در چند دهه اخیر، بررسی سطح توانایی در آزمون های سرنوشت ساز از دیدگاه سنجش تشخیصی شناختی مورد توجه محققان ارزشیابی و سنجش و اندازه گیری قرار گرفته است. در این راستا، مدل های تشخیصی شناختی میزان تسلط و عدم تسلط آزمودنی ها را با خصیصه های چندگانه مورد بررسی قرار می دهد. بدین منظور، هدف تحقیق حاضر بررسی کنش افتراقی سوال و کنش افتراقی خصیصه در آزمون ورودی زبان عمومی مقطع دکترای زبان انگلیسی می باشد. بنابراین، 3220 آزمودنی دختر و پسر از جامعه آماری شرکت کننده در آزمون سازمان سنجش کشور به صورت تصادفی انتخاب شدند. در مدل اکتشافی داده ها، مراحل کیفی و کمی به ترتیب اجرا شده است. سپس از ماتریس کیو ساخته شده به وسیله پروتکل تفکر با صدای بلند استفاده شد تا داده ها با استفاده از بسته آر استودیو تجزیه و تحلیل شوند. مدل جی دینا تحت سنجش تشخیصی شناختی قرار گرفته و نتایج بدست آمده از کنش افتراقی سوال، سوگیری در سوالات را گزارش داده است.
