حمید صابری

مسأله ی فقر و نابرابری، نتیجه ی عدم نگاه عادلانه به فضای سرزمین است که در کشور ایران نیز نمود فضایی پیدا کرده است. دهه هاست مسأله ی فقر شهری با عناوین مختلفی مورد اشاره قرار می گیرد: سکونت گاه های غیررسمی، بافت های ناکارآمد، بافت های فرسوده و...طرح ها برنامه ها و قوانین مختلفی برای مقابله با این مسأله تدوین می شوند، اما آنچه شاهدش هستیم، گسترده تر شدن و ژرف تر شدن ابعاد مسأله است. بافت ناکارآمد شهر آبادان، چشم انداز نامناسبی در منظر و سیمای شهری داشته و تهدیدی جدی نیز برای ساکنان آن محسوب می شود. تحلیل پراکنش فضایی فقر در بافت های ناکارآمد نفت شهر آبادان، به منظور برنامه ریزی بهتر برای ساماندهی، توانمندسازی و ارتقای کیفیت زندگی در این بافت ها است. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی-تحلیلی است. در این تحقیق، سی شاخص موردنظر در قالب سه عامل اصلی اقتصادی اجتماعی و کالبدی توسط تکنیک AHP طبقه بندی و برای نمایش نتایج تحلیل فضایی پراکنش فقر شهری در بافت های ناکارآمد شهر آبادان از نرم افزارARC GIS 10/3  استفاده شده است. نتایج نشان می دهد وضعیت پراکنش فقر در بافت های ناکارآمد شهر آبادان از الگوی خوشه ای تبعیت می کند. بر اساس نتایج فقر چندبعدی، بافت های ناکارآمد با ساکنین خیلی فقیر  بیشتر در قسمت های غربی و شرقی شهر تمرکز دارند و این پهنه 54/11 درصد از مساحت بافت های ناکارآمد را در برمی گیرند. پهنه های فقیر نیز با 6/22 درصد مساحت، بیشتر در قسمت های شمالی از قبیل (محله های سلیچ غربی، فیه، کوی ملت و شاه آباد)، غربی (محله های احمدآباد  و بریم) و شرقی (محله های الوانیه و ذوالفقاری) شهر قرار دارند.

وجود بافتهای فرسوده سبب شده است که بازآفرینی شهری جزء مهمترین دغدغه های برنامه ریزان کشورمان باشد. این مسئله وقتی در بافت تاریخی رخ میدهد ابعاد جدی تری به خود می گیرد چرا که با روند رو به افزایش فرسودگی هویت تاریخی و فرهنگی یک شهر به خطر می افتد. بافت تاریخی شهرها مهمترین بستر کالبدی-فضایی ارزشهای فرهنگی محسوب میشود.رویکرد منتخب پژوهش بازآفرینی فرهنگ محور می باشد. هدف از انجام پژوهش سنجش تاثیر بازآفرینی فرهنگ مبنا (متغیر مستقل) بر توسعه پایدار گردشگری (متغیر وابسته) و ارزیابی وضعیت شاخص های هر یک از دو مفهوم در محدوده مورد مطالعه است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوا و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (0.935) به دست آمده است. برای تحلیل داده ها رگرسیون چند متغیره آماری تی تک نمونه با استفاده از نرم افزار spss استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری همبستگی قوی و رابطه مستقیم وجود دارد و این دو شاخص بر یکدیگر تأثیر گذارند. همچنین نتایج نشان داد که متغیر مستقل بیشترین همبستگی را به ترتیب با شاخص امکانات خدماتی و رفاهی، زیست محیطی، اجتماعی، مدیریت شهری، فرهنگی، تکنولوژی و کالبدی دارد. نتایج آن بیانگر این بود که شاخص اقتصادی در مفهوم توسعه پایدار گردشگری در وضعیت نامطلوب در ارزیابی وضعیت شاخص های مفهوم بازآفرینی شاخص عملکرد در وضع نامطلوب نسبت به سایر شاخص ها قرار دارد.

