پژوهش در آموزش تاریخ

در سده های اخیر تاریخ نگاری به مثابه سبک گذشتگان دور، جایگاهش را به نوعی تاریخ نگاری عامه پسند داده است. گرچه این تاریخ نگاری نیز از نکته ها نغز و دقیقی برخوردار است اما با همه این ها نگارنده این نوع تاریخ به نوعی با نگاهی طنازانه و رویکردی جدید سعی در بیان مسایل تاریخی داشته و مخاطب خاص خود که همانا عامه مردم می باشند را جذب نموده و چه بسا که تاثیری بسیار ژرف تر بر مخاطب دارد. در این میان به جرات می توان این گونه فرض کرد که استاد باستانی پاریزی (1304-1393 ش) یکی از پیشگامان این سبک تاریخنگاری می باشد که با بیانی نافذ تاریخ را برای مخاطب عامه نگاشته است. پرسش اساسی این مقاله ، بررسی چرایی و چگونگی توجه به مخاطب عام در تاریخ نگاری باستانی پاریزی است. باستانی پاریزی در تمام نوشته های تاریخی و ادبی خود دغدغه تمدن ایران و فرهنگ ایرانی را به خوبی به تصویر کشیده و همواره بر این اصل تاکید داشته است. در این مقاله به بررسی سبک تاریخ نگاری استاد باستانی پاریزی می پردازیم.

جامعه شناسی تاریخی، با ایجاد پیوند بین دو رشته تاریخ و جامعه شناسی، رویکرد نوینی برای مطالعه پدیده ها و رویدادها و مسائل اجتماعی پیش روی محققان تاریخ و جامعه شناسی قرار داده است .جامعه شناسی تاریخی بر مبنای گذشته جوامع می تواند فرایند تغییر و تحول مسائل و پدیده های اجتماعی را بررسی نماید  زیرا شناخت یک جانبه نیست و بر اساس پیوند زمان و نظریه است و فارغ از افراط و تفریط های رشته تاریخ و جامعه شناسی است. به همین منظور در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی علل ، اهمیت و زمینه شکل گیری این رشته پرداخته شده است و بر اساس نظرات مورخان و جامعه شناسان حیطه کاری و روش های تحقیق مورد مداقه قرار گرفته است.یافته های تحقیق نشان می دهد ،جامعه شناسی تاریخی با توجه به ویژگی های خاص خود چون خصلت بین رشته ای بودن(پیوند تاریخ و جامعه شناسی) تنوع حیطه موضوعات مورد مطالعه،گستردگی روش های تحقیق قابلیت وسیع تر مسائل و پدیده های اجتماعی را بر اساس مبانی نظری در طول زمان را دارد و در واقع با  امکان مقایسه  گذشته جوامع می توان رویدادهای زمان حال را  ریشه یابی و تحلیل نمود و برای حل معضلات راهکاری عملی ارائه داد.

 جغرافی نگاران ایرانی علاوه بر جغرافیا، شیوه زیست مردم و عقاید دینی و مذهبی و محدوده قلمرو آنها در ایران را در مناطق گوناگون این سرزمین مورد بررسی قرار می دهند. از جمله این جغرافیی نگاران؛ حمدالله مستوفی بود. در سنت جغرافیا نگاری که از قرون نخستین اسلامی شروع شده بود تا عصر ایلخانان مغولان نیز ادامه داشت. در این پژوهش قصد بر آن است که زندگی این مؤلف و تسلط علمی این مؤلف اثر با تکیه بر اثر جغرافیایی او یعنی نزهه القلوب و اهمیت تاریخی آن مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که جغرافیی نگاران ایرانی با نگرش خاص خود به سرزمین ایران، اهداف خود مبنی بر شناخت تاریخی این سرزمین جاوید و تمایز آن با سرزمین های دیگر را وجه همت خود قرار داده بودند، بررسی آثار آنها از نظر تاریخی ارزش و اهمیت بسیاری دارد. در این میان پرداختن به زندگی آنها و معرفی آثارشان از جنبه تاریخی از جمله کارهاییست که محققان در حیطه علوم انسانی به صورت عمومی و در حیطه جغرافیا به صورت خاص، باید آن را مورد توجه قرار دهند

