درخت حوزه‌های تخصصی

شق کاربردی ترین مفهوم در هنر ایرانی است. قلب پر تپش عشق، مولد شور، شیدایی، و رمز و راز- زیبایی و معانی بلند را به مضامین و تصاویر هنر ایرانی می بخشد. نظم ضربان این قلب بسیار حساس، مدیون بار معنوی و روحانی آن است که هم چون حوزه ی فرهنگ و ادبیات، در قالب های مختلف شکل، رنگ و بافت به هنر ایرانی طراوتی صوری، باطنی، ابدی و ماندگار می بخشد. علاوه بر بسترهایی چون نگارگری، معماری و ...، تلالوی نمودهای پر شور و حـال عشق را در نقش جلدهای ایرانی نیز می توان مشاهده و حس کرد. جلدهای ایرانی در طول تاریخ- به ویژه در دوران قاجار- با فنونی متنوع، بستر مناسبی برای نقش و ثبت دلدادگی و عاشقی با مضامین زمینی و آسمانی بوده اند و تردیدی نیست که بررسی آن، جلوه های جذاب و روشنی از فرهنگ عشق و ایثار در تمدن ایران زمین را نمایان سازد. در این مقاله، ضمن بررسی نظری مفاهیم نمادین عشق در هنر ایرانی از نگاه هنر سنتی و رابطه ی عشق و هنر، تلاش گردیده است در یک طبقه بندی مناسب، نقش های نمادین عشق بر جلدهای قاجاری در قالب هایی چون عبارات مقدس، عبارات ادیبانه و خاضعانه، نقوش انسانی در حالات مختلف و مناظر خیالی، بررسی شوند. اهداف: بررسی مفاهیم نمادین عشق در هنر ایرانی از دریچه هنر و سنت - طبقه بندی نقش های نمادین عشق بر جلدهای عصر قاجاریه - تحلیل نمونه های شاخص جلدهای موجود در گنجینه های هنر ایران در داخل و خارج از کشورسوالات: چه نوع نقش ها و مفاهیم نمادینی از عشق در هنر ایرانی قابل مشاهده است؟- نقش های نمادین عشق بر جلدهای عصر قاجاریه چه شاخصه هایی دربردارند؟ کلیدواژگان: نقش های نمادین عشق ، جلدهای قاجاری ، عبارات مقدس و ادیبانه ، نقوش انسانی ، مناظر خیالی

ظفرنامه تیموری، کتابی است مدیحه سرایانه راجع به زندگی، جنگ ها و پیروزی های تیمور گورکانی. اولین ظفرنامه به دستور شخص تیمور و به قلم نظام الدین شامی تألیف گردید و دومین آن به فرمان ابراهیم سلطان، نوه تیمور و به دست شرف الدین علی یزدی، از تاریخ نگاران بنام دوره شاهرخ نوشته شد که از مطالب ظفرنامه شامی کمک گرفته بود. ظفرنامه 935 هجری که محور بحث در مقاله پیش روست، یکی از استنساخ های تألیف وی به شمار می رود. این نسخه که در اوایل حکومت شاه تهماسب صفوی تهیه و اجرا گردید، با داشتن 24 نگاره منتسب به کمال الدین بهزاد، نسخه ای نفیس شمار می آید. نگاره ها بر اساس اطلاعات انجامه کتاب به بهزاد منسوب است. فرضیه نگارنده در این مقاله مبتنی بر این مطلب است که ذکر نام کمال الدین بهزاد در صفحه پایانی نسخه ظفرنامه 935 هجری، دلیلی بر انتساب قطعی تمامی 24 نگاره این نسخه به وی نیست. برای اثبات این فرضیه، در ابتدا موقعیت بهزاد را در دربار شاه تهماسب صفوی و در مقام ریاست کتابخانه-کارگاه سلطنتی مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد. سپس به نسخه ظفرنامه 935 هجری، ویژگی های آن و نگاره هایش پرداخته خواهد شد. در نهایت از سه جنبه به وجود نام بهزاد در انجامه این نسخه، پرداخته می شود و صحت آن مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد .

این مقاله به بررسی سابقه بال و فرشته در آثار هنری قبل از اسلام می پردازد. بررسی نمون ههای تصویری متعدد ب هجا مانده از حیوانات بالدار و به طور اخص انسان بالدار؛ نشان می دهد که تجسم فرشته فقط به صورت انسان بالدار نم یباشد و فقط یک نماد ایرانی نیست . در هر صورت، بال در قبل از اسلام در اکثر موارد، نماد قدرت و علامت ایزدی است . به احتمال قوی، منشاْ فرشته و بال بر اساس شواهد و دلایل، باید از بین النهرین باشد . شکل بال ها در ابتدای بکار گیری آن ها - یعنی هزاره ی سوم ق.م. (بر اساس قدیمی ترین نمونه ی انسان بالدار، که به دوره ی اکد باز می گردد) - شکلی ساده است؛ اما بال سه قسمتی هخامنشی شکلی خاص و پیکر سه قسمتی است که آن را از سایر دوران ها جدا م یکند.

بررسی و مقایسه ی چگونگی بازتاب مضمون ی مشترک نزد هنرمندان ی از دو فرهنگ و پ ی شینه متفاوت ، درونما ی ه مقاله حاضر را تشک یل م ی دهد. دو اثر ی که با مضمون مشترک وسوس ه در ا ینجا مورد بررس ی قرار گرفته اند ؛ به ترتیب وسوسه ی آنتون ی قد یس اثر ه یرونیموس بوش نقاش فلاندر ی اواخر قرن پانزده م یلادی و کمال الد ین بهزاد نقاش نامدار ا یرانی اواخر قرن نهم و اوا یل قرن دهم هجر ی م ی باشند. این مقاله به بررس ی و کنکاش در نوع نگاه و رو یکرد ا ین دو هنرمند به مضمون وسوس ه و تلاش آنان برا ی ب یان و روا یت تصو یری آن م ی پردازد و قصد دارد تا از ا ین رهگذر تفاوت ها و اشتراکات فرهنگ ی و هنر ی م یان هنرمند فلاندر ی و نگارگر ا یرانی را مورد نقد و تحل ی ل قرار دهد.