مطالعات دین، معنویت و مدیریت (اسلام و مدیریت سابق)

حوزه های علمیه، کهن ترین نهاد آموزشی دینی افغانستان است که مأموریت تفقه، تدبر و ترویج دانش و معارف اسلامی را عهده دار می باشد. حوزه ها که امروزه با توجه به شتاب دانش و دگرگونی راهبردها و فنون فراگیری و بازنشر آن، نیازمند تجدید نظر در سیاست ها و برنامه های آموزشی خویش می باشند و انجام مؤثر و مطلوب مأموریت آنها، ضرورت تجدید نظر در سیاست های کنونی را ایجاب می کند. این تحقیق با هدف شناخت وضعیت موجود سیاست گذاری نظام آموزش حوزه های علمیه افغانستان صورت پذیرفته است. روش آن، توصیفی تحلیلی، ابزار گردآوری داده های آن مصاحبه و فن تجزیه و تحلیل آن ، تحلیل محتوای کیفی است. تحقیق حاضر، نخستین پژوهشی است که با رویکرد مدیریتی و مسأله محور، در این حوزه موضوعیصورت پذیرفته است. یافته های آن نشان می دهد که سیاست های کنونی نظام آموزش حوزها ی علمیه در هر پنج بُعد (طلاب، اساتید، برنامه درسی، سرفصل و متن درسی و مدیریتی)، با مشکلاتی مواجه است که شرح زیرمقوله های این ابعاد در بیان سیاست ها آمده است.

تاریخچه تعریف انسجام به مقاله مشهور جانوویتز و شیلز با موضوع «انسجام و گسیختگی» برمی گردد که در سال 1948 منتشر شد. از نظر آن ها، انسجام یعنی نوع خاصی از انگیزه نبرد که تنها نشأت گرفته از روابط میان فردی است و منظور آن ها از انسجام، انگیزش است. هدف این پژوهش، شناسایی و استخراج عوامل ایجادکننده انسجام گروهی در نیروهای نظامی با توجه به بیانات امام علی (ع) در نهج-البلاغه است. نوع پژوهش، کاربردی است و برای استخراج و تأیید عوامل از روش ترکیبی استفاده شده است. در بخش کیفی پژوهش، با مفهوم سازی و مقوله بندی بیانات امام علی (ع)، 31 مقوله اصلی مؤثر بر انسجام گروهی شناسایی گردید و در بخش کمّی با توجه به داده-های بخش کیفی و عوامل مؤثر، 243 نفر از پاسخ دهندگان، پرسشنامه محقق ساخته را تکمیل نمودند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد. روایی پرسشنامه به دو روش محتوایی و سازه با استفاده از الگوی معادلات ساختاری مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز به روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که دو دسته از عوامل درون سازمانی و برون سازمانی در ایجاد انسجام گروهی نقش دارند. زمامدار، حکومت و مردم از عوامل برون سازمانی و فرماندهان، کارکنان نظامی و دستگاه استخدام نظامیان از عوامل درون سازمانی مؤثر در ایجاد انسجام گروهی هستند. در بین این عوامل، فرماندهان بیشترین تأثیر و مردم کمترین تأثیر را بر انسجام گروهی در نیروهای نظامی دارند.

