مطالعه مروری نظامند

زمینه و هدف: اختلال طیف اوتیسم اختلال پیچیده عصب-تحولی است که عملکردهای مختلف فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار می دهد، روی آوردهای مداخله ای مختلف برای کمک به این گروه از افراد مورد استفاده قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه مروری نظامند توانبخشی اختلال طیف اوتیسم از طریق فناوری کمکی است. روش: در این پژوهش، با استفاده از کلیدواژه های تخصصی فناوری کمکی، فناوری آموزشی، و فناوری یادگیری در حوزه اختلال طیف اوتیسم و جستجوی آنها در پایگاه های اطلاعات پژوهشی تخصصی ایران و جهان در بین سال های 2017-1993، یافته ها و اطلاعات مورد نظر جهت دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی قرار گرفت. یافته ها: طرح های تک آزمودنی (با 48 درصد) بیشترین فراوانی را در بین انواع مطالعات دارند. از بین 48 مقاله پژوهشی انتخاب شده، بیشتر پژوهش های انجام شده در ارتباط با کاربرد فناوری کمکی برای بهبود هر یک از مهارت های شناختی، رفتاری، و اجتماعی افراد دارای اختلال طیف اوتیسم هستند (هر کدام با فراوانی 11). از بین فناوری های به کار برده شده، استفاده از نرم افزارهای آموزشی در اختلال طیف اوتیسم از بیشترین فراوانی (با فراوانی 17) برخوردار بودند. مراکز استثنایی، و استفاده ترکیبی از چندین موقعیت کارآموزی با فراوانی مجموع 33 پژوهش، پرکاربردترین موقعیت های کارآموزی هستند. به علاوه، سنجش انفرادی شده آزمودنی ها، مشارکت خانواده، و پشتیبانی مداوم به ترتیب در 25، 21، و 16 پژوهش مورد توجه قرار گرفتند. نتایج بیشتر پژوهش های انجام شده حکایت از اثربخشی مثبت فناوری کمکی در اختلال طیف اوتیسم دارند. نتیجه گیری: نقش جبرانی برای توانبخشی ناتوانی از طریق فناوری کمکی مانند الگودهی ویدئویی، واقعیت مجازی، سیستم ارتباطی تبادل تصویر، و روبات انسان نما، عامل اصلی در تبیین استفاده از جایگاه فناوری کمکی برای اختلال طیف اوتیسم است. بر اساس نتایج مطالعات مختلف انجام شده، باید توجه داشت که طراحی برنامه های فناوری کمکی در حوزه های ناتوانی های تحولی و ارزیابی اثربخشی آن بر روی گروه افراد دارای اختلال طیف اوتیسم در ایران ضروری است.

یکی از اختلال های دوران کودکی و نوجوانی، اختلال نافرمانی مقابله ای است که از علل رایج ارجاع کودکان به کلینیک های روان شناسی و مشاوره است. رویکردهای درمانی مختلفی برای بهبود نشانه های این اختلال به کار گرفته شده است. یکی از مداخلاتی که در این زمینه مطرح شده، تکنیک های درمانی آدلر و گلاسر است. هدف پژوهش حاضر معرفی ماهیت، ویژگی ها، و شواهد پژوهشی، پیرامون موثر بودن رویکرد آدلر-گلاسر برای اختلال نافرمانی مقابله ای است. در پژوهش حاضر از طریق پژوهش مروری نظامند و جستجوی کلیدواژه-های تخصصی مرتبط با اختلال نافرمانی مقابله ای و رویکرد آدلر و گلاسر در پایگاه های اطلاعاتی تخصصی ایران و جهان بین سال های 2017-1985 یافته ها و اطلاعات مورد نظر جهت دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی قرار گرفت. بدین منظور از پایگاه های اطلاعاتیِ Google Scholar, ERIC, Science Direct و Pub Med استخراج و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. همچنین، از برخی منابع فارسی موجود در این زمینه استفاده شد.<br />مرور ادبیات پژوهش حکایت از اثربخشی رویکرد آدلر - گلاسر بر نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای دارند. براساس رویکرد آدلر- گلاسر افرد با اختلال نافرمانی مقابله ای بیمار نیستند، بلکه آنها دلسرد شده اند و نیازهای پنجگانه شان پاسخ داده نشده است. بنابراین با درک هدف رفتار و ارتقا علاقه اجتماعی در افراد با اختلال نافرمانی مقابله ای، نشانه های این اختلال را کاهش داد.

