پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی

هدف اصلی مقاله حاضر بررسی دیدگاه اعضای هیئت علمی در خصوص برنامه درسی آموزش علوم مبتنی بر ویژگیهای ماهیت علم در دانشگاه است. بدین منظور، از جامعه آماری که شامل اعضای هیات علمی رشته های فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی و گرایشهای مرتبط در دو دانشگاه اصفهان و صنعتی اصفهان بود، 75 نفر به عنوان نمونه آماری در این پژوهش شرکت کردند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته سنجش دیدگاه اعضای هیات علمی بود. جنبه های اصلی مورد سنجش ماهیت علم در این ابزار عبارت بودند از: موقتی بودن علم، مبنای تجربی علم، خلاقیت در علم، نقش ذهنیت در علم، تاثیر مسایل اجتماعی و فرهنگی بر علم، نقش مشاهده و استنتاج و نظریه و قانون علمی. این مولفه ها در چهار عنصر اساسی برنامه درسی؛ یعنی هدفها، محتوا، اجرا و ارزشیابی و در دو وضعیت موجود و مطلوب بررسی شدند. ضریب آلفای کرونباخ برای این مقیاس سنجش برابر 0.84 محاسبه شد. داده های پژوهش با روشهای آماری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که از نظر اعضای هیات علمی در وضعیت موجود برنامه های درسی در هیچ یک از عناصر برنامه درسی؛ یعنی هدفها، محتوا، اجرا و ارزشیابی مبتنی بر مولفه های ماهیت علم نیستند. با این حال، از نظر آنها هدفهای برنامه درسی از نظر برخورداری از مولفه های ماهیت علم به وضعیت مطلوب نزدیک ترند. در این بین ارزشیابی برنامه درسی از نظر رعایت مولفه های ماهیت علم، بیشترین اختلاف را با وضعیت مطلوب دارد. از نظر اعضای هیات علمی در برنامه های درسی در وضعیت مطلوب، برای همسویی با مولفه های هفت گانه ماهیت علم، باید بیشترین توجه به دو عنصر اجرا و ارزشیابی برنامه درسی معطوف شود.

هدف اصلی این پژوهش شناسایی و رتبه بندی موانع عمده بازدارنده مشارکت استادان دانشگاه اصفهان در دوره های یادگیری الکترونیکی پیش از راه اندازی عملی این دوره ها و هدف دیگر آن شناخت تاثیر متغیرهای جمعیت شناختی بر میزان بازدارندگی این موانع و ارایه راهکارهایی برای رفع نگرانی و جلب همکاری استادان در این زمینه بوده است. نوع پژوهش توصیفی – پیمایشی است. برای حصول منظور، ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق الگویی مفهومی برای دسته بندی موانع مشارکت استادان پیشنهاد و موانع در سه گروه شخصی، نگرشی و زمینه ای طبقه بندی شد و سپس، بر اساس این الگو پرسشنامه محقق ساخته ای تهیه شد و در بین یک نمونه 50 نفری از استادان گروههای آموزشی ارایه دهنده دوره های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه اصفهان که به روش تمام شماری انتخاب شده بودند، توزیع شد. داده ها با استفاده از نرم افزار Spss و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد: الف. بازدارنده های زمینه ای (با میانگین وزنی معادل 3.2) بیشترین و بازدارنده های نگرشی (با میانگین وزنی 3.02) و شخصی (با میانگین وزنی 2.71) کمترین میزان بازدارندگی را در ارتباط با مشارکت استادان در دوره های یادگیری الکترونیکی دارند. ب. متغیرهای جمعیت شناختی تدریس با کمک رایانه و نیز مرتبه علمی بر بازدارندگی موانع شخصی، متغیر مدرک تحصیلی بر بازدارندگی موانع نگرشی و متغیر جنسیت بر بازدارندگی موانع زمینه ای تاثیرگذار است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت ارزیابی آموزش عالی کشور و ارایه چارچوب ادراکی انجام گرفته است. این پژوهش از نظر نحوه جمع آوری داده ها از نوع توصیفی و پیمایشی و با توجه به هدف مقاله از انواع پژوهشهای تحقیق و توسعه است که داده های مورد نیاز آن از طریق مطالعات کتابخانه ای (سند کاوی) و میدانی (استفاده از پرسشنامه) جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش اعضای هیئت علمی دانشگاههای دولتی شهر تهران [درگروههای آموزشی مدیریت آموزشی و مدیریت آموزش عالی] و مدیران حوزه ارزیابی آموزش عالی به تعداد 60 نفر بودند و به روش سرشماری کامل از تمام آنان نظرخواهی شد. ابزار جمع آوری پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی و پایایی صوری آن از طریق مراجعه به 15 نفر از اعضای جامعه آماری و استفاده از نرم افزار آماریspss به دست آمد. نتایج کلی پژوهش حاکی از آن است که کشورهای منتخب بررسی به ابعاد پنج گانه ارزیابی شامل زمینه، درونداد، فرایند، برونداد و پیامد، که بر گرفته از الگوی سیپو (CIPPO) است، توجه شایانی دارند و نیز مشخص شد که میزان توجه نهادهای نظارتی به ابعاد و مولفه های ارزیابی در کشور ایران در حد کم و بسیار کم است. در نهایت، چارچوب ادراکی مورد انتظار با توجه به نتایج به دست آمده ارایه شد که در آن شورای عالی ارزیابی آموزش عالی نقش سیاستگذاری و هدایت فعالیت تمام نهادهای مربوط به ارزیابی آموزش عالی را بر عهده دارد و مشتمل بر چهار رکن: فلسفه و اهداف، مبانی نظری، مراحل اجرا و نظام بازخورد بانک اطلاعات و مهندسی مجدد است.