پژوهش حاضر باهدف ارائه مقیاس سنجش رهبری حکیمانه در دستگاه های اجرائی استان مازندران انجام شده است. روش پژوهش ازلحاظ هدف، توصیفی- تحلیلی است. دراین تحقیق کارکنان دستگاه های اجرائی استان به عنوان جامعه آماری انتخاب و بر اساس فرمول کوکران، 248 نفر نمونه تعیین شده اند. پژوهش در دو مرحله به-اجرا درآمده است؛ در گام اول شناسایی ابعاد و مؤلفه های مقیاس از طریق بررسی ادبیات نظری و مصاحبه با کارشناسان با روش نمونه گیری هدفمند انجام شد، که با استفاده از نظرات کارشناسان، درنهایت 10 بُعد و 46 گویه برای طراحی مقیاس استخراج گردید. در مرحله دوم نیز برای اعتبارسنجی مؤلفه های شناسایی شده، از روش تحلیل عاملی تائیدی و ابزار پرسشنامه استفاده گردید. داده ها با روش تحلیل معادلات ساختاری و فنون آمار توصیفی تحلیل شده اند . یافته های پژوهش با استفاده از معادلات ساختاری نشان داد، همه گویه ها، به عنوان سازه معتبر در رهبری حکیمانه هستند، یعنی مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE) برای همه گویه ها بیشتر از 50/0 بود. مدل نهایی پژوهش هم با شاخص های برازش (073/0=RMSEA، 015/0=RMR، 99/0=NFI و 95/0=GFI) مورد تائید قرار گرفت. از طرفی نیز سطح میانگین رهبری حکیمانه و شاخص های آن در نمونه آماری از میانگین درنظر گرفته شده بیشتر بوده است. امروزه بسیاری از رهبران دانش را به صورت نامطلوبی مورد استفاده قرار می دهند، و قادر به پرورش و توسعه ی انواع بهتر آن نیستند. باید تاکید داشت که وضعیت کنونی نیازمند رهبرانی حکیمی است که با ایجاد فرآیندهای سازمانی پویا، دانش را به حکمت تبدیل کرده و حکمت را به سایر اعضای سازمان انتقال دهند.

با توجه به ضرورت بومی سازی تغییر و تحوّلات در کشور و با اذعان به این که فرهنگ دینی ما غنی ترین مبانی و اصول و مفاهیم تحوّل را در خود دارد؛ این پژوهش درصدد است تا در سطح خرد (رفتار فردی) در یک مطالعه کیفی با استفاده از روش تحلیل محتوا در یک نمونه ی هدفمند از آیات قرآنی به تبیین فرآیند تحول و مدیریت آن در سازمان ها بپردازد. براساس یافته ها، فرآیند تحول بر اساس انواع تغییر در جهان و انسان در دو سطح فردی و گروهی مفهوم سازی شد و بر مبنای انواع تغییر مدلی ارائه شد که در آن تغییر ابتدا در سطح فردی و سپس در سطح اجتماعی رخ می دهد. عوامل مؤثر در تحوّل از منظر قرآن به دو دسته عوامل درونی (ایمان، عقلانیت، کمال جویی) و بیرونی (دین اسلام عالمان دین رهبری، عدالت و وحدت) و همچنین اصول حاکم بر فرآیند تحول نیز در دو سطح: فردی (عبودیت، تقوا، توکل، توبه، صبر، تخصص، قدرت، دعا، ظرفیت وجودی) و گروهی (نظارت، مشورت، آموزش، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تشویق و تنبیه) شناسایی و دسته بندی شد. این نتایج پژوهشی می تواند مبنای برنامه های تحولی در کلیه ی سازمان ها مخصوصا سازمان های آموزشی باشد. واژه های کلیدی: سازمان آموزشی، مفهوم تحوّل، فرآیند مدیریت تحوّل، آموزه های اسلامی، عوامل تحول. اصول تحول.

تحقیق حاضر با هدف شناسایی رابطه ی بین بدبینی سازمانی با عملکرد کارکنان با نقش تعدیلگر اخلاق حرفه ای در بیمارستان تخصصی قلب و عروق جوادالائمه(ع) مشهد انجام شده است. تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی - همبستگی می باشد .جامعه ی آماری تحقیق کلیه ی کارکنان بیمارستان در سال 1395 که تعداد آنها 500 نفر بوده و بر اساس جدول مورگان نمونه ای به حجم 219 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی متناسب با جامعه ی آماری انتخاب شدند .اطلاعات مورد نیاز از سه پرسشنامه بدبینی سازمانی ایتون و همکاران (2000) ، اخلاق حرفه ای محقق ساخته و ارزیابی عملکرد کارکنان استفن ایی کندری (2005) جمع آوری گردید پرسشنامه ها از اعتبار و پایایی لازم برخوردار بودند و پایایی آنها به ترتیب 87/0 ، 90/0 و 95/0 بود. جهت بررسی نرمال بودن متغیرها از آزمون کولموگروف اسمیرنف ، تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق از تکنیک آماری ضریب همبستگی پیرسون ، آزمون T– test با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گردید. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان داد که رابطه ی منفی و معناداری بین بدبینی سازمانی و عملکرد کارکنان وجود دارد. همچنین نقش تعدیل کنندگی اخلاق حرفه ای در رابطه ی بین بدبینی سازمانی و عملکرد کارکنان تأیید گردید.

