«میثاق غلیظ» و «صدق صادقین» در آیات 7-8 سوره احزاب: تفسیر تطبیقی طباطبایی و فضل الله (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تعبیر «میثاق غلیظ» و «صدق صادقین» در تعدادی از آیات قرآن تکرار شده است؛ بااین حال تاکنون دیدگاه روشنی درباره مفهوم، مصداق و رابطه معنایی این دو موضوع ارائه نشده است. مباحثه غیرمستقیم فضل الله با طباطبایی درباره آیات 7 و 8 سوره احزاب بستری مناسب برای واکاوی این مشکل تفسیری است. گفتگو از آنجا آغاز می شود که طباطبایی با ارائه تحلیلی ادبی و عقلی از آیه «لِیَسْئَلَ الصَّادِقینَ عَنْ صِدْقِهِمْ» کوشیده است این آیه را از حیث مصداق عام، و از جهت مفهوم، هماهنگ با آیه قبل، دالّ بر میثاق ذر نشان دهد. اما فضل الله که بر اختصاص «الصَّادِقینَ» به پیامبران و تخصیص «صِدْقِهِمْ» به میثاق نبوت تأکید داشته، نظریه یادشده را برنتابیده و در نقد آن به بعض آیات قرآن تمسک نموده است. این جستار، با طرح این گفتگو و تحلیل و توصیف نقاط قوت و ضعف آرای این دو مفسر، تلاش دارد علاوه بر تبیین مفهوم قرآنی «میثاقاً غَلیظاً» و «لِیَسْئَلَ الصَّادِقینَ»، بر پایه قرائن لفظی و قواعد قرآنی و بهره گیری از آرای تفسیری سایر صاحب نظران، به این نتیجه توجه دهد که دلالت این آیات بر میثاق ذر و تخصیص «صِدْقِهِمْ» به میثاق پیامبران ناتمام است.“The Firm Covenant” and “The Truthfulness of the Truthful” in Verses 7-8 of the al-Ahzab Chapter: A Comparative Interpretation of Tabatabaii and Fazlullah
The terms “firm covenant” (mīthāqun ghalīẓ) and “truthfulness of the truthful” (ṣidq-i ṣādiqayn) have been repeated in several Quranic verses; however, a clear perspective on the meaning, referents, and semantic relationship between these two concepts has not yet been presented. The indirect debate between Fazlullah and Tabatabaii regarding verses seven and eight of the al-Ahzab Chapter provides a suitable ground for examining this exegetical problem. The discussion begins when Tabatabaii, by presenting a literary and rational analysis of the verse “So that He may question the truthful concerning their truthfulness,” attempts to demonstrate that this verse, in terms of its general referent and conceptual meaning, aligns with the preceding verse and indicates the primordial covenant. However, Fazlullah, who emphasizes that “the truthful” refers exclusively to the prophets and that “their truth” pertains specifically to the covenant of prophethood, does not accept the aforementioned theory and relies on certain Quranic verses to critique it. By presenting this debate and analyzing and describing the strengths and weaknesses of the views of these two exegetes, this study seeks, in addition to explaining the Quranic concepts of “a firm covenant” and “that He may question the truthful,” based on textual evidence and Quranic principles, and by utilizing the interpretive views of other scholars, to highlight the conclusion that the indication of these verses regarding the primordial covenant and the restriction of “their truthfulness” to the covenant of the prophets is incomplete.
تبلیغات