مکان های سوم به عنوان محل اجتماع توسط تعامل اجتماعی و شبکه ها شکل گرفته و می توانند در تعیین الگوهای انسجام و مشارکت در نهادها و فرایندهای اجتماعی تأثیر بسزایی داشته باشند. هدف این مقاله، ارائه مدل مناسب نقش مکان های سوم شهری در پایداری اجتماعی مناطق 3،4،6،8 و 9 شهر اصفهان است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و بررسی های میدانی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان مناطق (3، 4، 6، 8 و 9) شهرداری شهر اصفهان هستند که به صورت هدفمند تعداد 374 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای دستیابی به اهداف تحقیق، مؤلفه های 16 گانه شامل (مکان های سوم، دسترسی، دعوت کنندگی، پویایی و سرزندگی، آسایش و امنیت، انعطاف پذیری، عملکرد، فرم، معنا و محتوا، پایداری اجتماعی، امنیت اجتماعی، تعامل اجتماعی، عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی،حس تعلق اجتماعی و هویت اجتماعی) استخراج شد. برای کشف روند الگو جهت طبقه بندی مؤلفه های پایداری و نقش مکان های سوم بر آن ها از آزمون های T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری Smart pls استفاده شد همچنین برای اثرگذاری مؤلفه های مکان سوم بر پایداری اجتماعی از ابزار رگرسیون وزن دار جغرافیای استفاده شد است. یافته ها نشان می دهد که میزان ضریب تعیین بین مؤلفه های یاد شده، مکان سوم به میزان 90/0 درصد بر پایداری اجتماعی تأثیر دارد. نتایج تحلیل رگرسیون وزن دار جغرافیایی حاکی از آن بود که مهم ترین مؤلفه تاثیرگذار بر متغیر پایداری اجتماعی، مؤلفه آسایش و امنیت با ضریب 91/0 درصد بود که این متغیر به خوبی وضعیت اثرگذاری مکان سوم بر پایداری اجتماعی را تبیین می کند. نتایج مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی نشان داد که منطقه 4 دارای پایین ترین اثر (03/0)، مناطق 3 و 8 دارای اثر متوسط (05/0) و مناطق 6 و 9 دارای اثر (07/0)زیاد کیفیت مکان سوم بر پایداری اجتماعی در سطح مناطق اصفهان هستند. مقایسه میانگین پایداری اجتماعی در بین مناطق مختلف شهری حاکی از آن است که بالاترین میزان پایداری اجتماعی مربوط به مناطق 3 و 4 شهری و پایین ترین میزان پایداری اجتماعی نیز مربوط به مناطق 6 و 8 شهری بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که با توجه به درهم آمیزی مؤلفه ها و شاخص های مفهوم مکان سوم با ابعاد مختلف شهر، نقش آن بر جوانب مختلف پایداری از جمله پایداری اجتماعی انکارناپذیر است و در زمینه پایداری اجتماعی به دلیل ماهیت غیرملموس آن و نیز محوریت انسان و تعاملات وی در تعیین میزان این جنبه از پایداری، اهمیت مکان های سوم شهری به سبب ویژگی هایی همچون تعاملات اجتماعی، قابل دسترس بودن و دعوت کنندگی، آسایش روانی و ذهنی و. . . نقش انکارناپذیر آن در پایداری اجتماعی مناطق شهری اصفهان به خوبی قابل استناد است.

زیست پذیری شهری یکی از مهم ترین و نوین ترین مباحث در تئوری های جدید شهرسازی و برنامه ریزی است که باهدف پیشبرد شهر به سوی مطلوبیت هرچه بیشتر مطرح شده است. هدف این پژوهش کاربرد تحلیل عاملی در شناسایی شاخص های مؤثر در زیست پذیری محلات شهری است. ابتدا زیست پذیری از دیدگاه نظری و سپس ویژگی های مناطق شهر اصفهان موردسنجش و بررسی قرارگرفته اند. رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر مبنای ماهیت توصیفی- تحلیلی است. برای شناسایی شاخص های مؤثر در زیست پذیری از تکنیک طیف لیکرت 5 درجه ای استفاده گردید. یافته ها نشان دهنده ی این است که بین مناطق شهری اصفهان ازنظر زیست پذیری تفاوت وجود دارد. با توجه به سطح بندی انجام گرفته، محلات جلفا و رزمندگان دارای بیشترین سطح زیست پذیری هستند که علت قرارگیری این محلات در یک طبقه مشابهت های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی آن هاست زیرا ساکنان این دو محله به طور نسبی از کیفیت سیستم حمل ونقل، هویت اجتماعی، برخورداری از امکانات و رضایت مندی از محل سکونت خود راضی بوده اند. محله ی درب کوشک با توجه به قرارگیری در مرکز شهر و مواجهه با مسائل اقتصادی و فرهنگی و کالبدی دارای سطح زیست پذیری متوسط است بیشترین نارضایتی در این محله مربوط به عدم کیفیت سیستم حمل ونقل بوده است. محلات سیچان، عباس آباد و خانه اصفهان در پایین ترین سطح زیست پذیری جای گرفته اند و اولین اولویت توجه را به خود اختصاص داده اند. با توجه به اینکه شرایط زیست پذیری در مناطق مختلف متفاوت است، درنهایت هدف این پژوهش دستیابی به شاخص های مؤثر در زیست پذیری مناطق شهری و شناسایی وضعیت محلات و عوامل مؤثر بر آن است.