هدف پژوهش حاضر معرفی ماهیت، ویژگی ها، و شواهد پژوهشی پیرامون موثر بودن آموزش حل مسئله کلامی مبتنی بر طرحواره در ارتباط با نارسایی های یادگیری ویژه است. در پژوهش حاضر از طریق پژوهش مروری نظامند و جستجوی کلیدواژه های تخصصی مرتبط با اختلال یادگیری ویژه با آسیب ریاضی و آموزش حل مسئله کلامی مبتنی بر طرحواره در پایگاه های اطلاعاتی تخصصی ایران و جهان بین سال های 2017-1996 یافته ها و اطلاعات مورد نظر جهت دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی قرار گرفت. از 36 پژوهش انجام شده، غالب پژوهش ها (25 پژوهش) بر روی آزمودنی های دارای اختلال ریاضی از سن 5 تا 12 و در پایه 1-6 انجام شده است. بیشتر پژوهش های انجام شده از نوع مطالعات آزمایشی می باشند( با فراوانی 25 پژوهش). کلاس آموزش فراگیر (با فراوانی 15 پژوهش)، مراکز استثنایی یا توانبخشی اختلال های یادگیری (با فراوانی 9 پژوهش)، کلاس مجزا (با فراوانی 8 پژوهش)، و مراکز فعالیت (با فراوانی 4 پژوهش) به ترتیب پرکاربردترین موقعیت های کارآموزی هستند که مورد استفاده قرار گرفته اند. در شیوه اجرای آموزش مبتنی بر طرحواره، ارائه"آموزش در کل کلاس، و انفرادی" از بیشترین فراوانی برخوردار است (با فراوانی 26 پژوهش). اثربخشی آموزش حل مسئله کلامی مبتنی بر طرحواره بر متغیرهای وابسته"سیالی"(دقت و صحت حل مساله ریاضی)،"اکتساب" و "تعمیم" به ترتیب در 36، 16 و 11 پژوهش مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج این پژوهش ها حکایت از اثربخشی مثبت آموزش مبتنی بر طرحواره بر متغیرهای وابسته دارند.

هدف مطالعه حاضر بررسی مروری نظامند مداخلات به هنگام آموزش مهارت های اجتماعی هیجانی در کودکان دبستانی بود. در پژوهش حاضر از طریق پژوهش مروری نظامند و جستجوی کلیدواژه های تخصصی در ارتباط با آموزش مهارت های هیجانی-اجتماعی در کودکان دبستانی در پایگاه های اطلاعاتی تخصصی ایران و جهان بین شامل ) Pupmed, Springer, ProQuest, Scopus, Elsevier, Science direct, Google Scholar, Magiran)سال های 2019-2007 و سال های 1395-1390یافته ها و داده های موردنظر برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از روش پریسما مورد تحلیل قرار گرفت. از 18 پژوهش انجام شده، بیشتر پژوهش ها (14 پژوهش) بر روی آزمودنی های دارای کودکان عادی دبستانی از سن 10 تا 11 و در پایه 5-4 انجام شده است. اغلب پژوهش های انجام شده از نوع مطالعات آزمایشی می باشند (با فراوانی 16 پژوهش). نتایج مداخلات به هنگام آموزش مهارت های اجتماعی-هیجانی در کودکان دبستانی در مؤلفه های کنترل خود، خودآگاهی، آگاهی اجتماعی، روابط اجتماعی، تصمیم گیری مسئولانه و خودتنظیمی برابر با 6،10،15،13،13،17 مطالعه مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج این پژوهش ها نشان می دهد در بهبود شایستگی های آموزش اجتماعی-هیجانی ( کنترل خود، خودآگاهی و خودتنظیمی) و عدم تأثیرگذاری در مؤلفه های شایستگی های اجتماعی( آگاهی اجتماعی، روابط اجتماعی و تصمیم گیری مسئولانه پذیر) نمایان است.

  افراد دارای نارسایی های تحولی در مقایسه با افراد عادی  در معرض افزایش  انواع بدرفتاری ها هستند. هدف پژوهش حاضرمطالعه کودک آزاری در کودکان دارایرسایی های ذهنی و تحولی است.  در این راستا، کلیدواژه های تخصصی child abuse، child maltreatment، Mental Retardation، Intellectual and Developmental Disability، Adaptive-Cognitive Disabilities، و Cognitive Delays فرمولبندی شده و در بخش پیشرفته پایگاه Web of Science وارد گردید. نتایج بازیابی شده مورد بررسی قرار گرفتند و پس از اِعمال معیارهای ورود و خروج مقالات به مطالعه، تعداد 18 مقاله برای دستیابی به هدف پژوهش مورد واکاوی بیشتر قرار گرفتند.  شواهد پژوهشی زیادی وجود دارد که  افراد دارای نارسایی های تحولی در مخاطره بالایی از انواع بدرفتاری در مقایسه با همسالان عادی خود در حوزه های خشونت جسمانی، سوء استفاده جنسی و قربانی شدن از سوی همسالان (مانند قلدری) هستند. طراحی برنامه های مداخله ای و آموزشی به ویژه برنامه های جامعه- محور برای مراقبت و پیشگیری از بدرفتاری و سوءاستفاده از افراد دارای نارسایی های ذهنی و تحولی ضروری است.