تقی آقاحسینی

روایت گری و داستان گویی با زندگی همه انسان ها عجین است. گویی هر انسان به مثابه داستانی است که باید روایت گردد تا فهمیده شود. از سویی، جهان تعلیم و تربیت نیز جهان داستان ها و روایت ها است. روایت هایی از موفقیت ها و شکست ها در راه تدریس و یادگیری، داستان هایی از دانش آموزان، معلمان، مدیران و دیگر کُنشگران و کارگزاران تعلیم وتربیت که در زندگی خویش و در راه درس و مدرسه با آن ها مواجه شده اند. بنابراین می توان گفت بخش عظیمی از دانش و معانی تعلیم و تربیت، در تجارب و داستان های زندگی نهفته است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر این بود که با استفاده از روش اسنادپژوهی و بر اساس مثال های عینی، انواع روایت های تربیتی را شناسایی نماید و ویژگی های هر طبقه را برشمارد. یافته ها نشان داد روش های روایت گری از نظر روش تفسیر تجارب به سه نوع انفرادی، اشتراکی و گفت و گویی؛ از نظر نوع راوی به دو نوع خودنوشت و دیگرنوشت؛ از نظر منبع روایت به چهار نوع روزانه، فردی،گروهی و تطبیقی؛ از نظر سبک نگارش به دو نوع عمومی و دانشگاهی؛ از نظر زاویه دید به سه نوع اول شخص، دوم شخص و سوم شخص؛ و از نظر بنیاد شکل گیری روایت به دو نوع مبتنی بر واقعیت و مبتنی بر تخیل، قابل تقسیم بندی است که هر طبقه دارای ویژگی ها و دلالت های خاصی می باشد. این تقسیم بندی ها جهت آشنایی اولیه علاقه مندان با گستره روایت های تربیتی می تواند مفید و راهگشا باشد.

پس از تجربه های ناکام کشورهای گوناگون در زمینه ی توسعه ی اقتصادی شان، مدل های توسعه ی پایدار که توسعه را هماهنگ با ظرفیت ها و الزام های زیست محیطی تعریف می کنند، مطرح شدند. در این مدل ها، نقش نیروی انسانی آگاه به دانش محیط زیست و متعهد نسبت به حفاظت از آن بسیار اهمیت دارد. یکی از بسترهای تربیت این نیروی انسانی، آموزش علوم تجربی است. در این پژوهش با بررسی منابع مکتوب و برخط منتشر شده در 20 سال اخیر، با پردازش اطلاعات به دست آمده از آن ها شیوه هایی پیشنهاد شده اند که برای درک محتوا و مفاهیم زیست محیطی توسط دانش آموزان، مناسب اند. می توانیم با استفاده از این تکنیک ها که مهم ترین آن ها مدل سازی، وب پویه ها، وانمودسازی اجتماعی و بازی سازی آموزشی در محیط مجازی هستند، دانش و نگرش های مرتبط با محیط زیست را آموزش دهیم. مدل آموزشی چرخه ی یادگیری ساختار مناسبی برای ارائه و آموزش واحدهای زیست محیطی، محسوب می شود. این مدل آموزشی با مطرح شدن ایده های یادگیرنده ها آغاز می شود، سپس این ایده ها در معرض شواهد قرار می گیرند و پس از تعامل در محیط اجتماعی یا فیزیکی، تامل در مورد ایده ها و استدلال با توجه به شواهد، موجب مفهوم سازی خواهد شد.

توجه به تجارب مدارس موفق به منظور بهره گیری از آنها برای ارتقای کیفیت سایر مدارس حائز اهمیت است. در چنین حالتی مدارس از آزمایش و خطا دوری کرده و برای برطرف کردن ضعف آموزشی خود از تجربه های موفق مدارس استفاده می کنند. هدف از این پژوهش، بررسی راهبردهای بهره گیری از تجارب مدارس موفق با نگاه به تجارب زیسته در حوزه مدیریت است. راهبرد پژوهش کیفی_توصیفی و جامعه موردمطالعه، کلیه استادان رشته مدیریت آموزشی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی شهر تهران در سال 99-1398 است که از بین آنها تعداد 18 نفر از اساتید رشته مدیریت آموزشی به شیوه نمونه گیری از نوع هدفمند ملاک محور تا حد اشباع داده ها انتخاب شده اند. ابزار پژوهش، مصاحبه با روش گفتگوهای غیررسمی بوده است. برای تأمین روایی از روایی تفسیری و برای فراهم کردن اعتبار از تکنیک خود بازبینی دقیق و کسب اطلاعات موازی استفاده شده و تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از روش مضامین پایه ای، سازمان دهنده و فراگیر صورت گرفته است. نتایج پژوهش حاکی از آن بوده که راهبردهای بهره گیری از تجارب مدارس موفق شامل 7 مضمون فراگیر (به اشتراک گذاری تجربه ها، راه اندازی جشنواره مدارس موفق، توسعه حرفه ای، مستندسازی تجربه های مدیران، مدیریت براساس سازمان یادگیرنده، مدیریت یکپارچه، داستان سرایی)، 24 مضمون سازمان دهنده و 80 مضمون پایه بوده است.