پیاده راه بخشی از فضای شهری است که حرکت پیاده در اولویت بوده و حرکت سواره در تمام یا بخشی از ساعات شبانه روز در آن حذف می شود. پیاد راه علاوه بر تأمین دسترسی، فضایی سرزنده، امن و راح ت را ب رای حضور گروه های مختلف اجتماعی، برقراری تعاملات اجتماعی و انجام فعالیت های اختیاری ایجاد می کند. این پژوهش با هدف ارائه الگوی پیاده راه سازی در سطح شهر خرم آباد و با رویکردی نظری _کاربردی متکی بر مطالعات مدلی و نرم افزاری انجام پذیرفته است. برای دستیابی به اهدف پژوهش چهار دسته شاخص از طریق الگوریتم درخت پوشای کمینه در محیط نرم افزار Matlab 2016 استاندارد و برای شاخص گذاری استفاده شده است. در ادامه برای تحلیل فضایی شاخص ها از فرآیند تحلیل شبکه  به دست آمده در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که 43/29 درصد از مساحت بافت شهری خرم آباد وضعیت کاملاً مناسب، برای احداث پیاده راه دارد. تحلیل فضایی شهر خرم آباد نشان می دهد، پنج مسیر بهینه برای توسعه پیاده راه سازی منطبق بر الگوی های نظری حاصل از پژوهش شامل: معیارهای اجتماعی اقتصادی، کالبدی فضایی، ترافیک و دسترسی در سطح شهر قابل دستیابی است. بهترین پیاده راه سازی مسیر حد فاصل میدان 22 بهمن، بلوار ولایت، بلوار 60 متری و بلوار شرق به سوی کوی انقلاب شناسایی شد.

یکی از مهمترین الزامات، پرداختن به مسائل کالبدی بافت های مسکونی در شهرها، تبیین مفهوم تاب آوری و پیرو آن مقاوم سازی این بافت ها در مواجهه با حوادث و مخاطرات احتمالی است. در این میان، با توجه به مفهوم تاب آوری که بر میزان تخریب و زیانی که یک سیستم قادر است جذب و تحمل کند و همچنین میزان توانایی برای خود سازماندهی در شرایط مختلف و میزان توانایی سیستم در ایجاد و افزایش ظرفیت یادگیری و تقویت سازگاری با شرایط را مورد توجه قرار می دهد ، درصدد است تا محیط از تعادل خود خارج نشود. لذا در این پژوهش به دنبال بررسی وضعیت کالبدی، محیطی و نهادی شهر اسلامشهر نسبت به وضعیت تاب آوری و خطرات احتمالی زلزله می باشیم ، تا بتوان در ارتقاء تاب آوری شهر و کاهش خطرات احتمالی گام برداشت. پژوهش حاضر به لحاظ هدف،کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد، روش گردآوری داده ها، بصورت کتابخانه ای و مطالعه میدانی است. در راستای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون، و اسپیرمن و همچنین تحلیل عامل ها استفاده شده است نتایج تحقیق نشان می دهد که مقوله تاب آوری در شهر اسلامشهر با توجه به نقش نهادهای- مدیریتی و عوامل محیطی و کیفیت ابنیه در ارتباط مستقیم بوده و چگونگی عملکرد و وضعیت آنها در کاهش و شدت سوانح نقش اساسی دارد.

زمینه و هدف: رویکردهای مختلفی برای رسیدن به تعادل و پایداری شهری ارائه شده است، یکی از این رویکردها شهر اکولوژیک است. هدف این پژوهش تبیین ضرورت توجه به ایجاد رویکرد شهراکولوژیک در نظام برنامه ریزی شهری کشور در راستای دستیابی به توسعه پایدار است. روش بررسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از لحاظ ماهیت توصیفی، تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و تحلیل محتوا  بوده است. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد؛ امروزه به رویکرد شهراکولوژیک در بسیاری از مناطق دنیا توجه خاصی شده است. در ایران در بسیاری از شهرها تحت تأثیر تحولات جهانی و اجرای طرح های مختلف شهری، عامل اقتصادی به عنوان عامل اصلی تعیین کننده می باشد و تحولات قرن جاری و اقتصاد متکی بر نفت، تراکم بیش از حد جمعیت، تمرکز فعالیت ها و فراوانی ساخت و سازها، رشد و گسترش فیزیکی کانون های شهری و تخریب اکوسیستم طبیعی شهرهای کشور را در پی داشته است؛ هر چند در برخی از شهرهای کشور اقداماتی در جهت دستیابی به شهراکولوژیک انجام شده است ولی نمی توان ادعا کرد که ساخت شهر اکولوژیک به طور کامل در ایران انجام شده است و ضرورت ایجاد و برنامه ریزی برای ساخت شهر اکولوژیک با توجه به مشکلات پدید آمده برای شهرهای کشور هر روز بیشتراحساس می شود.

