ملاحظاتی درباره ی منظومه ی قندهارنامه ی میرزا عبدالقادر تونی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قندهارنامه ی میرزا عبدالقادر تونی حماسه ای تاریخی مربوط به دوره ی صفوی است که تک نسخه ی موجود آن ناقص و تا به حال تصحیح و بررسی نشده است. این پژوهش ضمن معرفی این نسخه و بررسی زندگی سراینده ی آن، به مقایسه ی حوادث آن با دیگر آثار تاریخی پرداخته است. بررسی متن تذکره ها نمایانگر آن است که مهم ترین و معتبرترین قول درباره ی سراینده ی قندهارنامه، تذکره نصرآبادی است که نام سراینده را میرزا عبدالقادر تونی می داند. بعضی از کلماتِ ابیاتی که در تذکره نصرآبادی و قصص الخاقانی از قندهارنامه آمده است با ابیاتی که در نسخه ی حاضر وجود دارد، متفاوت است. این اختلاف، نشان از نسخه ی دیگر قندهارنامه دارد که نصرآبادی و ولی قلی شاملو بدان دسترسی داشته اند، اما امروز آن نسخه در دست نیست. استفاده ی ولی قلی شاملو از اشعار این کتاب جهت شرح جنگ های زمان شاه صفی، شاه عباس دوم و جزئیات وقایعی که تنها در این کتاب بیان شده است، اهمیت و ارزش اطلاعات تاریخی قندهارنامه را نشان می دهد؛ چنانکه کلیات حوادث این کتاب با دیگر کتاب های تاریخی عصر صفوی، هم خوانی دارد و تنها در برخی از جزئیات، ناهمگونی هایی دیده می شود.