محمد جودکی

همواره از عصر مشروطه به عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران یاد شده است. در این عصر جامعه ایرانی در ابعاد مختلف دستخوش دگرگونی هایی گردید. در عرصه هویتی نیز دگرگونی هایی در عناصر هویت بخش ایرانی به وجود آمد. زبان و ادبیات فارسی به مانند ادوار پیشین نقش مهمی در بازسازی و تعمیق بخشیدن به هویت ملی ایرانیان در تاریخ معاصر داشته است. مقاله حاضر در صدد است با بهره گیری از روش تحلیل محتوا، میزان توجه به مولفه های هویت ملی را در دیوان عارف قزوینی مورد تحلیل و تبیین قرار دهد. بدین منظور، مولفه های هویت ملی شامل ارزش های ملی، ارزش های دینی و فرهنگ غربی، با بهره مندی از متغیرهایی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته اند. یافته های این بررسی نشان می دهد عارف قزوینی در دیوان خود توجه ویژه ای به شاخصه ها و عناصر هویت بخشی ایرانی داشته است. علی رغم دگرگونی های به وجود امده در عناصر هویت بخش ایرانیان در عصر مشروطه، ارزش های ملی جایگاه خویش را در هویت بخشی به ایرانیان حفظ نموده است.

زندگى انسان در این عالم با سختی در هم پیچیده و تنیده شده است ناگزیر، باید وجود آنها را پذیرفت. در این میان، خوشی ها و ناخوشی ها، بازتاب قرار گرفتن انسان در وضعیت های دوگانه ای است که هر یک، ثمرات و تبعاتی را به همراه دارند. از این رو تبعاتی که در وضعیت های ناخوشایند، دامنگیرِ انسان می شوند، بسیار ملموس تر و تأثیر گذارترند. نکته قابل توجّه در این زمینه، وجود فشارهای روانیِ ناشی از سختی هاست که به عنوان عامل افزاینده دردها، نقش مؤثّری در گسترش دامنه گرفتاری ها دارد. همین امر، خود، ضرورت استفاده از عامل یا عواملی که بتوانند در جهت عکسِ افزایش فشارهای روانی عمل کنند، آشکارتر می سازد. از سویی در زندگی ایمانی ـ که به برکت دین، حاصل می شود ـ، وجود سختی ها به گونه ای دیگر تفسیر می شود، به گونه ای که نه تنها موجب نومیدی و ایجاد بحران روحی نمی شوند، بلکه فرصتی برای رشد و تعالی انسان اند. در این میان، صبر به عنوان راهکار و نسخه دین در مواجهه با مصائب زندگی، توصیه شده است ؛ نسخه ای که به دلیل کارکردهایش، عاملی باز دارنده است و کاهش فشارهای روانی را به همراه خواهد داشت.

ینصح الإمام علی (ع) بتجنب الکریم الجائع واللئیم الشبعان فی الحکمه ۴۹ من نهج البلاغه للوهله الأولى، تحیط بسبب هذا التحذیر، وخاصه بالنسبه للفرد الکریم، هاله من الغموض. لأن فضائل الکریم تتطلب منا أن نتوقع عکس ذلک فی مثل هذا الموقف. وفی حاله الشخص اللئیم، وعلى الرغم من أنه أقل غموضًا، فإنه بحاجه للتبریر. بشکل عام، هناک استخدامان، حقیقی وافتراضی لجوع الشخص الکریم. وخلال هذه الدراسه، واستنادًا إلى الأسباب اللغویه والأدبیه والعقلیه والنقلیه، رُفض الاستخدام الحقیقی لجوع الکریم وحظی استخدامه الافتراضی بالتأیید. ویجدر بالذکر أن المعنى الأصلی لهذه الحکمه لم یتوضح بالاستعمال الافتراضی الذی یتطابق مع عرف العرب بالبحث عنها فی المعاجم والشعر والأمثال. لکن یتضح من الروایات أن جوع الکریم فی الروایات هو موقف تعرض فیه للإهانه والتحقیر والذل مما أدى إلى تدنی مکانته عن قصد. وبطبیعه الحال، فإن تصرفه الشدید فی مثل هذا الموقف هو نتیجه لکیفیه تفاعل الآخرین معه بشکل غیر لائق، وإلا فإن سلوک الکریم نفسه بعید عن العنف والحده. لکن شبع اللئیم یستعمل بالمعنى الحقیقی والافتراضی. مع توضیح أن هذا التحذیر یجب أن یؤخذ فی الاعتبار فی جمیع الأوقات فیما یتعلق بالصفات التی یتسم بها اللئیم، ولکن فی ظروف الشبع والسلطه، یصبح الأمر أکثر ضروره.

