مرتضی انوشه

هدف مقاله حاضر، تبیین کارکردهای بازاریابی اجتماعی در تغییر نگرش های منفی نسبت به خدمت سربازی است (با روش آمیخته اکتشافی) تا زمینه حضور داوطلبانه جوانان در خدمت سربازی فراهم شود. نخست، مؤلفه های نگرش منفی از طریق تکنیک دلفی شناسایی شدند. این نگرش های منفی، از باورهای منفی و غالباً اشتباه (مؤلفه شناختی) نشأت گرفته، به احساسات منفی (مؤلفه عاطفی) نسبت به سربازی دامن زده و در نهایت به غیبت یا فرار (مؤلفه رفتاری) منجر می شود. سپس با انجام مصاحبه با خبرگان، راهکارهایی با رویکرد بازاریابی اجتماعی برای تغییر این نگرش ها ارائه شد. با استفاده از ابزارهای بازاریابی اجتماعی، به صورت یکپارچه و منسجم می توان با اصلاح باورهای منفی نسبت به خدمت سربازی و ارتقای جایگاه و شأن سربازان، زمینه افزایش بروز رفتار مطلوب (حضور داوطلبانه در خدمت سربازی) فراهم کرد.

از منظر نظام هایسکولار و مادی گرای غرب،دوره نظام وظیفه به صورت غیرحرفه ای و کنونی آن در ایران از سودمندی لازم برخوردار نیست،اما از دیدگاه نویسندگان مقاله، در نظام ارزشی جمهوری اسلامی ایران،خدمت سربازی می تواندواجد ارزش های والایی باشد که باعث افزایشقدرت ملی، به خصوص در عرصهنرم،شود.هدف اصلی پژوهش حاضر واکاویکارکردهای فردی-اجتماعی دورهنظام وظیفهو بررسی تأثیر این کارکردها بر ارتقای قدرت نرم ملی است.روش تحقیق پژوهش حاضر آمیخته اکتشافی مبتنی بر فن دلفیاست، که در گام اولبااستفاده روش تحقیق کیفی،کارکردهای دوره نظام وظیفه بر افزایشقابلیت های فردی و اجتماعی مشمولینشناسایی شده و در گام دوم با انجام پیمایش(روش تحقیق کمی)تأثیراتشناسایی شده مورد راستآزمایی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد کهدوره نظام وظیفهباعث افزایش خوداتکایی شخصی سربازان،افزایش روحیه تعاون و همکاری بین فردی،آشنایی بافرهنگ مردمان ایران اسلامی،افزایش حس تعلق سرزمینی وافزایش حس تعلق سربازان به نظاممی گردد. این تأثیرات می تواند در افزایش آگاهی ها و توانایی های جوانان نقش مهمی ایفا کرده و در بلندمدت موجب ارتقای قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران می گردد.

با توجه به نقش مهم صنایع کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی کشورها، هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل فرآیند توسعه صنایع کوچک و متوسط کشور در بخش صنایع غذایی و آشامیدنی است. جهت طراحی مدل مذکور از روش شناسی «نظریه برخاسته از داده ها» استفاده شده است. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری نظری و انجام 14 مصاحبه نیمه ساختاریافته با متولیان توسعه صنایع کوچک و متوسط در کشور و مطالعه اسناد سازمانی منابع اطلاعاتی مورد نیاز جمع آوری شد. سپس با انجام کدگذاری باز، محوری و گزینشی مدل توسعه صنایع کوچک تدوین شد. بنا بر نتایج پژوهش، توسعه صنایع کوچک و متوسط مستلزم طیف وسیعی از اقدامات است که طی مراحل هفت گانه بهبود فضای کسب وکار، توسعه زیرساخت، توسعه بازار، توسعه و رسوخ فناوری، توسعه منابع انسانی، حمایت مالی و شبکه ای انجام می شود. بستر اقتصادی، سیاسی قانونی، فنی، فرهنگی اجتماعی، طبیعی و توان حمایتی دولت و همچنین مزیت نسبی و وضعیت موجود صنعت نیز بر مراحل هفت گانه فوق تاثیرگذارند. مهم ترین منافع توسعه صنایع کوچک و متوسط ارتقای رقابت پذیری این صنایع از طریق ارتقای بهره وری، نوآوری و ارزش افزوده است.