این تحقیق با هدف ارزیابی و تحلیل نقش رهبری، فرهنگ سازمانی و یادگیری سازمانی در ارتقای عملکرد دانشکده های کشاورزی و تبدیل آنها به سازمانهای یادگیرنده انجام شده است. تحقیق به روش تحلیل همبستگی و از نوع تحلیل ماتریس واریانس - کوواریانس صورت گرفته و جامعه آماری آن شامل اعضای هیات علمی تمام وقت دانشکده های کشاورزی دولتی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. نمونه های مورد مطالعه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 329 نفر بود که به روش نمونه گیری طبقه ای چند مرحله ای و با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. برای سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی تشخیصی با روش تعیین ضریب میانگین واریانس استخراج شده و برای تعیین پایایی از روش پایایی مرکب استفاده شده است. مقادیر روایی و پایایی حاکی از مناسب بودن پرسشنامه برای گردآوری داده های تحقیق است. داده های گردآوری شده با استفاده از مدل معادلات ساختاری و با بهره گیری از بسته نرم افزاری Lisrel, 8.50 تحلیل شدند. یافته های تحقیق حاکی از وجود رابطه مثبت و معنادار بین مولفه های زمینه ای (فرهنگ سازمانی یادگیرنده و رهبری تحول آفرین) و مولفه فرایندی (یادگیری سازمانی) است. مجموع این دو مولفه زمینه ای 3/87 درصد از تغییرات واریانس متغیر فرایندی را تبیین می کند. همچنین، بین مولفه فرایندی و عملکردی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد که 36 درصد از تغییرات واریانس عملکرد دانشکده کشاورزی به وسیله مولفه فرایندی یادگیری سازمانی تبیین می شود. بنابراین، با توجه به یافته های تحقیق می توان گفت که وجود رهبری تحول آفرین و فرهنگ سازمانی یادگیرنده در دانشکده های کشاورزی با تاثیر بر فرایند یادگیری سازمانی ضمن بهبود عملکرد این دانشکده ها، مسیر تبدیل شدن آنها به سازمانهای یادگیرنده را فراهم می کند.

شناخت عواملی که به پیشرفت تحصیلی و جلوگیری از افت تحصیلی منجر می شود، اهمیت ویژه ای دارد. پاره ای از مطالعات بیانگر ارتباط مستقیم بین هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی هستند، لیکن بعضی از صاحبنظران در خصوص رابطه مستقیم بین آنها تردید دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی انجام شده است. نمونه پژوهش شامل 400 دانشجوی مقطع کارشناسی بود که از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه هوش هیجانی بار – آن، آزمون خود پنداره راجرز، آزمون عزت نفس پوپ و همچنین، از معدل دانشجویان به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی استفاده شد. برای تحلیل داده های پژوهش از شاخصهای آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج تحلیلی داده ها نشان داد که بین هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین، یافته ها نشان داد که بین هوش هیجانی و خودپنداره دانشجویان دختر و پسر تفاوتی وجود ندارد، اما میزان عزت نفس دانشجویان دختر بیش از دانشجویان پسر است. بنابراین، در بررسی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی نمی توان فقط بر سازه های روانشناختی مانند هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس تاکید کرد.

امروزه، رفتارهای فرانقش اهمیت زیادی در رسیدن سازمانها به اهدافشان دارند. بنابراین، در این پژوهش رابطه بین سبک رهبری رابطه متقابل رهبر-عضو با رفتار شهروندی سازمانی در سطح سازمانی بررسی شده است. جامعه آماری استادان دانشگاه علامه طباطبایی (ره) هستند که از تعداد 500 نفر اعضای جامعه تعداد 275 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای اجرای آزمون از پرسشنامه لیدن و ماسلین به منظور بررسی میزان کیفیت رابطه متقابل رهبر-عضو ادراک شده از سوی استادان و از پرسشنامه ارگان به منظور بررسی میزان رفتار شهروندی سازمانی استادان استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا از آزمون همبستگی اسپیرمن به منظور بررسی فرضیات و از تحلیل عاملی تاییدی برای بررسی برازش کلی مدل تحقیق استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که بین هر دو بعد رابطه متقابل رهبر-عضو و ابعاد رفتار شهروندی سازمانی در میان استادان دانشگاه علامه طباطبایی (ره) رابطه مثبتی وجود دارد. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان می دهد که مدل از برازش مناسبی برخوردار است