درس تاریخ، از زمان گذشته در برنامه درسی دانش آموزان وجود داشته و تدریس آن متأثر از پیش فرضهای مختلفی بوده است. بنا به اهمیت و ضرورت توجه به تاریخ و گذشته فرهنگی در برنامه آموزشی متعلمان، این تحقیق به بررسی  چیستی و چگونگی دلالتهای تاریخ دینی در برنامه درسی می پردازد . جستار پیش رو  که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است، روش تربیتی تاریخی با تاکید بر منابع دینی با روش تحلیلی – استنتاجی بررسی کرده است. نتایج  تحقیق نشان دهنده آن است که آگاهی و دانش به تاریخ دینی نقش مهمی در فهم تفسیرها، هدایت هدفمند و موضوعات مهمی دارد. برنامه درسی و دانش آموز باید به دانش ارزیابی و تفکر پیرامون طراحی ایجاد نسلی مسلمان دست یابد که پاسخگوی چالشهای کنونی باشد و این تنها با کسب  نگرش و دانش تاریخ اسلامی امکان پذیر است. شناخت تاریخ اسلامی به دانش آموزان می آموزد تا آموزش بهینه، یادگیری معنادار، احترام به دیگران، موضوعات و متون چالش برانگیز را به خوبی بیاموزد و به شناخت استعدادها و توانایی های خود دست یابند و با دوست داشتن یکدیگر  در راستای شکل دادن هویت دینی و فرهنگی خود گام بردارند.

متاسفانه تدریس تاریخ ایران اسلامی به روش های سنتی و غفلت از روش های مدرن آموزشی از قابلیت های آن کاسته و باعث یکنواختی امر تدریس شده است. در این راستا برای اثر بخشی تدریس تاریخ روش تدریس مبتنی بر پیش سازمان دهنده ها به عنوان روشی نوین در کشورمان می تواند در تسهیل و اثربخشی تدریس تاریخ ایران اسلامی ثمربخش باشد. بر این اساس برای اصلاح ضعف های موجود در آموزش تاریخ نیازمند استفاده از تکنولوژی و نرم افزارهای نوین طراحی شده در این عرصه می باشیم که نرم افزار های کمک آموزشی تاریخی نوع جدیدی از این نوع اند که در زمینه پرورش قدرت تحلیل و تفهیم دانشجویان توانایی های بسیاری دارند. هدف کلی این نگاشته بررسی کارایی روش پیش سازمان دهنده در تدریس دروس تاریخ ایران اسلامی در دانشگاه ها می باشد. در این پژوهش، روش توصیفی مورداستفاده قرارگرفته از نوع کیفی و تحلیلی است که با استفاده از ابزار فیش برداری برای جمع آوری داده ها اقدام شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که نرم افزار تاریخ ایران اسلامی2 با داشتن قابلیت های فراوانش عرصه ای جدیدی برای آموزش تاریخ ایران اسلامی با روش پیش سازمان دهنده در دانشگاه محسوب شده و امر آموزش این علم را آسان تر و مؤثرتر می کند. در این راستا استفاده و بهره گیری از ظرفیت های موجود این نرم افزار در جهت امر تدریس تاریخ پیشنهاد می شود

هدف از این تحقیق نشان دادن تأثیر انتشار ویروس کرونا بر آموزش تاریخ است، زیرا ما ناگهان با موقعیتی روبرو شدیم که از آموزش الکترونیکی می ترسیدیم زیرا اطلاعات بسیار کمی در مورد آن داشتیم و همچنین زیرساختی برای آن وجود نداشت، بنابراین کم کم خواسته یا ناخواسته شروع به استفاده از آن کردیم. با وجود همه این معایب، ما همچنین می توانیم مزایایی را در مورد آن بیان کنیم، از جمله موارد دیگر ، آموزش تاریخ از مکان خاصی دور شد ، برگزاری آزمون در زمان معینی تغییر کرد، و پایه آزمون های مختلف فراهم شد ، همچنین باعث افزایش اعتماد به نفس در معلم و دانش آموز می شود. در نتیجه، ما به تدریج با تکنیک های مختلف یادگیری و ارزیابی آشنا شدیم، از جمله: ضرب المثل ها ، ارائه درس ها در قالب فایل های صوتی، مقاله، پرسش و پاسخ به سوالات، گوش دادن به فیلم ها یا فایل های صوتی، و درک در مورد آن ، تاثیر موضوع آموخته شده در مورد زندگی شخصی، بیان موضوع در قالب یک شبکه مفهومی، جدول تاریخی، اسلاید، ، آموزش یک واحد یادگیری، یادگیری با کمک همکلاسی ها و استفاده از بسترهای مختلف آزمون، و در نهایت، چه شد بعد از آموزش یاد می گیرید؟ مایلید چه بیاموزید؟ در مورد درس امروز چه سوالاتی دارید؟ اینها بخشی از آموزش و ارزیابی دروس تاریخ در دوران کرونا است.