از اصلی ترین چالش های پایدار در بافت های ناکارآمد شهری، فقر اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و کالبدی-فضایی بیشتر ساکنین این بافت ها است. به کارگیری استراتژی توانمندسازی در مواجهه با فقر شهری یکی از راهکارهای پیش روی بسیاری از شهرها است. فقر بافت های ناکارآمد منعکس کننده کاستی ها و نارسایی های سیاست های دولت و بازار رسمی است و از عوامل عمده ناهنجاری در مناسبات شهری محسوب می شود. در پژوهش حاضر تلاش شده است با شناسایی عوامل استراتژیک و کلیدی مؤثر، زمینه تهیه سناریوهای محتمل برای توانمندسازی فقر بافت های ناکارآمد نفت شهر آبادان در افق 1420 فراهم آورده شود. داده های این پژوهش با روش ترکیبی مصاحبه با نخبگان و روش دلفی به دست آمده و طی دو مرحله عوامل اصلی مشخص، پالایش یا ترکیب شده اند. درنهایت، 50 عامل و روند اصلی مشخص شد و از طریق پرسشنامه هایی، تأثیرات متقابل آن ها جمع آوری شد و با نرم افزار میک مک تحلیل شد. سرانجام 15 عامل به عنوان پیشران های استراتژیک و کلیدی شناسایی شد. در مرحله بعد با ادغام روش ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار سناریو ویزارد به شناسایی سناریوهای پیش روی توانمندکردن ساکنین فقیر بافت های ناکارآمد نفت شهر آبادان پرداخته شد. پانزده سناریو از شدت بسیار زیاد در احتمال وقوع برخوردار بودند؛ به طوری که میزان امتیاز این 15 سناریو بین 17 تا 25 بود. پس از صحه گذاری و اعتبارسنجی توسط خبرگان، چهار سناریوی فاجعه، در آستانه فاجعه، ایستا و سناریوی طلایی به دست آمد. سپس وضعیت هرکدام از سناریوها با توجه به شاخص های استخراج شده با مدل گرافیکی توسط نرم افزار GIS ترسیم شد. نتایج نشان می دهد، در تمامی سناریوهای یادشده وضعیت دو شاخصه عمده فساد و قیمت مسکن در تمام سناریوها به سمت افزایش پیش خواهند رفت. به نظر می رسد، حتی خوش بینانه ترین تحلیل ها نیز گونه ای از مدیریت در حوزه سیاسی-اقتصادی فارغ از فساد را در نفت شهر آبادان پیش بینی نمی کنند.  

امروزه رویکرد های مختلفی برای رسیدن به تعادل و پایداری شهری ارائه شده است، یکی از این رویکردها، شهر اکولوژیک است. با مطرح شدن مباحث توسعه پایدار در سطح جهانی و رویکردهای آن به ویژه در حوزه محیطی، افق های جدیدی برای مدیران و برنامه ریزان شهری گشوده شده است. رویکرد شهر اکولوژیک، رویکردی است جامع و یکپارچه که تمامی اهداف و ابعاد توسعه شهری را با محور قرار دادن پایداری محیطی، توسعه اقتصادی و عدالت اجتماعی مطرح می سازد. هدف این مقاله الگوسازی مصرف پایدار مواد و انرژی در شهرهای اکولوژیک است. پژوهش حاضراز نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و تحلیل محتوا بوده است. نتایج نشان می دهد در حال حاضر تأکید ویژه ای بر توسعه شهرهای اکولوژیک در سطح دنیا می شود و در الگوی پیشنهادی مصرف مواد و انرژی شهراکولوژیک تأکید بر استفاده از انرژی های پاک به جای سوخت های فسیلی، استفاده مجدد از پساب فاضلاب شهری و بازیافت زباله جهت کاهش رد پای اکولوژیک، استفاده از زباله های آلی به عنوان کود کمپوست و آب باران برای کشاورزی، استفاده از انرژی خورشیدی مورد تأکید می باشد. همچنین استفاده از منابع انرژی  تجدیدپذیر و کارا ساختن مصرف انرژی دو راهکار اصلی تحقق پایداری انرژی، کاهش مصرف سوخت های فسیلی و به دنبال آن افزایش عرضه انرژی سالم و مدیریت سبز است.

ایده گردشگری خلاق مبحثی جدید و مورد توجه در حوزه مطات شهری به ویژه توسعه گردشگری شهری بوده و بر ارتقای کیفیت زندگی به واسطه تفکرات نو شهروندان تأکید دارد. ایجاد گردشگری خلاق باعث رونق و شکوفایی حیات شهری می گردد، که این خود سطح مناسبات یک شهر در پیوند با سایر شهرها در مقیاس ملی و فراملی گسترش می دهد. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل نقش گردشگری خلاق در توسعه شهری ایذه می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی است که گرد آوری داده ها و اطلاعات به روش های کتابخانه ای و مطالعات میدانی شامل پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. جامعه آماری آن نیز کلیه شهروندان شهر ایذه و کارشناسان گردشگری در اداره میراث فرهنگی استان، شهرداری ها، اساتید دانشگاهی، مدیران شهری و متخصصین امر گردشگری هستند که با حجم نمونه 325 نفر به روش تصادفی و گلوله برفی انتخاب شدند. شاخص های مربوط به گردشگری خلاق از ادبیات پژوهشی این حوزه جمع اوری شد. فرایند تحلیل شبکه برای شاخص های مرتبط با توسعه شهری در نرم افزار Geoda تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که در سطح 95 درصد اطمینان می توان ادعا نمود که وضعیت شاخص های پنج گانه گردشگری خلاق در سطح شهر ایذه وضعیت مناسبی دارند و تنها در بخش زیر ساخت های فیزیکی کمبود احساس می گردد. از دیدگاه کارشناسان و شهروندان، این شهر دارای قابلیت گردشگری فراوانی می باشد که اگر به صورت خلاقانه استفاده شوند؛ می تواند در توسعه شهر ایذه مؤثر و شهر در ا قتصاد بومی و اقتصاد پایدار شهری تقویت می شود.

