه احساس آرامش نبود آلودگی های صوتی، بصری و ... )، در بعد اجتماعی رضایت از حس شادی و سر زندگی در محل سکونت، در بعد اقتصادی میزان تمایل به ادامه زندگی در صورت افزایش درآمد، در بعد کالبدی رضایت از شرایط واحد مسکونی (اندازه، تعداد اتاق، تجهیزات لازم و ....) و نهایتاً در بعد مدیریت شهری رضایت از خدمات ارائه شده شهرداری (جمع آوری به موقع زباله، فاضلاب و مواد زاید ساختمانی و بیشترین بار عاملی را دارند.

امروزه پیاده سازی سیستم حمل و نقل پایدار می تواند نقش موثری در بهبود کیفیت زندگی و زیست پذیری شهری ایفا -نماید. در همین خصوص، هدف اصلی این تحقیق، بررسی میزان تاثیر شاخص های حمل و نقل پایدار شهری بر زیست پذیری شهر اردبیل می باشد. تحقیق پیش رو، از لحاظ روش، پیمایشی و از لحاظ هدف، کاربردی می باشد. داده-های مورد نیاز از طریق اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. جامعه آماری این تحقیق کارشناسان شهر اردبیل می باشند که برای تعیین حجم نمونه و نمونه گیری کارشناسان از روش گلوله برفی و روش هدفمند استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها در تحلیل داده های به دست آمده تحقیق با بکارگیری قابلیت های نرم افزارها Excel ,SPSS و Smart- pls، از معادلات ساختاری مبتنی بر واریانس با روش حداقل مربعات جزئی استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر این امر است که بین حمل و نقل پایدار و زیست پذیری شهری رابطه معنادار، هم جهت و قوی وجود دارد و زیست پذیری شهر اردبیل از طریق حمل و نقل پایدار (شاخص های 13 گانه آن) به میزان، 749/0 قابل تبیین و پیش بینی است (اثرگذاری شاخص های تحقیق و تایید فرضیه های مربوطه گواه بر این ادعا است). در این باره، نتایج نشان داده که به ترتیب شاخص های خدمات الکترونیکی نوین/هوشمندی، دسترسی، مدیریت و برنامه-ریزی، کیفیت خدمات، آلودگی، اقلیم، انرژی، فرهنگ، قوانین، کارایی، امنیت و هزینه، مهمترین شاخص های حمل و نقل پایدار شهر اردبیل هستند که در زیست پذیری آن شهر اثر معنی داری و قوی دارند.

سالمندان انسان هایی هستند که از جنبه های آناتومیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی با کاهش توانایی های مختلفی روبه رو می شوند، این امر می تواند باعث شود برخی از سالمندان قادر به تأمین نیازهای روزانه خود نباشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی و ضعیت شهر کرمانشاه از لحاظ شاخص های شهر دوستدار سالمند با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری انجام گرفت.روش پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را همه سالمندان شهر کرمانشاه تشکیل داد. از این جامعه، نمونه ا ی به حجم 366 به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد که به پرسشنامه شاخص های شهر دوستدار سالمند پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همسانی درونی، تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. داده ها با کمک نرم افزارهای SPSS 25 و 8.8 Lisrel مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از ضریب همسانی درونی نشان داد که این مقیاس از پایایی مناسبی برخوردار است. شاخص برازش مدل تحلیلی عاملی تأییدی مدل 8 عاملی این پرسشنامه را تأیید کرد. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که ارتباط بین شاخص های شهر دوستدار سالمند معنادار است. همسانی درونی ابعاد این شاخص ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. ضریب آلفای کرونباخ برای شاخص های سالمندی در دامنه 71/0 تا 84/0 است. نتایج این پژوهش نشان داد که نسخه فارسی شاخص های شهر دوستدار سالمند، پایایی و روایی مطلوبی در جمعیت ایرانی دارد و مقیاس خودسنجی مناسبی برای موقعیت های بالینی و پژوهشی در جمعیت سالمندان است. یکی از تلاش ها برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان، این است که از طریق دولت، سیاستی را در زمینه اجرای برنامه مراقبت های بهداشتی اولیه برای سالمندان و بهینه سازی ارزش برای سیستم های بهداشتی صادر کند.

شهر گردشگری سرعین دارای پتانسیل های بالای گردشگری است، ولی هنوز آنچنان که باید، نتوانسته منجر به توسعه صنعت گردشگری شود. از این رو، هدف اصلی این تحقیق، ارائه برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر سرعین می باشد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی بوده و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری این تحقیق را کارشناسان امر گردشگری تشکیل می دهند که به روش گلوله برفی تعداد 30 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده و از طریق پرسشنامه داده های مورد نیاز از آنها به دست آمده و با استفاده از مدل مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داده که عوامل آب های درمانی و آب و هوای مناسب به لحاظ باارزش بودن، تقلیدناپذیری و تناسب سازمانی، مهمترین عوامل توسعه گردشگری سرعین هستند که لازم است به آنها توجه ویژه ای داشت. همچنین عامل نوسان ارز و عدم توجه جدی دولت به صنعت گردشگری به همراه تورم و افزایش هزینه ها و تحریم های بین المللی، بیشترین تناسب با اهداف توسعه گردشگری سرعین را دارند که توجه بیشتر به آنها ضروری می-باشد. مهمترین پتانسیل های شهر سرعین عوامل طبیعی و خدادادی است و هرچند که نسبت به رقبای پیرامون خود از وضعیت گردشگری بهتری برخوردار است اما جای توسعه برای آن بسیار بالاست و نیاز است تا برخی از محدودیت ها و تهدیدهای محلی، ملی و بین المللی کنترل شده و برای از بین بردن اثرات منفی ناشی از آنها برنامه ریزی هایی صورت پذیرد.

