مقدمه: عموماً نخستین اطلاعاتی که در شرح حال بیمار به دست می آید شامل علائم و مشکلاتی است که از جانب وی و با بیان خودش عنوان می شود و در واقع مجموع شرایطی است که بیمار را وادار به جستجوی درمان کرده است. این اطلاعات به منظور تدوین تشخیص افتراقی های مناسب و ایجاد یک الگوی تشخیصی به پزشک کمک مؤثری می کند. هدف از این مطالعه بررسی فراوانی شکایات اصلی زائران در حج تمتع در مراجعه به پزشکان کاروان به منظور برنامه ریزی و تدوین پروتکل های درمانی در حج می باشد. روش ها: در این مطالعه مقطعی گذشته نگر، تمامی پرونده های پزشکی زائران در حج 89 بررسی شد و اطلاعات مربوط به تشخیص بیماری به وسیله پزشک کاروان استخراج گردید. یافته ها: در مجموع 133375 شکایت بررسی شد. بیشترین میزان فراوانی مربوط به بیماری های تنفسی با 02/53 درصد و در مرحله بعد مشکلات عضلانی و اسکلتی با 08/6 درصد بود. درد های عضلانی و اسکلتی، بیماری های مغز و اعصاب و گوارشی در ترتیب های بعدی قرار گرفتند. نتیجه گیری: بیماری های تنفسی، دردهای عضلانی و اسکلتی، سردرد و بیماری های گوارشی از مهم ترین علل مراجعه بیماران به پزشکان کاروان در طول دوران حج تمتع است. این بیماری ها عمدتاً از طریق آموزش صحیح و رعایت نکات سلامت در طول دوران حج و زیارت قابل پیشگیری است.
