تحلیل زیست پذیری شهری از بعد اجتماعی- فرهنگی در محلات شهر بناب با تاکید بر دوگانگی فضایی زیست پذیری در بافت های شهری
آرشیو
چکیده
زمینه و هدف: رشد سریع شهرنشینی و گسترش نابرابری های اجتماعی-اقتصادی در شهرها موجب شکل گیری دوگانگی فضایی و کاهش زیست پذیری شهری شده است. هدف این پژوهش، بررسی دوگانگی زیست پذیری از بعد اجتماعی و فرهنگی در محلات دو پهنه جداگانه شهر بناب است که شامل محلات دارای بافت فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی (جنوب و جنوب شرق)، و محلات با بافت غیر فرسوده (مناطق مرکزی و شمالی) می شود. روش شناسی: مطالعه حاضر به صورت توصیفی-تحلیلی انجام شده و داده های آن از طریق پرسشنامه های میدانی و منابع اسنادی گردآوری گردیده است. تحلیل های آماری با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و تحلیل واریانس یک طرفه (ANOVA) در نرم افزار SPSS صورت پذیرفت و توزیع فضایی داده ها نیز با بهره گیری از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترسیم شد. یافته ها و نتایج: نتایج آزمون t نشان داد که میانگین شاخص های اجتماعی و فرهنگی در پهنه بافت غیر فرسوده (47/3) به طور معناداری بالاتر از پهنه فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی (98/2) بوده و فقط تعداد محدودی از محلات بافت فرسوده وضعیت نسبتاً مطلوبی داشتند. تحلیل فضایی کاهش تدریجی کیفیت زیست پذیری را از مناطق مرکزی و شمالی به سمت محلات جنوبی و جنوب شرقی تأیید کرد. بر اساس نتایج تحلیل واریانس، مهم ترین عوامل مؤثر بر زیست پذیری به ترتیب شاخص های امنیت (740/0)، کیفیت بهداشت (694/0) و کیفیت آموزش (682/0) بودند. همچنین توزیع نامتوازن مراکز آموزشی، فرهنگی و تفریحی در پهنه فرسوده،موجب تشدید نابرابری های زیست پذیری گردیده است. بر مبنای یافته ها، تقویت امنیت و نظم عمومی، ارتقای کیفیت بهداشت و آموزش، بهبود زیرساخت های شهری، توسعه فضاهای عمومی و برنامه ریزی مشارکتی می تواند به عنوان راهکارهای کلیدی برای ارتقاء ابعاد اجتماعی و فرهنگی زیست پذیری در این محلات مطرح گردد.Analysis of Urban Livability from the Socio-Cultural Perspective in the Neighborhoods of Bonab City with an Emphasis on the Spatial Duality of Livability in Urban Fabrics
Background and Objective: Rapid urbanization and growing socio-economic inequalities in medium-sized Iranian cities like Bonab have led to spatial duality and reduced urban livability. This study aims to evaluate the factors affecting socio-cultural livability disparities in neighborhoods located within two distinct zones of Bonab: the worn-out texture–informal settlements (south and southeast) and the non-worn-out texture (central and northern) areas. Methodology: This descriptive-analytical and exploratory study utilized data gathered through field questionnaires and documentary sources. The sample size was determined using Cochran’s formula. Data normality was tested using the Kolmogorov-Smirnov test. Statistical analyses, including one-sample t-tests and one-way ANOVA, were conducted using SPSS software, while GIS was employed to map the spatial distribution of the data. Findings and Results: TheThe results revealed that the average socio-cultural index in the non-worn-out texture zone (mean: 3/47) was significantly higher than that in the worn-out texture–informal settlements zone (mean: 2/98). Only a few worn-out neighborhoods exhibited relatively favorable conditions. Spatial analysis further demonstrated a declining trend in livability quality from central and northern areas toward the southern and southeastern neighborhoods. According to ANOVA, the most influential factors affecting livability were security (determination coefficient: 0/740), health quality (0/694), and education quality (0/682). Additionally, the uneven distribution of educational, cultural, and recreational centers within the worn-out zone has intensified livability inequalities.
تبلیغات
