ابوالقاسم رضایی

تاریخچه تعریف انسجام به مقاله مشهور جانوویتز و شیلز با موضوع «انسجام و گسیختگی» برمی گردد که در سال 1948 منتشر شد. از نظر آن ها، انسجام یعنی نوع خاصی از انگیزه نبرد که تنها نشأت گرفته از روابط میان فردی است و منظور آن ها از انسجام، انگیزش است. هدف این پژوهش، شناسایی و استخراج عوامل ایجادکننده انسجام گروهی در نیروهای نظامی با توجه به بیانات امام علی (ع) در نهج-البلاغه است. نوع پژوهش، کاربردی است و برای استخراج و تأیید عوامل از روش ترکیبی استفاده شده است. در بخش کیفی پژوهش، با مفهوم سازی و مقوله بندی بیانات امام علی (ع)، 31 مقوله اصلی مؤثر بر انسجام گروهی شناسایی گردید و در بخش کمّی با توجه به داده-های بخش کیفی و عوامل مؤثر، 243 نفر از پاسخ دهندگان، پرسشنامه محقق ساخته را تکمیل نمودند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد. روایی پرسشنامه به دو روش محتوایی و سازه با استفاده از الگوی معادلات ساختاری مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز به روش آلفای کرونباخ مورد تأیید قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که دو دسته از عوامل درون سازمانی و برون سازمانی در ایجاد انسجام گروهی نقش دارند. زمامدار، حکومت و مردم از عوامل برون سازمانی و فرماندهان، کارکنان نظامی و دستگاه استخدام نظامیان از عوامل درون سازمانی مؤثر در ایجاد انسجام گروهی هستند. در بین این عوامل، فرماندهان بیشترین تأثیر و مردم کمترین تأثیر را بر انسجام گروهی در نیروهای نظامی دارند.