کاربرد لفظ در بیش از یک معنا و تأثیر آن در توسعه معارف قرآنی

چکیده

کاربرد لفظ در بیش از یک معنا بدان معنی است که یک لفظ، مانند مشترک لفظی در یک استعمال و در آن واحد، بتواند در چندمعنا به کار رود؛ به گونه ای که همه معانی در عرض یکدیگر قرار گرفته و تمام آن ها مقصود گوینده باشد. امکان عقلی این کاربرد یا عدم امکان آن و همچنین امکان وقوعی یا امتناع وقوعی این کاربرد، محل تضارب آرای دانشمندان اسلامی، به ویژه دانشمندان اصولی معاصر بوده است. در مقاله پیش  رو پس از بررسی دیدگاه های مختلف و ارزیابی آن ها با ملاحظاتی، امکان وقوعی این کاربرد ترجیح داده شده است. سپس بر پایه این مبنا به ملاک های چندمعنایی در آیات اشاره نموده و تأثیر این کاربرد در آیات را که از امتیازات این پژوهش به شمار می رود، به صورت تطبیقی استقراء نموده است. از آن جا که قرآن کتاب مورد وفاق در میان همه مسلمانان است، توجه به کاربست چندمعنایی در آیات قرآن، در توسعه معارف شریعت و کشف آرای دین در عرصه های مختلف، نقش بسزایی ایفا خواهد نمود.

متن