تحقیق حاضر با هدف تبیین مدل ساختاری تاثیر هویت شهری در پایداری محله های بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 شهر اصفهان صورت پذیرفته است. این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و بر اساس ماهیت از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد. جهت جمع آوری داده های مربوط به پایداری و هویت محله های موجود در بافت قدیم و جدید مناطق 3 و 7 از روش میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش؛ کلیه متخصصین، اندیشمندان، صاحب نظران، دانشگاهیان و مسئولان بافت قدیم و جدید مناطق سه و هفت شهر اصفهان می باشند. حجم نمونه نیز 100 نفر در نظر گرفته شده است که به روش تصادفی ساده نمونه گیری شده است. به جهت مدلسازی روابط بین متغیرها، از مدل معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی (PLS) و با استفاده از نرم افزار Smart PLS استفاده گردیده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین مولفه های مکانی (انسانی، طبیعی) هویت و پایداری بافت قدیم و جدید محله های منتخب مناطق 3 و 7 با ضریب مسیر 963/0 و آماره آزمون 311/290 و نیز با سطح خطای کمتر از 05/0 ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. بر این اساس مشخص گردید که مولفه های انسانی با ضریب همبستگی 967/0 بیشترین تاثیر را در پایداری محلات مناطق 3 و 7 شهر اصفهان دارد.

مکان های سوم به عنوان محل اجتماع؛ توسط تعامل اجتماعی و شبکه ها شکل می گیرند و می توانند در تعیین الگوهای انسجام و مشارکت در نهادها و فرآیندهای اجتماعی تأثیر بسزایی داشته باشند؛ که پذیرای اجتماعات مختلفی به دور از محیط خانه و کار می باشند. مقاله حاظر به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان شهر اصفهان می باشند، که به صورت هدفنمد تعداد 374 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. با توجه به مبانی نظری شاخص های 8 گانه مکان های سوم شامل(پویایی و سرزندگی، آسایش و امنیت، دسترسی، دعوت کنندگی، انعطاف پذیری، عملکرد، معنا و محتوا ،فرم)، و شاخص های 6 گانه پایداری اجتماعی(تعامل اجتماعی، امنیت اجتماعی، عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی،حس تعلق اجتماعی و هویت اجتماعی) استخراج شد. هدف این پژوهش، بررسی نقش مکان های سوم در پایداری اجتماعی مناطق شهری اصفهان؛ و کشف روند الگو جهت طبقه بندی مؤلفه های پایداری اجتماعی و نقش مکان های سوم بر آن ها با استفاده از روش دیمتل به منظور تجزیه و تحلیل و رتبه ندی عوامل علی و معلولی با رویکرد آینده پژوهی می باشد، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل علی و معلولی دیمتل نشان می دهد که پویایی و سرزندگی و انعطاف پذیری، اصلی ترین و تأثیرگذارترین عوامل در افزایش پایداری اجتماعی شهر اصفهان هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد که، با توجه به درهم آمیزی مؤلفه ها و شاخص های مفهوم مکان سوم با ابعاد مختلف شهر، نقش آن بر جوانب مختلف پایداری از جمله پایداری اجتماعی انکارناپذیر می باشد و در خصوص مناطق شهری اصفهان به خوبی قابل استناد می باشد. شماره ی مقاله: 6

مطالعه مشارکت سیاسی هر جامعه ای شناخت رفتار سیاسی مردم آن را میسر می سازد و مشخص می کند که در بسترهای اجتماعی گوناگون، میزان مشارکت سیاسی شهروندان چگونه و تحت تأثیر چه عواملی تغییر می پذیرد. این پژوهش به این سؤال پاسخ می دهد که رابطه جامعه پذیری سیاسی و سرمایه اجتماعی با مشارکت سیاسی در شهرستان های کاشان و آران و بیدگل از چه الگوی فضایی پیروی می کند؟ با توجه به شاخص ها و مؤلفه های اصلی مؤثر بر مشارکت سیاسی، پرسش نامه ای تهیه و بین870 نفر از شهروندان این دو شهرستان توزیع گردید. متغیرهای مستقل در این پژوهش، جامعه پذیری سیاسی و سرمایه اجتماعی و متغیر وابسته، مشارکت سیاسی است. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش، از آمار توصیفی و آمار استنباطی و نرم افزار spss استفاده شده است. دقت در میزان مشارکت سیاسی زیاد در بین شهروندان بیانگر این امر است که هرچه جامعه پذیری سیاسی و سرمایه اجتماعی افزایش می یابد، مشارکت سیاسی کم شهروندان کاهش و مشارکت زیاد شهروندان روند افزایشی را نشان می دهد و جامعه پذیری سیاسی از ۲/۷ به ۹/۲۶ و سرمایه اجتماعی از ۴/۱۳ در حد کم به 23 درصد در حد زیاد افزایش می یابد. یافته های پژوهش نشان می دهد که همبستگی بین دو متغیر سرمایه اجتماعی با مشارکت سیاسی بر مبنای ضریب همبستگی پیرسون با ( 195/0= r و 000/0= sig ) و بین جامعه پذیری سیاسی با مشارکت سیاسی نیز همبستگی بین دو متغیر فوق بر مبنای ضریب همبستگی پیرسون با ( 344/0= r و 000/0= sig ) مورد تأیید قرار گرفته و رابطه معناداری وجود دارد . از منظر مطالعه تطبیقی، یافته های پژوهش بین دو شهرستان کاشان و آران و بیدگل نشان می دهد که شهروندان شهرستان آران و بیدگل از مشارکت سیاسی بالاتری برخوردارند.