شایسته ترین شیوه در مواجهه با دانش غربی آن است که یافته های علمی را از ضمائم فلسفی و مبنایی آن جدا کنیم و با در نظرگرفتن مفروضات مادی گرایانه، آنرا در متن جهان بینی اسلامی و با پیش فرض های متافیزیکی خداباور مطالعه نمائیم. با توجه به تأثیر پذیری علوم انسانی از دگرگونیهای علوم طبیعی بویژه فیزیک -گذر از فیزیک نیوتنی به کوانتومی- سیر تطور علم مدیریت نیز به تبع آن به دو دسته قابل تفکیک است. در این تحقیق هدف آن بود که براساس مبانی متافیزیکی و اعتقادی اسلام، چارچوبی برای نظریه پردازی در حوزه علم مدیریت و در مواجهه با دو پارادایم نیوتنی و کوانتومی معرفی گردد. سنت های الهی- اجتماعی سازوکاری است که هدفمند و قانونمندبودن نظام هستی و نظام های اجتماعی را در دو بعد مادی و غیر مادی تبیین می سازد. بر این اساس، سازمان سنت گرا، سازمانی است مبتنی بر سنن الهی که با باز تعریف مفاهیمی چون برکت، حکمت، بصیرت و...تلاش می کند تا اسباب مادی و غیرمادی سنت های اجتماعی را به تفکیک عوامل موجد و موانع تحقق سنن، شناسایی نموده و با مصداق یابی (مبتنی بر منابع عقلی، تجربی)، آنها را در سازمان نهادینه و جاری سازد

هدف از پژوهش حاضر تحلیل استنادی مقالات منتشر شده دوفصلنامه اسلام و مدیریت بوده است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیل استنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(فراوانی، درصد و میانگین) و نرم افزار اکسل استفاده شده است. از ابتدای آغاز به کار نشریه در سال 1391 تا سال 1396 جمعا 79 مقاله تالیف شده است که میانگین تعداد مقالات برای هر شماره 58/6 و میزان کل استنادها 2777 که میانگین استناد برای هر شماره 231 منبع می باشد. طبق یافته های پژوهش، در بین منابع اطلاعاتی کتب(اعم از فارسی، لاتین و عربی) با بیش از 54 درصد و از نظر وضعیت زبانی منابع فارسی با 55 درصد بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. بیشترین تعداد مقالات مربوط به مردان با 144 و 87 درصد و مابقی مربوط به زنان با 22 مقاله و 13 درصد بوده است. بیشترین مقالات متشر شده به صورت گروهی با 52 مقاله و 66 درصد می باشد. از نظر مدرک تحصیلی بیشترین مقالات با 56.6 درصد توسط افرادی تالیف شده اند که دارای مدرک تحصیلی دکتری و پرکارترین نویسنده در بین نویسندگان مقالات دوفصلنامه اسلام و مدیریت دکتر جعفر ترک زاده با 3 مقاله بوده است. از نظر مضامین و عناوین پژوهشی کار شده بحث اخلاق، فرهنگ سازمانی در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی و شایسته سالاری و شایسته گزینی بیشتر مورد اقبال نویسندگان بوده است. از نظر رویکرد روش شناختی، روش کیفی رویکرد غالب و تحلیل محتوا ابزار پرکاربرد نویسندگان مقالات دوفصلنامه اسلام و مدیریت بوده است.