هدف: گزارش های مالی و غیرمالی سالانه برای تأثیرگذاری بر درک عمومی و برقراری ارتباط با ذی نفعان است. سازمان ها (مدیریت) از تاکتیک های مختلفی مانند مدیریت در لحن و خوانایی گزارشگری خود، برای اثرگذاری بر ذهن مخاطبان و سهام داران خود و القای عملکرد مطلوب و ارائه تصویر مثبت از عملکرد سازمان استفاده می کنند. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر قدرت مدیرعامل بر خوانایی گزارشگری مالی با در نظر گرفتن نقش تعدیلگری سودآوری و راهبری شرکتی است. روش: این پژوهش از نظر نوع مطالعه کاربردی و رویکرد آن قیاسی استقرایی است. برای تحلیل فرضیه های پژوهش، از رگرسیون چندگانه مبتنی بر داده های تابلویی استفاده شده است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از روش کتابخانه ای، اطلاعات لازم در زمینه مبانی نظری موضوع پژوهش و پس از آن، اطلاعات مورد نیاز برای تخمین مدل ها جمع آوری شد. در ادامه، پس از انتخاب نمونه، از اطلاعات ۸۲ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ (به مدت ۱۱ سال) استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از فرضیه اول پژوهش نشان داد که قدرت مدیرعامل بر خوانایی گزارشگری مالی تأثیر منفی و معنادار دارد. همچنین، نتایج فرضیه دوم پژوهش نشان داد که سودآوری شرکت، تأثیر منفی قدرت مدیرعامل بر خوانایی گزارشگری مالی را افزایش می دهد. در ادامه، نتایج فرضیه سوم پژوهش نشان داد که راهبری شرکتی، بر رابطه بین قدرت مدیر عامل و خوانایی گزارشگری مالی، اثر تعدیلگری ندارد. نتیجه گیری: بر اساس تئوری نمایندگی و تئوری مدیریت احساس، نتیجه فرضیه اول نشان می دهد که مدیران قدرتمند منفعت شخصی دارند و می کوشند تا کمتر افشاگری کنند یا به افشای اطلاعات دست کاری شده یا مبهم اقدام کنند. نتایج فرضیه دوم نیز نشان داد هنگامی که شرکت ها در مقایسه با همتایان خود در زمینه سودآوری، به شکل چشمگیری ضعیف عمل می کنند، مدیریت می کوشد تا از طریق روایت های متنی بدون ساختار و بی نظمی در گزارش های سالانه، افزایش حجم صفحه ها، افشا در پاورقی ها و استفاده زیاد از جمله ها و کلمه های مبهم، به توانایی تحلیلی و پردازشی استفاده کنندگان آسیب وارد کند. همچنین، نتایج فرضیه سوم نشان داد که راهبری شرکتی، به عنوان یک سازوکار نظارتی، نمی تواند تأثیر منفی انگیزه های مدیرعامل قدرتمند را برای دست کاری در خوانایی گزارش های مالی شرکتی محدود کند. این یافته ها تأکیدی بر نقش منفی قدرت مدیرعامل بر خوانایی گزارشگری مالی است و انتظار می رود بتواند به سیاست گذاران، از جمله سازمان بورس اوراق بهادار تهران کمک کند تا از قدرت مدیرعامل بر خوانایی یاعدم خوانایی گزارشگری مالی شرکت های بورسی درک بهتری داشته باشند و بر این اساس با وضع دستورالعمل هایی مانند آنچه توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا با عنوان انگلیسی ساده صورت گرفته است، شرکت ها را ملزم کنند تا برای نگارش گزارش های سالانه آن را رعایت کنند و از این طریق، رفتار فرصت طلبانه مدیریت را کنترل و محدود نمایند و حتی گزارش های سالانه را بر مبنای خوانایی رتبه بندی کرده و به عنوان یکی از مصادیق افشا و شفافیت شرکت ها لحاظ کنند.

