شیرین ولی زاده

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر درمان عقلانی- هیجانی رفتاری، بر عزت نفس دانش آموزان دختر نابینا است. بدین منظور نمونه ای به حجم 12 نفر انتخاب و به دو گروه 6 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. نتایج حاکی از آن است که آموزش درمانی عقلانی- هیجانی رفتاری موجب افزایش عزت نفس کلی، خانوادگی و اجتماعی آزمودنی ها می شود، ولی بر عزت نفس جسمانی و تحصیلی آنها تاثیر ندارد.

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه گر حرمت خود و خودپنداشت در رابطة بین سبک های والدگری و پیشرفت تحصیلی بر پایة یک مدل علّی در نمونه ای متشکل از 304 دانش آموز (152 دختر و 152 پسر) پایة چهارم دبستان شهر تهران و والدین آنها اجرا شد. دانش آموزان به دو مقیاس خودپنداشت کودکان (پیرز، 1986) و مقیاس حرمت خود پوپ (پوپ و مک هیل، 1988) و والدین آنها به مقیاس سبک های والدگری (بامریند، 1973) پاسخ دادند. نتایج تحلیل مسیر نشان دادند: 1) آثار مستقیم هر سه سبک سهل گیرانه، مستبدانه و مقتدرانه بر پیشرفت تحصیلی معنادار هستند، 2) اثر مستقیم حرمت خود بر پیشرفت تحصیلی معنادار است امّا اثر مستقیم خودپنداشت معنادار نیست و 3) حرمت خود فقط واسطة سبک والدگری سهل گیرانه با پیشرفت تحصیلی است. نتایج بر اساس تفاوت در ساختار مفهومی و کنشی حرمت خود و خودپنداشت و نقش والدین در شکل گیری آنها مورد بحث قرار گرفت.

زمینه: دوره نوجوانی یکی از حساس ترین دوره های زندگی است که نقش بنیادی در موفقیت یا شکست افراد در آینده دارد. در این راستا نیاز است تا رفتارهای پرخطر که در این سنین رواج بیشتری می یابند، مورد بررسی قرار گیرند و همچنین امید به آینده در نوجوانان نیز تقویت شود. هدف: هدف پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش توانمندسازی روانی- اجتماعی مبتنی بر نظریه انتخاب در رفتارهای پرخطر و امیدواری دختران نوجوان بود. روش: در قالب یک طرح شبه آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون- پیگیری با کنترل، 30 نفر از دانش آموزان دختر نوجوان مدارس متوسطه منطقه 3 آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. ابزارهای گردآوری داده شامل پرسشنامه خطرپذیری نوجوانان ایرانی (زاده محمدی و همکاران، 1390) و پرسشنامه امیدواری (اشنایدر و جینروا و همکاران،2016) بودند. بسته آموزشی توانمندسازی روانی- اجتماعی مبتنی بر تئوری، پس از تدوین طی هشت جلسه 90 دقیقه ای اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس آمیخته استفاده شد. یافته ها:. نتایج پژوهش نشان داد که آموزش توانمندسازی روانی- اجتماعی مبتنی بر نظریه انتخاب منجر به کاهش رفتارهای پرخطر (4/036=F و 0/001=P) نوجوانان دختر می شود و بر امیدواری (4/791=F و 0/001=P) آن ها تأثیر مثبت دارد. نتیجه گیری: آموزش توانمندی های روانی اجتماعی مبتنی بر تئوری انتخاب می تواند میزان رفتارهای پرخطر و امیدواری در نوجوانان دختر را تحت تأثیر قرار دهد و استفاده از آن در کنار سایر روش های درمانی توصیه می شود.

در این پژوهش اثربخشی آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم متوسطه موردبررسی قرار گرفت. نمونه پژوهش 60 دانش آموز دختر (گروه آزمایش 30 نفر و گروه کنترل 30 نفر) پایه سوم متوسطه بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. داده ها با استفاده از پرسشنامه اضطراب امتحان، مصاحبه بالینی روان پزشک کودک و نوجوان و میانگین نمرات دانش آموزان در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون گردآوری شدند. گروه آزمایش، 8 جلسه آموزش ایمن سازی در مقابل استرس دریافت کردند؛ درحالی که گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد. داده های گردآوری شده با استفاده از شاخص های توصیفی میانگین، انحراف معیار و شاخص تحلیلی آزمون t و تحلیل کوواریانس تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که آموزش ایمن سازی در مقابل استرس بر کاهش اضطراب امتحان و افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر معنی دار دارد. بر طبق این یافته ها تأثیر آموزش ایمن سازی در مقابل استرس در کاهش اضطراب امتحان و افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بحث شده است.

زمینه و هدف: نوجوانان به دلیل تأثیر از همسالان و قرارگیری در موقعیت های اجتماعی متنوع، بیشتر مستعد رفتارهای پرخاشگرانه هستند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف تدوین بسته آموزشی توانمندسازی روانی- اجتماعی مبتنی بر نظریه انتخاب و تعیین اثربخشی آن بر کاهش پرخاشگری نوجوانان انجام شد. روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه آزمایش، گواه و پیگیری بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان دختر مدارس مقطع متوسطه منطقه 3 شهر تهران در سال 99-1398 بود که 30 نفر از آنها به صورت در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. گروه آزمایش 8 جلسه آموزش توانمندسازی روانی- اجتماعی مبتنی بر نظریه انتخاب گلاسر (1999) را دریافت کردند، در حالی که گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکردند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992) بود. تحلیل داده ها با تحلیل کوواریانس تک متغیری و چندمتغیری یک راهه اندازه گیری مکرر با نرم افزار spss26 بود. یافته ها: نتایج نشان داد اثر گروه بر متغیر پرخاشگری و مؤلفه های پرخاشگری بدنی، کلامی، خشم، و خصومت در دانش آموزان دختر مدارس مقطع متوسطه معنا دار بود (0/001p<)؛ همچنین تفاوت بین دو گروه با توجه به متغیر پرخاشگری و مؤلفه های آن در مجموع معنادار و میزان این تفاوت در جامعه بالاتر از 0/1 بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد توانمندسازی روانی- اجتماعی مبتنی بر نظریه انتخاب بر میزان پرخاشگری نوجوانان دختر و تمامی مؤلفه های آن تأثیر معنا داری داشته و پرخاشگری آنان را کاهش داده است و این اثر تا مرحله پیگیری تداوم داشت؛ بنابراین می توان از این بسته در کنار سایر شیوه های درمانی موجود به عنوان گزینه مناسب برای کاهش رفتارهای پرخاشگرانه نوجوانان استفاده کرد.