پژوهش در آموزش تاریخ

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روش تدریس کاوشگری در درس تاریخ بر مهارتهای فراشناختی صورت گرفته است. در این پژوهش از روش نیمه تجربی و طرح پیش آزمون و پس آزمون از گروه کنترل و آزمایش گرفته شد. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر و دختر، دوره دوم آموزش متوسطه نظری شهرستان شهرضا از شهرستان های استان اصفهان  بوده جهت انتخاب نمونه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای ابتدا از بین دبیرستان های  مختلف شهررضا، چند دبیرستان مشخص گردید؛ سپس با کنترل متغییرهای جمعیت شناختی، مدارس کنترل و آزمایش انتخاب شدند. در نهایت 56 نفر در گروه آزمایش و 56 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند. برای جمع آوری داد ه ها، پرسشنامه های  مهارتهای فراشناختی در4 حوز، شامل: آگاهی فراشناختی، راهبرد فراشناختی ، برنامه ریزی  و بررسی خود تنظیمی، مورد استفاده قرار گرفته است. پایایی این پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ 93/0 محاسبه گردیده است. در پژوهش حاضر برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه در دو سطح توصیفی و استنباطی از نرم افزار آماری 17SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که روش تدریس کاوشگری درس تاریخ بر مهارتهای فراشناختی (آگاهی فراشناختی، راهبرد فراشناختی ، برنامه ریزی  و بررسی خود) تاثیری معنادار دارد.

 افراد در جامعه اسلامی اگر بخواهند رفتار فردی و اجتماعی مطلوبی داشته باشند، بهترین الگو برای آنها رفتار و تربیت سیره علوی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های رفتار مطلوب اجتماعی در تربیت و سیره علوی به روش تحقیق توصیفی و جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته است. در پاسخ به این پرسش ها که ویژگی های رفتار مطلوب اجتماعی در تربیت و سیره علوی کدامند؟ و سیره تربیتی ایشان به عنوان تعلیم دیده مکتب نبوت در برهه های مختلف زندگی یعنی در آغاز نبوت پیامبر(ص)، قبل از خلافت و در زمان خلافت  چه  رویکردی داشت؟ یافته مقاله حاضر، این است که رفتار اجتماعی و سیاسی امام علی(ع) از معنویت، اخلاق و ایمان  منشأ گرفته و ایشان همزمان به  دو بعد  شخصی و اجتماعی شخصیت انسانها توجه داشته  و این دو را از هم جدا نمی دانست. در سیره امام، هدف از تربیت، آشنا ساختن مردم به وظایف و مسئولیت هایشان و همچنین  ایجاد یکپارچگی و همدلی بین مردم  و دوری از تفرقه و تصحیح کاستی ها و رسیدن افراد و جامعه به کمال مطلوب و  نهایی یعنی جامعه اسلامی و الهی بود. 

کودکان برای آنکه هویت یابی کنند، باید بدانند از کجا آمده اند، چه گذشته ای دارند و گذشتگان برای آن ها چه میراثی به جا نهاده اند. کودکان تنها به کمک آگاهی از تاریخ خود می توانند مناسبات دنیای کنونی را درک کنند، بدانند که امروز از دیروز شکل گرفته است و از امروز برای ساختن آینده درس بگیرند. با معرفی تاریخ در جایگاه واقعی خود، می توان کودکان را از سنین پیش دبستانی به این مقوله علاقه مند کرد و با تشویق آن ها به خواندن کتاب های تاریخی و مشارکت فعال در یافتن و گرد آوری داده های تاریخی، پیوند آن ها را با گذشته و نسل های پیشین محکم کرد. این پژوهش تلاش دارد با معرفی راهکارهای موفق، به انتقال، یادگیری و جذب هر چه بیشتر مخاطبان کودک به مفاهیم تاریخ یاری رساند. استفاده از راهکارهای جذاب عملی علم باستان شناسی می تواند علاوه بر زنده نگه داشتن میراث فرهنگی، موجب آشنایی کودکان با هویت ملی و قومی و برقراری ارتباط بین مخاطبان کودک و مفاهیم تاریخی گردد.