بافتهای تاریخی به عنوان قلب تپنده شهر به لحاظ دارا بودن قدمت، میراث کالبدی مهمترین بستر کالبدی-فضایی ارزشهای فرهنگی محسوب میشود. هدف از انجام این پژوهش ارائه ی الگوی بازآفرینی فرهنگ مبنا در راستای توسعه پایدار گردشگری در بافت تاریخی شهر اصفهان است این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر مبنای راهبرد پژوهش از نوع پیمایشی است و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است دادههای جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت نتایج حاصل از آزمون های پایداری و روایی شاخص بیانگر آن بود که مدل دارای پایایی و روایی مطلوبی می باشد. نتایج حاصل از بارهای عاملی نشان داد که مولفه فرم با بالاترین ضریب مسیر دارای بیشترین تاثیر بر بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت تاریخی شهر اصفهان بوده است همچنین در مبحث سنجش توسعه پایدار گردشگری بود خدماتی و رفاهی با بالاترین ضریب مسیر بیشترین تاثیر گذاری را بر این شاخص دارد. آزمون آماری T مربوط به مدل مفهومی تحقیق رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا به عنوان متغیری مستقل و توسعه پایدار گردشگری به عنوان متغیر وابسته را تایید می کند. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری بیانگر آن است که مصرف فرهنگی در بافت تاریخی شهر اصفهان در رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری به عنوان تعدیل گر عمل خواهد کرد این در حالی است که دو مولفه دیگر (تولید فرهنگ و رویداد هنری مشارکتی) در تعدیل رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری بی تأثیر می باشند.

شهر را می توان پیچیده ترین محصول بشر دانست که در طول تاریخ فرایند تکاملی خود را پیموده است. موضوعات و مسائل شهری دارای ابعاد و سطوح متعددی هستند که تحلیل آنها را بسیار سخت می کند. ترکیب چالش های جهانی و محلی، پیچیدگی های شهری شگرفی را ایجاد کرده که در تلاش برای مواجه شدن هوشمندانه با این پیچیدگی ها، ایده ها، استراتژی ها و ابزارهای نو به منظور ارتقا کیفیت فضاهای شهری به عنوان مهمترین صحنه زندگی جمعی در فاصله های زمانی کوتاه تری نسبت به گذشته شکل می گیرند رویدادها، پدیده های فضایی، موقتی و هدفدار هستند و از آنجا که حاصل تعامل میان مردم، فضا و مدیریت رویدادها هستند، منحصر به فرد بوده و هرکدام تجربه های جدید را ارائه می دهند. این پژوهش از نظر ماهیت هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی تحلیل می باشد که به دنبال بررسی و تحلیل میزان رویداد مداری شهر شیراز است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخص هایی در سه بخش؛ بخش تسهیلات و زیرساخت رفاهی ، زیرساخت حمل و نقل و در بخش فضای رویداد در 15 دسته استخراج شد. در ادامه از روش بهینه سازی ازدحام اولیت بندی شدند و در ادامه نیز با استفاده از فرایند تحلیل آنالیز شبکه (Network Analys) به بررسی وضعیت مناطق 11 گانه شهر شیراز از محیط (Analys Spatial) در محیط نرم افزار ArcGis استفاده شده است. نتایج نشان داد بیش از 65 درصد مناطق شهر شیراز یعنی مناطق 2، 3، 5، 7، 8 و 11 در وضعیت برخورداری کاملا محروم و محروم از نظر دسترسی به شاخص های رویداد مداری قرار دارند. نتایج تفکیکی وضعیت مناطق شهر شیراز از نظر شاخص های رویداد مداری نشان می دهد که 27 درصد مناطق در وضعیت کاملا برخوردار، 9 درصد در وضعیت برخوردار، 9 درصد در وضعیت نیمه برخوردار، 18 درصد در وضعیت محروم و 47 درصد در وضعیت کاملا محروم بودند. با توجه به این یافته ها در سطح مناطق شهر شیراز بازگشت تسهیلات زیرساخت رفاهی در اولویت برنامه ریزی مدیران شهری خواهد بود.