فرآیند سرمایه گذاری به توانایی تخصیص و نظارت بر استفاده بهینه از منابع اشاره دارد. اتخاذ تصمیم های استراتژیک شرکتی مانند سرمایه گذاری، نیازمند بررسی تمامی عوامل اثرگذار از جمله عوامل صنعت و تصمیم های سایر شرکت های همتا دارد. بنابراین هدف پژوهش، بررسی اثر تعدیلگری شرکت های رهبر و جوان در صنعت بر رابطه عملکرد شرکت های همتا با سرمایه گذاری شرکت بر مبنای تئوری های نقص اطلاعاتی و رقابت پذیری است. این پژوهش از نظر نوع مطالعه کاربردی و دارای رویکرد قیاسی استقرایی است. برای تحلیل فرضیه های پژوهش از رگرسیون چندگانه مبتنی بر داده های تابلویی استفاده شده است. برای نمونه آماری از اطلاعات 128 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های1389 تا 1401 استفاده گردید. نتیجه فرضیه اول مطابق با تئوری مبتنی بر رقابت پذیری و تئوری مبتنی بر اطلاعات نشان داد شرکت ها ترجیح می دهند برای برآورد راهبرد و میزان سرمایه گذاری های خود و پیشگیری از هزینه های تکرار عملیات از رفتار سرمایه گذاری شرکت های همتا در صنعت الگوبرداری و تقلید نمایند. نتیجه فرضیه دوم نشان داد در صورت وجود شرکت های رهبر در صنعت؛ تأثیر مثبت عملکرد شرکت های همتا بر سرمایه گذاری شرکت، تقویت می شود اما نتیجه فرضیه سوم نشان داد وجود شرکت های جوان در صنعت؛ تأثیر مثبت عملکرد شرکت های همتا بر سرمایه گذاری شرکت، را تقویت نمی کند.

مسئولیت اجتماعی شرکتی موضوعی جدید و حساسیت برانگیز در ادبیات نظری پژوهش های حسابداری بوده است و عامل اساسی بقای شرکت ها به شمار می رود و از جنبه های مختلف مورد توجه سرمایه گذاران، مدیران و پژوهشگران قرارگرفته است. محققان متغیرهای متعددی را به عنوان عوامل مؤثر بر ایفای مسئولیت اجتماعی شرکتی ذکر نموده اند؛ اما این پژوهش مشخصاً به بررسی عواملی مانند مدیریت ریسک سازمانی، مدیریت سود و فرا اطمینانی مدیرعامل بر مسئولیت اجتماعی شرکتی پرداخته است. در این پژوهش با استفاده از اطلاعات مربوط به ۱۲۱ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و در طی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ و با استفاده از نرم افزار ایویوز به بررسی فرضیه ها پرداخته شد. نتایج حاصل از فرضیه اول نشان داد مدیریت غیرعادی ریسک بر مسئولیت اجتماعی شرکت تأثیر منفی و معنادار دارد. همچنین، نتایج فرضیه دوم نشان داد مدیرعامل فرا اطمینان، زمانی که مدیریت غیرعادی ریسک سازمانی افزایش می یابد، با درگیر شدن در مدیریت سود واقعی، مسئولیت اجتماعی بالاتری از خود بروز می دهد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی رابطه تقلب در گزارشگری مالی شرکت با تقلب در گزارشگری مالی شرکت های همتای فعال در یک منطقه جغرافیایی همسان با لحاظ کردن اثر تعدیلگری رقابت در صنعت است.روش پژوهش: این پژوهش از نوع مطالعه کاربردی و دارای رویکرد استقرایی و مبتنی بر تحلیل داده های تابلویی است. در این پژوهش از اطلاعات 11 شرکت بورسی پتروشیمی فعال در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در طی سال های 1390 تا 1401 به مدت 12 سال استفاده شده است. همچنین، برای تجزیه تحلیل بیشتر از اطلاعات 32 شرکت بورسی فعال در صنعت پتروشیمی در همین دوره زمانی نیز استفاده شده است.یافته ها: نتایج نشان داد تقلب در گزارشگری مالی شرکت های فعال در یک منطقه جغرافیایی همسان با تقلب در گزارشگری مالی شرکت رابطه مثبت و معنادار دارد. رقابت در صنعت بر شدت رابطه تقلب در گزارشگری مالی شرکت های فعال در یک منطقه جغرافیایی همسان با تقلب در گزارشگری مالی شرکت تأثیر معناداری ندارد، اما رقابت در صنعت باعث افزایش اثر رابطه تقلب در گزارشگری مالی شرکت های فعال در یک منطقه جغرافیایی همسان بر تقلب در گزارشگری مالی شرکت می شود.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد رفتار نادرست اخلاقی و گزارشگری مالی متقلبانه در خلا رخ نمی دهد و شرکت های همسایه بر تمایل و انجام تخلفات و تقلب در گزارشگری مالی تاثیرگذار هستند.دانش افزایی: این مطالعه بینش های ارزشمندی را در مورد عوامل موثر بر تقلب در گزارشگری مالی، با تمرکز بر شرکت های همتا در ایران جهت  ارائه به ذی نفعان ارائه می کند.