در دهه های اخیر، استفاده از راهبرد بازاریابی اجتماعی جهت ترویج رفتارهای مطلوب در جامعه افزایش یافته است. بسیج عمومی در دوران دفاع مقدس را نیز می توان از مصادیق موفق رویکرد بازاریابی اجتماعی برشمرد. هدف پژوهش حاضر، تبیین راهبردهای بازاریابی اجتماعی در بسیج نیروهای مردمی در دوران دفاع مقدس است. مدل تحقیق با استفاده از روش «نظریه برخاسته از داده ها» و با تحلیل کیفی متن مصاحبه با رزمندگان و سایر منابع تدوین گردید. بنابر نتایج تحقیق، ارکان بسیج عمومی شامل ایدئولوژی، رهبری، مشارکت مردمی و سازماندهی است. راهبردهای بازاریابی اجتماعی که در دوران دفاع مقدس برای بسیج عمومی استفاده شده اند، عبارت اند از: راهبرد ایده پردازی حضور مشتاقانه در جبهه ها، راهبرد قیمت گذاری ارزشی (تأکید بر ارزش مجاهدت و شهادت)، راهبرد تبلیغات سینه به سینه و حماسی و راهبرد توزیع گسترده پایگاه های بسیج در سرتاسر کشور. پیاده سازی موفق این راهبردها دستاوردهایی همچون ارتقای توانمندی های نظامی امنیتی، نهادینه شدن ارزش های اسلامی، نهادینه شدن انضباط اقتصادی و ارتقاء ثبات سیاسی نظام به دنبال داشته است.

امروزه پدیده ی وندالیسم در اشکال مختلف در فضای پیرامونی ما به چشم می خورد و علاوه بر خسارت های اقتصادی، تبعات اجتماعی ناخوشایندی نیز به دنبال دارد. با توجه به این موضوع هدف پژوهش حاضر،   ارائه ی مدلی برای پیشگیری از رفتارهای وندالیستی مبتنی بر رویکرد بازاریابی اجتماعی است. برای طراحی مدل مذکور از روش شناسی «نظریه ی داده بنیاد» استفاده شده است. مدیران ارشد دستگاه های متولی و صاحب نظران دانشگاهی و همچنین اسناد و گزارش های مرتبط با موضوع به عنوان جامعه ی آماری پژوهش حاضر در نظر گرفته شده ومارب  بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری نظری و انجام 9 مصاحبه با خبرگان و بررسی 12 مستند، منابع اطلاعاتی مورد نیاز جمع آوری شد. همزمان با جمع آوری داده ها، مراحل سه گانه ی تحلیل داده ها مشتمل بر کدگذاری باز، محوری و گزینشی صورت پذیرفته و بر اساس آن، مدل کاربرد بازاریابی اجتماعی در پیشگیری از رفتارهای وندالیستی تدوین شد. بنا بر نتایج تحقیق، به کارگیری بازاریابی اجتماعی برای پیشگیری از رفتارهای وندالیستی شامل طیف وسیعی از اقدامات است که شامل راهبرد ایده پردازی (تأکید بر آسیب جمعی وندالیسم)، راهبرد قیمت گذاری (افزایش هزینه ی رفتارهای وندالیستی اعم از مالی و اجتماعی)، راهبرد ترویج (تبلیغات دهان به دهان و تذکرات شفاهی) و راهبرد توزیع (جلب مشارکت عمومی) است. اثربخشی این راهبرد ها تحت تأثیر عواملی مانند مدیریت ضعیف اماکن عمومی، خلأهای قانونی، باور به کم هزینه بودن وندالیسم و عوامل دموگرافیک است. در نتیجه ی کاهش رفتارهای وندالیستی ناشی از پیاده سازی صحیح راهبردهای چهارگانه ی مذکور، ضمن حفظ و پایداری محیط زیست، اعم از محیط پیرامونی و محیط های طبیعی و تاریخی، می توان انتظار داشت امنیت روانی و سرمایه ی اجتماعی نیز در جامعه بهبود یابد.  