از آنجا که صنعت گردشگری، صنعتی پول ساز است کشورها برای به دست آوردن درآمد بیشتر با یکدیگر در رقابت هستند. گردشگری خلاق گزینه ای جدید است که توانسته نظر گردشگران را به خودش جلب نماید. چرا که سلیقه شان تغییر کرده است و دیگر نمی خواهند به چشم گردشگر به آنها نگاه شود، ترجیح می دهند لختی در فرهنگ بومی زندگی کنند. هدف از پژوهش حاضر، تعیین پیشران های کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده ی گردشگری خلاق شهر اصفهان است. رویکرد حاکم، بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت ژرفانگر، مبتنی بر پرسشنامه و رویکرد آینده پژوهی می باشد. در وهله ی نخست، با بهره گیری از نظرهای 35 نفر از خبرگان و فعالان حوزه ی گردشگری و برنامه ریزان شهری در زمینه ی شیوه ی دلفی، 52 متغیر در 6 حوزه به عنوان متغیرهای مؤثر بر وضعیت آینده ی گردشگری خلاق شهر اصفهان استخراج شدند. سپس با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل یا ساختاری توسط نرم افزار میک مک جهت استخراج متغیرهای اصلی تأثیر گذار بر وضعیت آینده ی گردشگری خلاق شهر اصفهان مورد تحلیل قرارگرفتند. با قرار دادن عوامل از یک ماتریس 52 × 52 تأثیر هر کدام از این عوامل بر یکدیگر توسط وزن دهی عوامل (از صفر تا 3) مشخص گردید. آنچه از وضعیت صفحه ی پراکندگی متغیرها می توان فهمید حاکی از ناپایداری سیستم می باشد. 10عامل کلیدی انتخاب شدند که روابط بین المللی کشور با امتیاز 381 دارای بالاترین امتیاز تأثیرگذاری مستقیم و تبلیغات بین المللی با امتیاز 368 در رتبه بعدی و سپس نگرش آینده پژوشی نسبت به گردشگری خلاق در رتبه ی بعدی قرار گرفتند. اگر چرخ های گردشگری در شهری به حرکت درآیند و گردشگری رونق پذیرد، شهر به صرافت خلاقیت و پویایی می افتد و می خواهد از تمامی پتانسیل هایش بهره ببرد. یافته ها نشان می دهد که شهر اصفهان دارای پتاسیل گردشگری خلاق است. توجه و سرمایه گذاری بر روی متغیرهای پیشران می تواند راه رسیدن به مهم را هموار سازد.

ام روزه فعالیت ه ای شهری، رف ت و آم دها و ارتباطات سطح یه شهر به میزان زیادی تغییر ک رده و ای ن تغیی رات بدون توجه به شرایط زیست محیطی و محیط مطلوب انسانی بوده است به گونه ای که مشکلات زی ادی را به ویژه برای انسان ها فراهم آورده است. در گذش ته طراح ی مس یر ه ا، فضاها و ارتباطات مکانی به گونه ای بوده که اهمی ت ویژه ای به انسان ها به عنوان استفاده کنندگان اص لی در نظر داشته است جنبش پیاده راه سازی به عنوان یکی از راهبردهای بهبود کیفیت محیط شهری محسوب می شود این پژوهش با هدف ارائه الگوی پیاده راه سازی شهری در سطح شهر خرم آباد با رویرکردی از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش توصیفی تحلیل متکی بر مطالعات مدلی و نرم افزار انجام پذیرفته است برای دستیابی به هدف 20 شاخص در 4 دسته از طریق الگوریتم درخت پوشای مینیمم MST در محیط نرم افزار Matlab 2016 استفاده گردیده است و برای فضایی سازی شاخص ها از فرآیند تحلیل شبکه (Network Analyst Tools) در محیط نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهند که 11758591.7 متر مربع یعنی 29.43 درصد از مساحت بافت شهر خرم آباد دارای وضعیت کاملا مناسب، برای احداث پیاده راه است همچنین تحلیل فضایی شهر خرم آباد نشان می دهد که 5 مسیر بهینه برای توسعه پیاده راه سازی این شهر شامل 1: حد فاصل میدان 22 بهمن بلوار ولایت بلوار 60 متری بلوار شرق به سوی کوی انقلاب، 2: خیابان شهید مطهری، چهار راه بانک بلوار شریعتی، خیابان اسد آبادی و میدان مجاهدین اسلام، 3: میدان امام خمینی تا میدان امام حسین(ع) میدان شقایق، 4: خیابان امام و علوی، خیابان کریم خان زند و 5: بلوار بهارستان، بزرگ مهر و بلوار ایران زمین است.

