فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه رفتارهای تغذیه ای نامطلوب در ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از مهم ترین عوامل شکل دهنده الگوی غذایی جامعه، مجموعه عادات، فرهنگ غذا و تغذیه افراد آن جامعه است، به طوری که سلامت غذایی خانواده ها و برنامه ریزی برای دستیابی به تغذیه سالم از اساسی ترین دغدغه های جوامع امروز است؛ اما افزایش میزان شهرنشینی، افزایش مسئولیت های شغلی زنان و رواج الگوهای غذایی فوری و آماده (فست فود) باعث شکل گیری پدیده گذار تغذیه ای (گذار از الگوها و رفتارهای تغذیه ای سالم به ناسالم یا نامطلوب) شده است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر مطالعه عوامل مؤثر بر رفتارهای تعذیه ای نامطلوب در ایران است. روش پژوهش به کار گرفته شده در تحقیق حاضر فراتحلیل است و جامعه آماری آن را تحقیقات انجام شده با موضوع رفتارها و عادات تغذیه ای نامطلوب در ایران طی سال های 1386-1399 تشکیل داده اند. پس از طی مراحل مشخص (جست وجو، غربال گری، شایستگی و مشمول بودن) نمونه گیری انجام شد و 25 تحقیق به عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل اطّلاعات گردآوری شده، پس از کدگذاری، از نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2) استفاده شد. یافته های پژوهش بیانگر آن است که به ترتیب بیشترین متغیرهای تأثیرگذار بر عادات و رفتارهای تغذیه ای نامطلوب در ایران عبارتند از: عوامل فرهنگی (تبلیغات رسانه ها، توجه و نگرش به بدن، دینداری، میزان استفاده از رسانه ها)، عوامل اقتصادی (پایگاه اقتصادی-اجتماعی و سرمایه اقتصادی)، عوامل جمعیتی (سن، محل سکونت، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، جنسیت) و عوامل اجتماعی (سرمایه اجتماعی و حمایت اجتماعی). بین مؤلفه های عوامل فرهنگی، تبلیغات رسانه ها (541/0)، در بین عوامل اقتصادی، پایگاه اقتصادی-اجتماعی (314/0-)، در بین عوامل جمعیت شناختی، سن (224/0-) و در بین عوامل اجتماعی، سرمایه اجتماعی (280/0-) بیشترین تأثیرگذاری را بر الگوها و رفتارهای تغذیه ای نامطلوب دارند.Meta-analysis of Studies on Undesirable Dietary Behaviors in Iran
One of the most important factors shaping the dietary pattern of a community is the set of habits, food culture, and the nutrition of its people, so the food security of households and planning to ensure healthy nutrition are among the most fundamental concerns of today's societies. However, rising urbanization, growing work responsibilities of women, and the prevalence of fast and pre-cooked foods have led to the formation of the nutritional transition phenomenon (the transition from healthy to unhealthy or undesirable nutritional patterns and behaviors). In this regard, the present research aims to explore the determinants of undesirable dietary behaviors in Iran. For this purpose, a meta-analysis research method has been employed. The statistical population consists of studies conducted on undesirable dietary behaviors and habits in Iran in the period from 2007 to 2020. After designing specific stages (search, screening, eligibility, and inclusion), sampling was conducted, and a total of 25 studies were selected as the final sample. For post-coding data analysis, the comprehensive meta-analysis software (CMA2) was used. The prevalence of fast and ready-to-eat food patterns has led to the phenomenon of nutritional transition (the shift from healthy dietary patterns and behaviors to unhealthy or undesirable ones. The research findings suggest that variables that wield the highest effect on undesirable nutritional habits and behaviors in Iran are: cultural factors (media advertising, body awareness and attitudes, religiosity, media usage), economic factors (socio-economic status and economic capital), demographic factors (age, place of residence, marital status, level of education, sex), and social factors (social capital and social support). In the components of cultural factors, media advertising (0.541), in economic factors, socioeconomic status (-0.314), in demographic factors, age (-0.224), and in social factors, social capital (-0.280) exert the highest impact on undesirable dietary patterns and behaviors.
تبلیغات