امروزه برندهای مختلف بسیاری، در هنگام سرمایه گذاری های عظیم، تلاش زیادی برای کسب رابطه ای قوی تر با مشتری های خود در زمینه ی اجتماعات آنلاین انجام می دهند. غالبا، این اجتماعات از رسانه های اجتماعی آغاز می شوند که مشتری ها در آن افکار و تجربیات و سوالات خود را در مورد برند مطرح می کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر بهبود عملکرد رابطه برند از طریق مشارکت مشتری و ایجاد ارزش در رسانه های اجتماعی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، جز تحقیقات میدانی محسوب می شود. روش تحقیق از جهت طرح تحقیق نیز پس رویدادی است. جامعه آماری این پژوهش 384 نفر از مشتریان اینترنتی فروشگاه شهروند شعبه بیهقی بوده است. جهت تحلیل داده ها از روش مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج نشان داد سطح بالاتری از مشارکت مشتری، سبب دریافت ارزش عملکردی بسیار بزرگی می شود. همچنین سطح بالاتری از مشارکت مشتری سبب دریافت (درک) ارزش احساسی بسیار بزرگی می شود. همی نطور سطح بالاتری از مشارکت مشتریان به طور مثبت به دریافت (ادراکات) ارزش ارتباطی بیشتری وابسته است. همچنین سطح بالاتری از مشارکت مشتری به طور مثبت به درک ارزش سازگاری بیشتر مرتبط است. اما ارزش عملکردی تاثیر مثبتی بر عملکرد رابطه ای برند نداشت. همین طور ارزش احساسی تاثیر مثبتی بر عملکرد رابطه ای برند نداشت. سپس ارزش رابطه ای بر عملکرد رابطه برند تاثیر مثبت خواهد گذاشت. همچنین ارزش سازگاری تاثیر مثبتی بر عملکرد رابطه ای برند خواهد داشت.

امروزه برندهای مختلف بسیاری، در هنگام سرمایه گذاری های عظیم، تلاش زیادی برای کسب رابطه ای قوی تر با مشتری های خود در زمینه ی اجتماعات آنلاین انجام می دهند. غالبا، این اجتماعات از رسانه های اجتماعی آغاز می شوند که مشتری ها در آن افکار و تجربیات و سوالات خود را در مورد برند مطرح می کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر بهبود عملکرد رابطه برند از طریق مشارکت مشتری و ایجاد ارزش در رسانه های اجتماعی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری داده ها، جز تحقیقات میدانی محسوب می شود. روش تحقیق از جهت طرح تحقیق نیز پس رویدادی است. جامعه آماری این پژوهش 384 نفر از مشتریان اینترنتی فروشگاه شهروند شعبه بیهقی بوده است. جهت تحلیل داده ها از روش مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج نشان داد سطح بالاتری از مشارکت مشتری، سبب دریافت ارزش عملکردی بسیار بزرگی می شود. همچنین سطح بالاتری از مشارکت مشتری سبب دریافت (درک) ارزش احساسی بسیار بزرگی می شود. همی نطور سطح بالاتری از مشارکت مشتریان به طور مثبت به دریافت (ادراکات) ارزش ارتباطی بیشتری وابسته است. همچنین سطح بالاتری از مشارکت مشتری به طور مثبت به درک ارزش سازگاری بیشتر مرتبط است. اما ارزش عملکردی تاثیر مثبتی بر عملکرد رابطه ای برند نداشت. همین طور ارزش احساسی تاثیر مثبتی بر عملکرد رابطه ای برند نداشت. سپس ارزش رابطه ای بر عملکرد رابطه برند تاثیر مثبت خواهد گذاشت. همچنین ارزش سازگاری تاثیر مثبتی بر عملکرد رابطه ای برند خواهد داشت.

یکی از مشکلات تولیدکنندگان ایرانی، عدم استقبال مصرف کنندگان از تولیدات آنها و ترجیح کالای خارجی است؛ لذا در پژوهش حاضر از طریق مصاحبه با خبرگان و بررسی اسناد، الگوی افزایش مصرف کالای داخلی تدوین شد. بر اساس یافته های پژوهش، به دلیل آنکه معضل ترجیح کالای خارجی ریشه در مسائل فرهنگی دارد، اصلاح آن از توان یک تولیدکننده خارج بوده و لازم است دولت با استفاده از رویکرد بازاریابی اجتماعی در راستای افزایش مصرف کالاهای داخلی مداخله نماید.در کارزار های بازاریابی اجتماعی می بایست همزمان هر دو گروه مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مخاطب قرار گیرند؛ چراکه، همان طورکه وظیفه مصرف کننده ایرانی خرید کالای داخلی است، وظیفه تولیدکننده ایرانی هم تولید کالای مرغوب و با قیمت رقابتی است. جهت افزایش مصرف کالای داخلی باید از ابزارهای آموزشی و ترویجی و ابزارهای مالی به طور همزمان استفاده شود؛ به نحوی که هزینه های مادی و معنوی مصرف کالای خارجی افزایش یافته و مشوق های مالی برای مصرف کنندگان و کانال توزیع جهت خرید کالای داخلی در نظر گرفته شود. از سویی دیگر، باید با عرضه کالای قاچاق در مبادی توزیع به شدت مبارزه شود. برای ترویج مصرف کالای داخلی می بایست در کنار تبلیغات رسمی از تبلیغات شفاهی در قالب پویش های مردمی در فضای مجازی استفاده شود. افزایش مصرف کالای داخلی دستاوردهایی همچون استقلال اقتصادی و سیاسی، اشتغال زایی، افزایش ثروت ملی، کاهش تورم و کنترل نقدینگی به دنبال خواهد داشت.

