محمدحسین فاریاب

محمدحسین فاریاب

مدرک تحصیلی: استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره 
پست الکترونیکی: m.faryab@gmail.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۴ مورد.
۲۱.

نقش امام علیه السلام در تشریع، دریافت و تفسیر دین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تأویل امام تبلیغ تشریع دریافت دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۳ تعداد دانلود : ۵۶۶
در مکتب تشیع، امامان علیهم السلام ادامه دهندة رسالت پیامبر اکرم (ص) به شمار می آیند. تعیین نقش ایشان در ادامه دادن رسالت یادشده از مسائلی است که همواره مورد پرسش اندیشوران بوده است. با توجه به آموزة انکارناپذیر خاتمیت، این مسأله باید به گونه ای پاسخ داده شود که از امامان، پیامبرانی دیگر نسازد. این نوشتار تأمّلی در این مسأله است. نگارنده با جستجو در آیات و روایات معتبر، بدین نتیجه دست یافته که امامان علیهم السلام نه شأن تشریع دین دارند و نه شأن دریافت دین، بلکه ایشان تمام دین را از شخص پیامبر یا امام پیشین دریافت داشته، برای مردم بیان کرده و به تفسیر و تأویل می پردازند.
۲۲.

معناشناسى و گستره افضلیت امام در اندیشه متکلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: متکلمان امام معناشناسى افضلیت گستره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۷ تعداد دانلود : ۳۸۰
در اندیشه شیعه و بسیارى از اهل سنت، افضلیت امام یکى از شرایط لازم براى امام است. این مسئله درطول تاریخ اسلام، در کشاکش بحث هاى شیعه و سنى بارها مورد چالش قرار گرفته است. آنچه ایننوشتار به دنبال آن مى باشد، مرورى است بر معناى افضلیت در اندیشه متکلمان با روش اسنادى. ازسوى دیگر، یکى از مسائل اصلى در بحث افضلیت، گستره افضلیت امام است که به حقیقت بیانگرمسئله معناى افضلیت است. پس در این نوشتار معناى افضلیت را از دیدگاه متکلمان بررسى مى کنیم کهبیانگر دیدگاه آنها در بحث گستره افضلیت نیز به شمار مى رود. بر اساس مهم ترین یافته هاى این تحقیق،متکلمان اهل سنت کمتر به این بحث توجه داشته اند و در سوى مقابل، متکلمان شیعى معانى متعددىبراى افضلیت ذکر کرده اند.
۲۳.

جستاری در حیات نوری امامان علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام عالم انوار حیات نوری نخستین آفریده وساطت فیض تقدیس پروردگار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
تعداد بازدید : ۹۱۴ تعداد دانلود : ۳۹۸
مسئلة آفرینش نوری امامان معصوم علیهم السلام از مسائلی است که اگرچه در روایات بازتاب درخور توجهی داشته، در آثار متکلمان و محققان کمتر بدان پرداخته شده است. نگارنده در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از روایات معتبر به بررسی این مسئله، به ویژه شئون امامان علیهم السلام در آن عرصه پرداخته است. بر اساس مهم ترین یافته های این پژوهش، هرچند برخی متفکران، از اساس منکر وجود ارواح قبل از ابدان هستند، روایات معتبر و متعددی بر حیات نوری و روحی امامان علیهم السلام تأکید می کند. بر اساس این روایات، ایشان نخستین آفریدگان خداوند؛ در آن عرصه، وجودی حقیقی و نوری داشته اند و به تمجید و تقدیس پروردگار مشغول بوده اند. بر اساس روایات معتبر، وجود ایشان واسطة فیض برای آفرینش دیگر آفریدگان بوده است.
۲۴.

تحلیلى بر شئون اخروى امامان علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امامت برزخ بهشت قیامت شئون امام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
تعداد بازدید : ۸۷۴ تعداد دانلود : ۳۶۶
امامان علیهم السلام جانشینان خدا در نظام هستى اند. بیشترین آشنایى شیعیان با آنها مربوط به مقامات ایشان در همین نظام مادى است. درحالى که در این دنیا به دلیل وجود محدودیت ها، امکان تجلّى تمام مقامات ایشان نیست. این نوشتار، با رویکردى عمدتا حدیثى، به بررسى و تحلیل شئون و مقامات اخروى امامان علیهم السلام در سه مقطع برزخ، قیامت و بهشت مى پردازد. بر اساس مهم ترین یافته هاى این تحقیق، امامان علیهم السلام در هر سه عالم، حجت خدا بر بندگان بوده، شئونى خاص و ویژه دارند که وساطت فیض، حساب رسى اعمال بندگان، تقسیم بهشت و دوزخ از جمله آنهاست.
۲۵.