    دین مبین اسلام زمانی که در شبه جزیره عربستان درخشیدن گرفت ، به علم آموزی و فراگیری دانش توجه زیادی داشت. بسیاری از آیات قرآن کریم و احادیث رسول اکرم(ص) بر فراگیری علوم و استفاده  از عقل و فکر تاکید دارد. این اصل، سر لوحه کار مسلمانان قرار گرفت. به دنبال فتوحات مسلمانان وقتی از شبه جزیره عربستان خارج شدند، با فرهنگ و تمدن مناطق فتح شده، آشنا شدند. از این طریق با دنیای جدید، همراه با علوم کاربردی روبرو شدند. احساس نمودند که این علوم را اولاً فرا بگیرند. ثانیاً به قلمرو  اسلامی منتقل نمایند. در دوره خلفای اولیه، اتفاق خاصی به وجود نیامد؛ زیرا بیشتر در حال فتوحات جدید بودند. در زمان امویان وقتی که تا حدودی حکومت، ثبات سیاسی یافت، اقداماتی جهت ترجمه متون ملل دیگر توسط بعضی از خلفا و خاندان اموی مانند خالدبن یزید، عبدالملک مروان، عمربن عبدالعزیر و بعضی از افراد که خود علاقمند به ترجمه علوم بودند، صورت گرفت. در دوره امویان ترجمه به صورت محدود، انجام شد که بیشتر شامل ترجمه دفاتر دیوان ها، اسناد اداری، بازرگانی، سیاسی و بعضی کتب می باشد. این حرکت در ترجمه - متون و اسناد -زمینه و مقدمه ای برای شکل گیری نهضت ترجمه در دوره عباسیان فراهم نمود. این پژوهش، سعی دارد تا با مطالعه، کاوش و بررسی متون تاریخی باروش توصیفی– تحلیلی تبیین نماید که در دوره امویان حرکت هایی جهت ترجمه متون صورت گرفته است؛ این حرکت ها زمینه و مقدمه نهضت ترجمه را در عصر عباسی فراهم نمود.

     تاریخ، مجموعه حوادث فرهنگی، طبیعی، اجتماعی، اقتصادی،  سیاسی و رویداد هایی است که در گذشته و در زمان و مکان زندگی انسان ها و در رابطه با آن ها رخ داده است و هویت و میراث آن ها محسوب می شود. برای بقا و استمرار فرهنگ و تمدن، هرجامعه ای باید میراث خود را به نسل های آتی انتقال دهد و هویت خود را پاس بدارد. در راستای چنین وظیفه مهمی درس تاریخ در برنامه درسی قرار گرفته است. اما ماهیت غیر عینی تاریخ و انقطاع زمانی میان گذشته و حال و مشکلاتی که در آموزش این درس به چشم می خورد، آن را برای فراگیران دشوار کرده است. لذا این مطالعه با هدف بررسی اجمالی وضعیت آموزش تاریخ در مدارس،  با بهره گیری از منابع مکتوب و به روش توصیفی– تحلیلی انجام شد. بر اساس یافته ها، در سه بخش محتوا، روش های آموزش و روش های ارزشیابی درس تاریخ چالش هایی وجود دارد که نیازمند توجه هستند.

مقاله آیلین فیف در (همین شماره)، شماری از مسائل مهم درباره هویت آکادمیک و اهمیت اجتماع بین رشته ای در ایجاد و نگهداری  هویت آکادمیک را طرح می کند. این مقاله همچنین از برخی دشواری های اضافی، رو در روی رشته های بین رشته ای مانند؛ فقدان مشروعیت (و بنابراین [فقدان] پشتیبانی نهادی)، منزوی بودن شخصیت های علمی در اجتماعات) «خارجی» و نوعی نگرانی کلی و فقدان خودباوری توسط فعالان آن رشته ها درباره ارزش حوزه کاری شان، بحث می کند. سرانجام، این مقاله به مخاطرات و دشواری هایی که در خصوص پایداری یک رشته علمی مطرح می شوند، می پردازد. از جمله اینکه نداشتن یک هویت مشخص، و در حاشیه قرار داشتن از لحاظ نهادی می تواند گسترش و جذب علاقمندان به این حوزه را در آینده دشوار کند. در مقاله فیف، تمرکز بر روی تاریخ علم بود. [اما] این مقاله برخی از این همانندی های بسیار [نزدیک] و تفاوت هایی که در حوزه تاریخ اقتصادی برای افراد وجود دارد، مورد بررسی قرار می گیرد. برای بسیاری از مورخان اقتصادی، یافتن جایگاه خود در رشته شان هنوز یک مسئله مهم است.