هدف: بنگاه های کوچک و متوسط، نقش مؤثری در توسعه اقتصادی دارند؛ اما به دلیل محدودیت های متعدد، متأسفانه با ورشکستگی زیادی مواجه می شوند. بر این اساس، هدف مقاله حاضر، تدوین الگوی توسعه شبکه ای بنگاه های کوچک و متوسط است. روش: در پژوهش حاضر، از روش نظریه داده بنیاد برای تدوین مدل استفاده شده است. داده های لازم از طریق مصاحبه با خبرگان دانشگاهی، مدیران و مشاوران سازمان صنایع کوچک و همچنین، بررسی اسناد فرادستی و گزارش های مرتبط جمع آوری شده است که با استفاده از روش نمونه گیری نظری، نمونه گیری تا زمان رسیدن به اشباع مقوله ها ادامه یافت. داده های پژوهش نیز هم زمان با جمع آوری، طی مراحل سه گانه کدگذاری باز، محوری و گزینشی تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، الزامات قانونی، اهمیت بنگاه های کوچک و متوسط و محدودیت های آنها، از جمله دلایل و ضرورت های حمایت از بنگاه های کوچک و متوسط است. توسعه همه جانبه بنگاه های کوچک و متوسط شامل توسعه کارآفرینی، توسعه بازار، توسعه منابع انسانی، توسعه فناوری و توسعه شبکه ای است. توسعه بنگاه های کوچک و متوسط با توجه به تعداد زیاد و پراکندگی آنها، به تربیت مشاوران توانمند و مشارکت تمامی نهادهای دولتی و تشکل های خصوصی نیاز دارد. همچنین، با توجه به نیاز توسعه بنگاه های کوچک و متوسط به تخصص های متنوع، لازم است که تیم های توسعه با تخصص های مکمل تشکیل شود و هر تیم، شبکه ای از بنگاه های مشابه و مجاور را تحت پوشش قرار دهد. نتیجه گیری: به دلیل تعداد بسیار زیاد و مقیاس کوچک بنگاه های کوچک و متوسط، در عمل، حمایت انفرادی از آنها امکان پذیر و اثربخش نیست. از این رو، توسعه شبکه ای بنگاه های کوچک و متوسط، متضمن این ایده است که برای افزایش اثربخشی مداخلات توسعه ای، شبکه ای از بنگاه های کوچک و متوسط، به کمک گروهی از مشاوران و متخصصان با حمایت و مشارکت جمعی تمامی نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی توسعه یابد.

با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی ایران و تنوع قومی و مذهبی در کشور، ضرورت ارتقای انسجام ملی مسجل می شود. هدف آمایش سرزمین نیز توزیع بهینه نیروی انسانی و فعالیت-ها در فضای جغرافیایی سرزمین به منظور دستیابی به توسعه پایدار می باشد. از این رو، در پژوهش حاضر آمایش دفاعی نیروهای وظیفه عمومی در سطح کشور با توجه به دو رویکرد توزیع در پهنه سرزمین یا کمترین فاصله جغرافیایی و تأثیر این دو رویکرد بر ارتقای انسجام ملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر آمیخته اکتشافی است. در گام اول، با انجام مصاحبه با خبرگان، کارکردهای سیاسی-امنیتی و اجتماعی-فرهنگی دوره نظام وظیفه و تأثیر آنها بر انسجام ملی شناسایی شدند، و در گام دوم، با استفاده از روش تحقیق کمی، تأثیر دو رویکرد توزیع سربازان (توزیع در پهنه سرزمین و کمترین فاصله جغرافیایی) بر انسجام ملی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج تحقیق، اگر چه رویکرد کمترین فاصله جغرافیایی از جنبه اقتصادی و اجتماعی منافع کوتاه مدتی به همراه دارد، اما از جنبه سیاسی تأثیر منفی بر انسجام ملی می گذارد و نسبت به رویکرد پراکندگی در پهنه سرزمین نمی تواند منافع بلندمدت ملی را در راستای ارتقای انسجام ملی تأمین نماید.