توسعه پایدار در طول زمان و به تدریج رویکردهای متنوع را با اهداف متنوع مطرح ساخت؛ از جمله این رویکردها که موضوع محیط زیست در آن پررنگ تر و دارای تأکید بر روابط توسعه شهر و بستر طبیعت است شهراکولوژیک است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل بومی مؤثر در دستیابی به شهراکولوژیک در جهت توسعه پایدار در شهر درچه بود. این پژوهش از لحاظ پارادایمی جزء پژوهش های ترکیبی (کیفی و کمّی) به شمار می رود، از لحاظ هدف کاربردی است، و از لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی و اکتشافی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی از طریق دو ابزار مصاحبه با متخصصان با روش دلفی و پرسشنامه بود. در روش کیفی (مصاحبه دلفی) با 30 نفر از کارشناسان و خبرگان مصاحبه انجام شد و در روش کمّی جامعه آماری پژوهش شهروندان بالای 15 سال شهر درچه بودند که در سال 1395 تعداد آن ها 37367 نفر بوده است که از این تعداد 375 نفر با روش خوشه ای انتخاب شدند. روایی پرسشنامه به صورت صوری از دیدگاه متخصصان برنامه ریزی شهری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج پژوهش در دو روش (کیفی و کمّی) نشان داد ابعاد زیست محیطی و اقتصادی با میانگین 23/4 و 11/4 و ضریب رگرسون (Beta) 345/0 و 349/0 به بهترین وجه دستیابی به شهراکولوژیک را تبیین می کنند و بین محلات مختلف شهر از لحاظ شاخص های شهراکولوژیک همگونی نسبی وجود دارد و می توان با یک مدل مشخص به توسعه شهراکولوژیک دست یافت. همچنین، بر اساس همبستگی پیرسون، شهروندانی که سطح سواد بالاتری داشته اند با ضریب 585/0 میزان آمادگی بیشتری برای اجرای پروژه شهراکولوژیک از خود نشان داده اند.

کاهش فقرشهری در شهر آبادان بدون رویکرد توانمندسازی و شناخت فرصت ها و تهدیدها این مسیر در آینده محقق نخواهد شد. لذا شناسایی پیشران های استراتژیک جهت برنامه ریزی های اصولی برای توانمندسازی ساکنین فقیر بافت های ناکارآمد نفت شهرآبادان در افق 1420 هدف این پژوهش می باشد. روش پژوهش از نوع آینده نگاری استراتژیک می باشد. تکنیک ها و نرم افزارهای مورداستفاده عبارت اند از: پویش محیطی، تحلیل اثرات متقاطع، نظرات خبرگان، نرم افزار Micmac. متغیرهای بخش های عوامل اقتصادی و اجتماعی بیشترین تأثیرگذاری را بر سیستم شکل گیری توانمندسازی فقر بافت های ناکارآمد شهر آبادان داشته اند و ابعاد کالبدی و مدیریتی کمترین درجه تأثیرگذاری را دارا بوده اند. پیشران های استراتژیک شامل ارتقای سرمایه انسانی فقرا، تدوین راهبردهای ملی کاهش فقرشهری، نهادینه سازی مشارکت اجتماعی، کاهش تورم، کاهش فساد، سرمایه گذاری دولت در کاهش فقر و سرمایه گذاری در حوزه مسکن می باشد.

مکانهای سوم بعنوان یکی از مهمترین نهادهای حوزه عمومی، مکانهای عمومی و جذابی هستند که به زندگی غیر رسمی شهروندان معنا میدهند. این پژوهش به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. جامه آماری کلیه ساکنان مناطق(3، 4، 6، 8 و 9) شهر اصفهان هستند. که 375 نفربعنوان نمونه انتخاب شدند. برای دستیابی به اهداف تحقیق، شاخص های 16 گانه شامل(مکان های سوم، دسترسی، دعوت کنندگی، پویایی و سرزندگی، آسایش و امنیت، انعطاف پذیری، عملکرد، فرم، معنا و محتوا، پایداری اجتماعی، امنیت اجتماعی، تعامل اجتماعی، عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی،حس تعلق اجتماعی و هویت اجتماعی) استخراج شد. برای کشف روند الگو جهت طبقه بندی شاخصهای پایداری و نقش مکانهای سوم بر آنها از آزمون های T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد، شاخص های 16 گانه پایداری مکان های سوم ؛ مناطق منتخب شهر اصفهان وضعیت نسبتاً مناسبی دارند. نتایج پراکندگی شاخص های کلان در بخش مکان های سوم به عنوان مقادیر خروجی به صورت خوشه ای تثبیت و دارای یک خودهمبستگی فضایی مثبت (الگوی متمرکز) بودند،بین مناطق مختلف شهری بالاترین میزان پایداری اجتماعی مکان های سوم مربوط به مناطق 3 و 4 شهری و پایین ترین میزان پایداری اجتماعی در مناطق 6 و 8 شهری بوده است که این خود به خود ارتباط مستقیمی با میزان جمعیت و سطح سرانه-های موجود با توجه به حجم جمعیت، مساحت ، طول شبکه معابر و متوسط تولید پسماند و همچنین مساحت پارک های شهری در سطح مناطق منتخب شهر اصفهان را دارا می باشد.