فردین کولاییان

هدف: بررسی وضعیت رعایت استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران در کتابخانه های مراکز آموزشی وزارت جهاد کشاورزی در سراسر کشور. روش / رویکرد پژوهش: با استفاده از روش پیمایشی و سیاهه وارسی 42 مجتمع و مرکز آموزشی تابعه وزارت جهاد کشاورزی در سراسر کشور از نظر رعایت استانداردهای کتابخانه ای بررسی شدند. یافته ها: میانگین رعایت مؤلفه های هشت گانه استاندارد در کتابخانه های آموزشی وزارت جهاد کشاورزی 5/45% است. این کتابخانه ها، از نظر تعداد نیروی انسانی 95%؛ خدمات کتابخانه ای 8/61%؛ سازماندهی 45/55%؛ و در سایر مقوله ها زیر 50% ارزیابی شد. نتیجه گیری: کتابخانه های آموزشی وزارت جهاد کشاورزی برای ارتقای استانداردهای کتابخانه ای، به ویژه در حوزه های اهداف و وظایف، بودجه، خدمات کتابخانه ای، و تجهیزات کتابخانه ای به تلاش بیشتری نیاز دارند.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی میزان رضایت مندی استفاده کنندگان از خدمات حضوری مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی است. آگاهی از نظرات مراجعه کنندگان درباره خدمات اطلاع رسانی، امکانات و تجهیزات فنی، وضعیت منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی موجود در مرکز و نحوه برخورد کتابداران با مراجعه کنندگان، از دیگر اهداف پژوهش حاضر به شمار می رود. روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی - توصیفی است و برای گردآوری داده ها از پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش 350 نفر از اعضای کتابخانه مرکزی کشاورزی (افراد درون و برون سازمانی) هستند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که از میان علل و انگیزه های مختلف استفاده کنندگان از خدمات حضوری مرکز، مطالعه منابع علمی با 9/35 درصد مهم ترین انگیزه و خواندن روزنامه، مرور پست الکترونیکی و گذراندن اوقات فراغت با 07/0 درصد کمترین انگیزه استفاده کنندگان را تشکیل می دهند. از انواع خدمات حضوری مرکز، خدمات کاوش در پایگاه های اطلاعاتی با 5/41 درصد بیشترین و سایر خدمات (مانند خدمات بخش گزارش های نهایی طرح های تحقیقاتی و بخش پایان نامه ها) با 43/2 درصد کمترین استفاده را دارد. از میان منابع علمی موجود در مرکز، کتاب با 4/55 درصد بیشترین و مواد دیداری شنیداری با 07/0 درصد کمترین کاربرد را دارند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه وضعیت رضایت مندی استفاده کنندگان از خدمات حضوری مرکز حاکی از آن است که خدمات کاوش در پایگاه های اطلاعاتی با 2/93 درصد بیشترین رضایت و سایر خدمات (مانند خدمات بخش گزارش های نهایی طرح های تحقیقاتی و بخش پایان نامه ها) با 4/71 درصد کمترین رضایت را فراهم می کنند. به طور کلی 2/82 درصد از مراجعه کنندگان در اغلب مراجعاتشان به مرکز، اطلاعات مورد نیاز خود را به دست می آورند.

استاندارد به مجموعه دستورکار ها و راهنماهای اجرایی و یا توصیه هایی اطلاق می شود که در تولید، ایجاد، خلق، یا انتشار کالا، محصول یا مدارک و منابعی خاص مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش، میزان رعایت استانداردهای نشر مؤسسه بین المللی استاندارد (ایزو) در مجله های علمی-پژوهشی چاپی فارسی حوزه کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته است. ساختار انتشاراتی و اجزای اطلاعاتی که باید در بخش های مختلف یک مجله وجود داشته باشند در مجله های علمی-پژوهشی فارسی حوزه کشاورزی بررسی شده است. عناصر اطلاعاتی موجود بر روی صفحه عنوان، فهرست مندرجات، عناوین مکرر، پانویس ها، چکیده، اطلاعات صفحه اول مقالات در مجله، ساختار استناد به منابع مورد استفاده، و فهرست منابع از جمله عناصر اطلاعاتی هستند که در این پژوهش مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته اند. 47 مجله علمی- پژوهشی حوزه کشاورزی که تا بهمن 1387 در حال انتشار بوده اند، جامعه پژوهش این تحقیق را تشکیل می دهد. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که میزان رعایت استانداردهای ایزو در مجله های مورد بررسی 47/53 درصد بوده است. در حوزه کشاورزی، هیچ ناشر خصوصی اقدام به انتشار مجله علمی- پژوهشی ننموده است. رعایت استاندارد در بخش هایی چون ارائه چکیده و کلیدواژه مقاله در سطح بالایی قرار داشته است.

"آموزش ضمن خدمت از ابزارهای مهم روزآمدسازی توانمندی حرفه‌ای کتابداران و نیروی انسانی متخصص شاغل در نهادهای پژوهشی و آموزشی است. مرکز اطلاعات و مدارک‌ علمی‌ کشاورزی در طول سال‌های 1379 تا 1383، چهل دورة آموزشی ضمن‌خدمت را برنامه‌ریزی و اجرا کرد. در این پژوهش به بررسی نظرات مدرسین و یادگیرندگان، در مورد این دوره‌ها پرداخته شده است. از جمله نتایج حاصل از این پژوهش رضایت 79 درصد مدرسین از مدیریت زمان در دوره‌ها، نارضایتی 36 درصد مدرسین از وضعیت نور، صدا، گرمایش و سرمایش کلاس‌ها، رضایت 80 درصد یادگیرندگان از نحوة فراخوانی در دوره‌ها، نارضایتی 38 درصد یادگیرندگان از خدمات فوق برنامه و رضایت 85 درصد یادگیرندگان از میزان تسلط و آمادگی مدرسین در امر تدریس در طول دوره‌ها می‌باشد. از جمله پیشنهادها می‌توان به ارائة سرفصل‌های تخصصی‌تر با زمان‌بندی کوتاه‌تر، هماهنگی با گروه‌های تخصصی مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی در طراحی و اجرای دوره‌های تخصصی و هماهنگی، ارتباط با مدرسین در زمان‌بندی و اجرای دوره‌ها، ارائة دوره‌های تکمیلی برای دوره‌های برگزارشده و برگزاری دوره‌های آموزشی در استان‌هایی که دارای امکانات لازم هستند، اشاره کرد."

بر آن است نگاهی به تعریف خدمات تحویل مدرک و مفاهیمهدر این مقاله نگارنده نزدیک به آن نظیر امانت بین کتابخانه‌ای، فراهم‌آوری موادو مجموعه‌سازی انداخته، و سیر تاریخی آن را به صورت فشرده بنمایاند. معرفی فرآیند خدمات تحویل مدرک، لوازم، ابزارها و شرایط لازم برای انجام چنین فعالیتی، و همچنین آشنایی با شرح وظایف کارکنان ، از دیگر بخش‌های این مقاله است. در پایان با ارائه کتاب‌شناسی خدمات تحویل مدرک و امانت بین کتابخانه‌ای در زبان فارسی (بدون ادعای کامل بودن این فهرست) سعی شده است زمینة انجام مطالعات بیشتر در این حوزه فراهم گردد.