بهره گیری از ابزارهای بازاریابی به ویژه بازاریابی ویروسی ضمن ایجاد مزیت رقابتی می تواند باعث تغییر الگوی غذایی نیز شود. در پژوهش حاضر عوامل موثر در بازاریابی ویروسی مواد غذایی ارگانیک شناسایی، مدل سازی، و وزن دهی شده است. برای شناسایی عوامل موثر از رویکرد فراترکیب و بررسی 90 مقاله علمی معتبر استفاده شد، سپس روش مدل سازی ساختاری تفسیری جامع و نظرات خبرگان به منظور مدل سازی به کار رفت. در ادامه با پیاده سازی روش تحلیل شبکه ای فازی رتبه بندی و تعیین اهمیت عوامل انجام شد. بر مبنای تحلیل یافته ها مشخص شد که 9 عامل در بازاریابی ویروسی مواد غذایی ارگانیک موثر هستند و در قالب مدل تفسیری با پنج سطح طبقه بندی می شود. به طوری که در اولین سطح شرایط بازار، در سطح دوم جامعه هدف، در سطح سوم فناوری و قیمت، در سطح چهارم، مصرف کننده، روش ارایه (پیاده سازی) و ایجاد ارزش و در نهایت در سطح پنجم تمایل (انگیزه) و اعتماد قرار دارد. همچنین با استفاده از FANP مشخص شد که عامل های روش ارایه، ارزش پیام و مصرف کننده با ضریب 0.354 به عنوان عامل اصلی پیوندی بیشترین اهمیت را دارند، و عامل های قیمت و شرایط بازار با ضریب اهمیت 0.301 به عنوان عامل اصلی مستقل در رتبه دوم قرار گرفتند. به طور کلی بازاریابی ویروسی در زمینه مواد غذایی ارگانیک باعث ایجاد رونق و تمایل مردم در استفاده از این گونه محصولات می شود. در این پژوهش ابتدا عوامل موثر در بازاریابی ویروسی مواد غذایی ارگانیک شناسایی شده و سپس در پنج سطح و در قالب چهار مجموعه به صورت مدلی تفسیری قرار گرفتند و در پایان رتبه بندی شدند.

هدف پژوهش حاضر مطالعه تاثیر ویژگی های بازاریابی اجتماعی شرکتی و رعایت اصول اخلاقی بر قصد تغییر رفتار مصرف کننده است. از این رو، اثر ویژگی های بازاریابی اجتماعی شرکتی و رعایت اصول اخلاقی بر قصد تغییر رفتار مصرف کننده بررسی و در این میان به نقش میانجی نگرش نیز توجه شده است. بدین منظور، ابتدا با بررسی ادبیات موضوعی، عوامل رعایت اصول اخلاقی و ویژگی های بازاریابی اجتماعی شرکتی به همراه ابعادشان شناسایی و روابطشان با قصد تغییر رفتار همراه با نقش میانجی نگرش فرضیه سازی شد. سپس نمایندگان شرکت های بیمه شهر کرج به عنوان جامعه آماری انتخاب و با استفاده از نمونه گیری خوشه ای، 95 پرسشنامه تکمیل شد. روابط علی میان متغیرها با به کارگیری مدلسازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی در نرم افزار PLS بررسی و یک مدل سلسله مراتبی ارائه گردید. نتایج تحلیل نشان می دهد ویژگی های بازارابی اجتماعی شرکتی به طور غیر مستقیم و با میانجی گری متغیر نگرش و همچنین رعایت اصول اخلاقی به طور مستقیم بر قصد تغییر رفتار تاثیر گذار هستند. همچنین، از لحاظ اولویت بندی اقدامات مدیریت-محور برگرفته از نتایج آنالیز IPMA، عامل رعایت اصول اخلاقی دارای اهمیت بیشتری است که باید در طراحی برنامه های بازاریابی اجتماعی شرکتی مدنظر قرار داده شود. به ویژه، این مطالعه نشان می دهد که عوامل رعایت اصول اخلاقی و ویژگی های بازاریابی اجتماعی شرکتی موجب ترویج رفتار اجتماعی دلخواه و در نهایت مزایای تجاری بیشتر خواهند شد، لذا بینش بیشتری را برای مدیران در خصوص چگونگی ایجاد مزایای تجاری و اجتماعی از طریق فعالیت های بازاریابی اجتماعی شرکتی مهیا می سازد