مطالعات راهبردی فرهنگ

مسئله جوانان یکی از موضوعات مهم کشور طی سه دهه گذشته بوده و برای پاسخ به مسائل آنان اقدامات بسیاری ازجمله در سطح نهادی صورت گرفته است. باوجوداین، اقدامات صورت گرفته و نهادهای ایجادشده در تخفیف مسائل جوانان موفقیت چندانی به دست نیاورده اند. بر این اساس، در این نوشتار کوشیده ایم با استفاده از روش تحلیل برساخت گرایانه اسناد به مطالعه فرایند طی شده بپردازیم. برای تحقق این مهم، ابتدا تاریخچه و جایگاه نهادهای فراگیر جوانان در ایران و جهان مورد مقایسه قرار گرفته است. بر این مبنا، تشکیل نهاد فراگیر جوانان در ایران نسبت معکوسی با نهاد مزبور در کشورهای صنعتی دارد. در گام بعد، به بررسی تاریخچه نهاد فراگیر جوانان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران پرداخته شده است. لذا در ادامه به تشریح مختصری از شورای عالی جوانان، مرکز ملی جوانان، سازمان ملی جوانان و در نهایت وزارت ورزش و جوانان می پردازیم. سرانجام، نهاد فراگیر جوانان از سه جهت مورد ارزیابی قرار گرفته است: 1. اهداف و وظایف، 2. محتوای برنامه ها و اقدامات، 3. کارآمدی نهاد مربوط. این در حالی است که بررسی کارآمدی آن مستلزم توجه به نیازسنجی های انجام شده در مطالعات پیشین است. مطابق یافته های این بخش اولاً دو ایده «تهاجم فرهنگی» و «شکاف نسلی» نقش محوری در فهم دولتمردان از مقوله جوانی و چالش های آن داشته اند. ثانیاً به تدریج رویکرد انتقادی بر برنامه ها و اقدامات نهاد مذکور غلبه کرده است. ثالثاً شکست نهاد مزبور در «مسئله شناسی جوانان» نقش کلیدی در ناکارآمدی آن داشته است.

تحقق مفهوم شهروندی در التزام به رعایت حقوق یکدیگر در تعامل اجتماعی، زمینه ایجاد همبستگی ملی را فراهم می سازد. بی تردید سرمایه گذاری هرچه بیشتر در حوزه «عقلانی ت فرهنگی» به معنای توانایی های کلامی و زبانی در تسهیل ارتباط مفاهمه ای، می تواند در نیل به این مهم مؤثر واقع شود. به طورکلی نهاد آموزش (آموزش وپرورش و آموزش عالی) هر جامعه ای نه از طریق صِرف آموزه های نظری، بلکه از رهگذر «جامعه پذیری عمومی، ادغام و سازگاری اجتماعی»، آحاد جامعه را با گذر از مفهوم تنگ منفعت گرایی فردی و گشودن افق های مصالح عمومی، با مفهوم بلند شهروندی اجتماعی آشنا می سازد. این نوشتار با مفروض دانستن نقش دانشگاه در ایجاد احساس همبستگی عمومی، بر آن است تا با استفاده از شیوه مطالعه کتابخانه ای و با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی، چگونگی تحقق و برآمدن مفهوم شهروند اجتماعی از رهگذر کارکرد این نهاد آموزش عالی را مورد بررسی قرار دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد دانشگاه در تمهید زمینه های ساختاری و ذهنی لازم ب رای رش د «عقلانی ت فرهنگی» از رهگذر تقویت دغدغه «منش اخلاقی» به موازات پیگیری دغدغه «دانایی- مهارت» و درنتیجه ایجاد حس همبستگی ملی، در تبدیل فرهنگ شهروندی به رویکردی اجتماعی، نقش برجسته ای ایفا می نماید.

اقتصاد اشتراکی در مطبوعات و فرهنگ و هنر برای توصیف بازارهای با واسطه اینترنت، استفاده می شود که افراد را قادر می سازد با پرداخت هزینه، به طور موقت به یک محصول دست یابند. با این حال، عده ای هستند که استفاده از این برچسب را مورد انتقاد قرار داده اند زیرا اشتراک گذاری به معنای واقعی، دلالت بر یک رفتار اجتماعی غیر متقابل و بدون مبادله پولی دارد . هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر ارزشهای ملی فرهنگی بر تصمیم گیری افراد برای مشارکت در اقتصاد اشتراکی رفاقتی می باشد. 550 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد اقتصاد و کسب و کار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق به عنوان جامعه آماری پژوهش و 225 نفر به طور تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش تحقیق پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود که با 35 گویه در مقیاس پنج گزینه ایی لیکرت استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد: اجتناب از نا اطمینانی، به طور قابل توجه و معنی داری مانع می شود که افراد محصولاتشان را به دیگران اجاره دهند اما به دلایل شرایط حاکم اقتصادی و فضای فرهنگی، مورد تایید قرار نگرفت. جمع گرایی، مردانگی گرایی، اجتناب از عدم اطمینان و فاصله قدرت همگی تأثیر مثبت معنی داری بر تصمیم گیری مصرف کننده رفاقتی دارد در حالیکه تنها جمع گرایی و فاصله قدرت تأثیر مثبت معنی داری بر تصمیم گیری ارائه دهنده رفاقتی دارد. در مقابل مردانگی گرایی و اجتناب از عدم اطمینان بر تصمیم گیری ارائه دهنده رفاقتی از نظر آماری تاثیر معنی داری ندارد.

