درخت حوزه‌های تخصصی

از آنجا که شناخت آثار گذشتة فرهنگی ایران برای هر فارسیزبان لازم است، شایسته است با آثار منظوم و منثور بزرگان ادب آشنایی حاصل شود. ازجملة این بزرگان، شاهزاده خانمی شاعر است که در قرن هشتم در شیراز پا به عرصة وجود نهاد و در رهگذر حیات فرهنگی و ادبی خویش، دیوان ارزشمند و والایی از خود بهیادگار گذاشت. زنان شاعر ایرانی کمتر از شاعران مرد مطرح شده اند، درحالیکه برخی از آنان در حد شاعران مشهور گذشته هستند. سلطة مردسالاری و اختصاص جهان به مردان این امر را سبب شده است، تا جایی که حتی اکثر زنان ادیب و پژوهشگر، با شاعران بزرگی چون «جهان ملکخاتون» آشنا نبوده اند.دیوان این شاعر بزرگوار، مشتمل بر یک دیباچه، چهار قصیده، غزلیات فراوان، یک ترجیع بند، رباعیات و مقطعات است و در مجموع پانزده هزار بیت را شامل میشود.در قلمرو شعر ملکخاتون، گفتنی و پژوهیدنی بیشمار است؛ که نگارندة این مقاله را توفیق حاصل آمد موضوعات مختلف زیر را در دیوان شعر وی به ویژه در بخش غزلیات تحقیق و بررسی کند:1. اوزان عروضی و یادکرد نام بحرها و سرانجام استخراج فهرست بسامدی بحور بکارگرفتة این شاعر در بخش غزلیات.2. چگونگی آوردن ردیف و قافیه و ذکر بسامد آن در غزل های جهان ملکخاتون.3. تحقیق و پژوهش در غزلیات جهان ملکخاتون (همراه با شاهد مثال) در قلمرو صور خیال که دلبری شاعر به گونه های تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و... روی کرده و رقص معانی را در فضای واژگان ممکن ساخته است.4. پژوهش در قلمرو مشابهت ها و همانندیهای لفظی و واژگانی و معنایی و پیامی غزلیات جهان ملک با شعر سعدی و حافظ.

موضوع اصلی این مقاله بحث و کنکاش درباره بعد نظری یا به تعبیری بوطیقای امیرخسرو است. در این مقاله با تکیه بر اثار سه چهره شاعر به اجمال جلوه های بوطیقای شاعر: محاکمات شعری، توصیف، مضمون سازی، وقوع گویی، چیستی شعر، ویژگی های شاعر، اهمیت سخن و شعر، انواع شاعران، نرگسانگی شاعر یا خودشیفتگی او به شعر و هنر خود، ترجیع شعر فارسی بر شعر عربی، صنایع و ...

در تاریخ شعر پارسی از نظامی و خاقانی بدین سو، از طرز تازه و شیوه نو و مفاهیمی از این گونه سخن رفته است و هر کس خود را نوگرا و شعر خود را شعر تازه خوانده است. در همه این ادعاها، میل به تازه شدن و بودن، و جاذبه ای که تازه بودن در مخاطبان نو داشته همیشه قابل توجه بوده است. البته میل به تازگی در انجمن های سه گانه سبک بازگشت متوقف شد؛ اما ادیبانِ پس از آن، دوباره شوق تازه بودن و شدن را آشکار کردند. یکی از جمله بزرگان این جریان، ملک الشعرا محمد تقی بهار است که دوران محمد علی شاه، احمدشاه، رضاشاه و محمدرضاشاه را دریافت. وی ذهنی وقاد و حافظه ای قوی داشت و گرایش شدید او به مسایل اجتماعی و سیاسی ، او را به ماهیت شعر معاصر نزدیک کرده بود. بهار، راه و شعر خود را نو می داند و در یکی از سروده هایش، بر این ادعاست که همه کارهای نو، حاصل تلاش و تتبع او بوده است.

عشق و محبت از اساسی ترین مباحث عرفان نظری و عملی است . در واقع ، تجلی عشق است که تمام مراتب خلقت را ایجاد می کند و به ظهور می رساند ، و در مسیر کمالیه موجودات به سوی حق نیز همین عشق است که ایجاد حرکت و کمال می کند و مرتبه به مرتبه ، آنها را تا خود حق می رساند . پس می توان عشق را یک بار در قوس نزول و یکباردر قوس صعود نگریست . در این مقاله با استخراج و تحلیل آراء جامی از مجموعه آثارش – نه فقط در یک غزل یا قصیده یا متن عرفانی – دیدگاه عرفانی وی نسبت به عشق ، این عنصر مهم در عرفان اسلامی مشخص می گردد .