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی - تحلیلی است که رویکرد حاکم بر آن کمی و کیفی است. برای به دست آوردن داده های موردنیاز از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش 10 روستای گردشگر پذیر در بخش مرکزی شهرستان نیر با جمعیت 1157 است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 300 نفر برآورد گردید که پراکندگی تعداد نمونه ها در روستاها، متناسب با تعداد جمعیت آن ها توزیع شد. جهت بررسی موضوع از شاخص های طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و مدیریتی(نهادی) در دو بعد پیش برنده و بازدارنده بهره گرفته شد و بر اساس تحلیل محتوای کیفی دادههای گردآوری شده از طریق بررسی منابع و مصاحبهها، مفاهیم کلیدی از متن یادداشتها و مصاحبهها استخراج و طی انجام کدگذاری باز 30 عامل بازدارنده و 22 عامل پیش برنده شناسایی شدند. روایی پرسشنامه توسط متخصصان و کارشناسان مجرب در این زمینه مورد تأیید قرار گرفت و ضریب پایایی آن نیز بر اساس آلفای کرونباخ85/0 برآورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل از نرم افزارهای، SPSS19 و Lisrel بهره گرفته شد. نتایج نشان می دهد در بین عوامل پیش برنده گردشگری روستایی، بیشترین بار عاملی در بین عامل زیربنایی - کالبدی به گویه زیبایی های موجود در مساکن های روستایی، در عامل محیطی به گویه برخورداری از چشم اندازهای زیبا و بدیع طبیعی، در عامل اقتصادی - اجتماعی، گویه وجود تنوع معیشت و در عامل مدیریتی - نهادی، گویه افزایش نهاد ها و سازمان های غیر دولتی در زمینه گردشگری اختصاص داشته است. در رابطه با عوامل بازدارنده نیز نتایج نشان می دهد که در عامل زیربنایی - کالبدی به گویه ضعف در حوزه راه و ترابری، در عامل محیطی، تخریب های صورت گرفته در استفاده از منابع طبیعی روستا، در عامل اقتصادی - اجتماعی نیز گویه عدم اختصاص اعتبارات بانکی به بخش گردشگری و در عامل مدیریتی - نهادی گویه ضعف هماهنگی بین سازمان ها و وزارت خانه های متصدی تأثیر بیشتری داشته است.

مقدمه: یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده ی مردم، مورد تعرض رفتارهای غیرمدنی، خشونت و درگیری است که امنیت مالی و جانی افراد و جامعه را برهم می زند. لذا تحقیق علل و زمینه های رخداد درگیری امری ضروری است. هدف پژوهش: هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر وقوع جرم درگیری از دیدگاه 111 نفر مجرم زندانی به جرم درگیری در شهر اردبیل است، که به صورت تمام شماری از آنها پرسشنامه جمع آوری شده است. روش شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر شیوه انجام تحقیق، توصیفی تحلیلی می باشد و گردآوری داده ها پژوهشی، اسنادی و میدانی است. جامعه آماری شامل کلیه مجرمان زندانی شده به دلیل درگیری که در نیمه اول سال 1396 در زندان اردبیل دوران محکومیت خود را می گذرانند، می باشد که به روش تمام شماری از آنها پرسشنامه تکمیل شده است (111 نفر). برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از مدل حداقل مجذورات جزئی در نرم افزار Warp-PLS استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: این پژوهش در محدوده جغرافیایی شهر اردبیل انجام شده است. یافته ها و بحث: یافته های پژوهش نشان داده که اثر گذاری 10 متغیر از 12 متغیر مستقل بر وقوع درگیری مورد تأیید قرار گرفته است و به ترتیب، متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، برچسب زنی، مسائل اجتماعی خانواده، خواستگاه مکانی- خانوادگی و محرومیت نسبی بیشترین تأثیر را در وقوع درگیری دارند. نتایج: می توان چنین نتیجه گیری کرد که در بروز درگیری عوامل مختلف فردی، اجتماعی- اقتصادی و محیطی تاثیرگذارند که این عوامل با توجه به شرایط زمانی و مکانی، اهمیت و درجه تاثیرگذاری متفاوتی دارند. بگونه ای که مهمترین این متغیرها برای تحقیق حاضر، متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، تعلق به جامعه تعصبی- قومیتی، آنومی اجتماعی و ویژگی ژنتیکی، تعاملات منفی، خواستگاه مکانی خانوادگی، کنترل اجتماعی، مسائل اجتماعی خانواده، برچسب زنی، محرومیت نسبی و هوش فرهنگی هستند، که به ترتیب درجه اهمیت ذکر شدند.