فرهنگ به عنوان راه مشترک زندگی، اندیشه و کنش انسان در یک جامعه، میراث معنوی هر کشوری محسوب می شود و کتاب با قدمتی پنج هزارساله از اولین عناصری بوده که در تشکیل فرهنگ و تمدن نقش داشته است. بدین دلیل نیاز است به کتاب به عنوان یک عنصر مهم و اثرگذار در ارتقای فرهنگ جامعه، نگاهی چندوجهی و منشورگونه داشت تا در نهایت امر، عمل کتابخوانی محقق شود. دغدغه پژوهشگر در این حوزه، تعامل فناوری و سنت هاست، هدف از این پژوهش بررسی تأثیر کتاب صوتی بر ترویج فرهنگ کتابخوانی است. امروزه با ظهور فناوری های جدید، توزیع محتوا بر بسترهای گوناگونی قرار گرفته است و برای مخاطبان این فرصت را میسر ساخته تا با توجه به نیازهای خود در هر زمان و مکانی از محتوای رسانه ای بهره مند شوند، کتاب صوتی از مصادیقی است که در گروه رسانه های نوین جای می گیرد و در سال های اخیر به بستری محبوب و مورد استفاده مخاطبان بدل شده است. ابزار گردآوری داده ها، کتابخانه ای و مصاحبه خبرگی و روش پژوهش؛ تحلیل محتوای کیفی مضامین موجود است. به جهت دستیابی به مقولات، با هفت نفر از کارشناسان مدیریت رسانه، کتاب و تولیدکنندگان حوزه کتاب صوتی و برنامه های رادیویی مصاحبه عمیق انجام شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از مصاحبه ها، مخاطبان به دلیل شنیداری بودن، سهولت دسترسی و ویژگی همه جایی همه زمانی بودن اقبال بیشتری نسبت به کتاب صوتی دارند. در پایان، محقق در دو بخش نتیجه یافته های خود را ارائه کرده است: 1. تولید کتاب صوتی به عنوان رسانه ای نوین منجر به افزایش مطالعه مخاطبان و در نتیجه ترویج فرهنگ کتابخوانی شده است. 2. در حوزه تولید کتاب صوتی عناصر و مؤلفه هایی که بر اساس پاسخ متخصصان بایستی مورد توجه قرار گیرد: کارگردانی شدن کتاب صوتی، انتخاب گویندگان مناسب، کیفیت مطلوب ضبط، استفاده به جا و صحیح از موسیقی، انتخاب ژانرهای مناسب این مدیوم و تولید اثر به فراخور نیاز مخاطب است تا رضایتمندی مخاطبان فراهم شود.

شبکه های اجتماعی مجازی به عنوان یکی از ارکان فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، دگرگونی های قابل توجهی را در حوزه های زیسته انسان به وجود آورده اند. پژوهش پیش رو با هدف بررسی رابطه بین شبکه های اجتماعی مجازی و سرمایه اجتماعی در بازه زمانی 1390 تا 1400 در ایران صورت گرفته است. روش این پژوهش کاربردی و از نوع فراتحلیل است که برای استفاده از آن تعداد 19 مطالعه که در بازه زمانی مدنظر انجام شده، بررسی شده و با توجه به معیارهای روش فراتحلیل، 13 مورد از این مطالعات که رابطه بین این دو متغیر را بررسی کرده اند و دارای سنجه های پایا بوده اند، انتخاب شدند. به منظور بررسی و تحلیل یافته ها از نرم افزار CMA استفاده شده و یافته های مربوط به همگنی و سوگیری نشر این پژوهش، حکایت از عدم همگنی اندازه اثر و عدم سوگیری نشر مطالعات منتخب دارد، همچنین نتایج بررسی متغیرهای تعدیل گر سال انجام پژوهش و مکان انجام پژوهش نیز حکایت از نقش تعدیل کنندگی این دو متغیر داشته است. نتایج حاکی از آن است که اندازه اثر مربوط به تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی برابر با 312/0 بوده است که بر مبنای نظام تفسیری کوهن، شبکه های اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی در حد متوسطی اثرگذار است.

کاربست نظریه ها، به ویژه نظریه های تاریخیْ پایه پرسشی جدی و قابل توجه در جامعه شناسی است که از قضا در ایران به خوبی به آن پرداخته نشده است. این پژوهش از منظری روش شناختیْ اِمکان و ضرورت کاربست نظریه فرایند متمدن شدن الیاس در بستر جامعه ایرانی را مورد ارزیابی قرار داده؛ و این ایده را پشتیبانی می کند که محققان ایرانی می توانند با لحاظ احتیاطات تکنیکی و روشی ای که در متن به آن ها اشاره شده، مسائل مرتبط با این تئوری در جامعه ایران را موردمطالعه قرار دهند. پیش فرض اصلی ما در این مقاله نیاز عرصه سیاست گذاری فرهنگی به نگاه تاریخی بوده؛ و به همین رو، ضمن اینکه این نوشتار می تواند به ایده ای مناسب برای ارزیابی روش شناختی کاربست نظریه ها منجر شود، درعین حال به ما یادآوری نیز خواهد کرد که چگونه نظریه هایی می توانند برای ارزیابی های فرهنگی راهگشا باشند و چگونه این نظریه ها باید با تاریخ اجتماعی مورد بحث پیوند برقرار کنند. در این راستا، پرسشی که این پژوهش درصدد پاسخ به آن بوده است، این بود که چگونه می توان نظریه ای تاریخی مانند نظریه الیاس را در بستر ایران به کار گرفت؟