کاظم عظیمی

إنّ نشر الأعمال الأدبیه فی الفضاء الرقمی والشبکات الافتراضیه - والذی سمّیناه بالأدب الافتراضی- قد تزاید وتوسع فی السنوات الأخیره ویأخذ هذا النوع من الأدب لوناً جدیداً کل یوم مع تطوّر تقنیه الاتصالات والمعلومات والوسائط المتعدده الجدیده وله میزاته الخاصه. تختلفُ الأعمال الأدبیه فی هذا الفضاء الجدید، بسبب التغییر فی سیاق وطریقه عرض الأعمال الأدبیه فی الفضاء الافتراضی، عن الأدب المکتوب و التقلیدی من حیث الخصائص والعناصر وأنواع الأدب.  تسعی هذه المقاله باستخدام المنهج الاستدلالی بعد وصف الحقائق فی الأدب الافتراضی إلی تقدیم الأسباب اللازمه للتحقّق من هذه الفرضیه بناءً علی النظریات العلمیه؛ "أنّ الأدب الافتراضی کنظریه جدیده فی العصر الرقمی، له الخصائص، والعناصر والأنواع التی تمیزه عن الأدب المکتوب والورقی". تشیر نتائج هذا البحث إلی أنه فی الأدب الافتراضی، یُستخدم الشعر الافتراضی أو التشعّبی وفی النثر، الروایه الفائقه أو التشعبیه، أکثر من أنواع الأدب الأخری وتحتل المنتجات الأدبیه للوسائط المتعدده مکانهً بارزهً.

إن الانتشار الواسع لتکنولوجیا الاتصالات و المعلومات الرقمیّه التی أدت إلی ظهور مواقع تخصصیه وشخصیّه تهتم بالمجال الأدبی فی عالم الإنترنت وشبکات التواصل الاجتماعی فی الهواتف المحموله، أصبحت انطلاقه لنشرٍ واسع للأعمال الأدبیه فی الفضاء الإلکترونی و الافتراضی، و یمکن اطلاق تسمیه " نظریه الأدب الافتراضی" علی هذه الحاله للتعامل معها کنظریه جدیده فی عالم الأدب و الفن، یمکن أن تهدد الطریقه التقلیدیه لنشر الأدب المکتوب لتخلق طریقه جدیده فی هذا المجال. یسع ی البحث الحالی بعد وصف و تعریف الواقع الموجود فی العالم الافتراضی إلی تقدیم الأدله اللازمه لعرض "نظریه الأدب الافتراضی" وفق أسس علمیه. إن تعریف الادب الإفتراضی و بیان العوامل و الخلفیات لظهور الأدب الافتراضی ک : زیاده المواقع والقنوات الأدبیه، واختبار الأشخاص العادیین و غیر المحترفین لقدراتهم و مواهبهم، و تعدد المحتوی للأدب الافتراضی، یمکن اعتبارها من نتائج هذا البحث.

طنز سیاسی- اجتماعی یکی از قالب های معاصر است که در دو قرن اخیر مورد توجه صاحبان قلم قرار گرفته است. در زبان فارسی نسیم شمال به عنوان محبوب ترین و پرآوازه ترین شاعر ایرانی، با استفاده از زبان شعری ساده و قابل فهم، توانست در روح مردم اثر بگذارد. شخصیت برجسته حوزه طنز در زبان عربی، احمد مطر شاعر معاصر عراقی است؛ وی نیز همچون نسیم شمال رسالت ادبی کار خود را در بیداری مردم خواب زده ملت عرب و حتی تمام جهانیان می بیند. در این مقاله سعی شده است با تطبیقی که بین آثار آن ها انجام می شود گوشه ای از دغدغه های مشترک این دو شاعر، در حوزه های سیاسی و اجتماعی مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد. این نوع طنز سنت ها و باورهای عقب مانده که در بطن جامعه است را با زبان هنرمندانه مورد حمله قرار می دهد.

زمینه سازی آموزشی و پرورشی برای ظهور مهدی موعود، مهم ترین وظیفه اندیشمندان شیعه در عصر حاضر به شمار می رود؛ زیرا این موضوع، زیربنای دیگر شاخه های زمینه سازی (سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و...) است. گنجاندن آموزش اصول مهدویت و شاخه های آن در برنامه درسی دوره های ابتدایی، متوسطه و دانشگاه و بهره برداری از دستاوردهای فن آوری اطلاعات در شبکه جهانی اینترنت، ظرفیت بالایی برای زمینه سازی آموزش های اصیل و عمیق مرتبط با مهدویت در جهان پدید می آورد. در این میان، با معرفی الگوی عملی از ویژگی های مهم فرد صالح می توان برای ظهور مصلح زمینه سازی کرد.

مکتب های ادبی غربی نتوانسته اند به صورت مستمر و پایدار مورد توجه و پیروی ادبا و شعرا قرار گیرند، چه غالباً بدون ویژگی های اصیل انسانی- اخلاقی بوده اند. اصل مترقی مهدویت، باور اصیل مذهب شیعه و غایت بعثت همة انبیای الهی در راستای تحقق وعدة الهی مبنی بر حاکمیت دین حق و رهایی نوع بشر از جهل، ظلم و کفر است و طرح نظریة ادبیات مهدویت می تواند در سایة این باور مترقی شیعه، همة انسان ها را در همة زمان ها و مکان ها زیر پرچم عدالت، ایمان، برابری و یکتاپرستی جمع کند. ادبیات صرفاً برای ادبیات بودن یا به دلیل لذت هنری- وجدانی، ارزشی ندارد بلکه ادبیات برای انسان است و انسان به دنبال سعادت. سنت های ادبی همچون عناصر ادبیات، انواع، مضامین و فنون ادبی این قابلیت را دارند که در قالب نظریة ادبیات مهدویت به کار گرفته شوند و زمینة سعادت و خوشبختی همة انسان ها را در سراسر جهان فراهم سازند. این مقاله در پی آن است که نظریة مترقی ادبیات مهدویت و عناصر، فنون و مضامین آن را مورد طرح و بسط قرار دهد.