روش شناسی و بسترشناسی فکری نظریات متکلمان شیعی مکتب بغداد (قرن چهارم و پنجم) در مسئله امامت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روش شناسی امامت متکلمان بغداد بسترشناسی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
تعداد بازدید : ۸۴۰ تعداد دانلود : ۴۲۱
روش شناسی و بسترشناسی یک نظریه، از مهم ترین مسائلی است که نقش مهمی در تحلیل و شناخت چرایی صدور آن نظریه دارد. متکلمان شیعی مکتب بغداد در قرن چهارم و پنجم هجری، از بزرگ ترین متکلمان امامیه در طول تاریخ به شمار می آیند. با این حال، روایات امامان معصوم علیه السلام، که از منابع اصیل تفکر دینی به شمار می آیند، حضور کم رنگی در کتاب های کلامی ایشان دارند. هدف از نگارش این مقاله، ابتدا روش شناسی فکری این متکلمان، و سپس تحلیل چرایی تکیه فراوان ایشان بر عقل در براهین و نظریات کلامی مربوط به مسئله امامت با توجه به بستر فرهنگی شهر بغداد در آن دوران است. بر اساس مهم ترین یافته های این نوشتار، نگاه سخت گیرانه متکلمان بغداد به احادیث و نیز تنوع مکاتب گوناگون کلامی و نیز تعصبات مذهبی و درگیری های شدید فرقه ای در بغداد، از مهم ترین عواملی است که مانع از استفاده لازم متکلمان شیعی از روایات در آن دوران شده است.
۲۶.

شئون امام در اندیشه شیخ مفید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن نجات روایت قیامت استضعاف فکرى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۸ تعداد دانلود : ۴۷۱
سرنوشت اخروى مستضعفان از مسائلى است که همیشه درباره اش سؤال شده است. پاسخ به این سؤال نه تنها موجب حل این معضل علمى شده است، بلکه روشن خواهد کرد که چه گروهى از مستضعفان مشمول عنایت و رحمت الهى شده، در قیامت به بهشت وارد مى گردند؟ با توجه به اینکه این بحث نقلى است، با مراجعه به آیات و روایات، به روش تحلیلى توصیفى به این سؤال پاسخ مى گوییم. در روایات و آیات قرآن، سرنوشت هاى متفاوتى براى مستضعفان ذکر شده است؛ مثل امتحان آنها در قیامت، نوید رحمت الهى، در گرو عمل خود بودن، واگذارى به مشیت الهى یا خادم اهل بهشت بودن. وجه جمعى که مى شود درباره اینها بیان کرد این است که این سرنوشت هاى متفاوت بستگى به نوع مستضعفان دارد. همچنین ممکن است در مواقف قیامت وضعیت ایشان فرق کند.
۲۷.

بازخوانی قلمرو علم امام علیه السلام در آیینة روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم امامت علم امام قلمرو علم امام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۶۵۸
مسئلة گستره و قلمرو علم امام علیه السلام از جمله مباحثی است که با وجود پیشینة طولانی آن، همچنان موضوع بحث و نظر میان اندیشمندان اسلامی است، به گونه ای که برخی قایل به محدود بودن علم امام علیه السلام و برخی قایل به گسترده بودن علم او گشته اند. این مقاله کوشیده است با استفاده از روایات معصومان علیهم السلام، قضاوتی واقع بینانه دربارة این موضوع ارائه دهد؛ بدین معنا که ابتدا روایات مؤید نظریة محدود بودن علم امام علیه السلام و سپس روایات مؤید نامحدود بودن علم ایشان را بررسی کرده و پس از بیان وجوه وجه الجمع و نقد آن، در نهایت، نظریة شأنی بودن علم امام علیه السلام را تقویت نموده است.
۲۸.

بررسى منشأ، قلمرو و چگونگى نحوه اِعمال ولایت تکوینى ائمه اطهار علیهم السلام در کافى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ولایت ولایت تکوینى منشأ ولایت قلمرو ولایت کیفیت ولایت کافى

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۷ تعداد دانلود : ۴۵۸
مسئله ولایت تکوینى ائمه علیهم السلام و جوانب آن، از مسائل مهم بحث امامت است. در این زمینه، گرچه در سال هاى اخیرکتاب ها و آثار درخورتوجهى به رشته تحریر درآمده است، ولى با توجه به اهمیت این بحث و اهمیت بررسى نقلى و حدیثىآن، به نظر مى رسد باید آن را از منظر روایت هاى کافى هم مورد بحث قرار داد. این نوشتار با روش توصیفى تحلیلى بهبررسى منشأ، قلمرو و چگونگى نحوه اِعمال ولایت تکوینى ائمه در کافى پرداخته و به این نتایج رسیده است: معرفت وآگاهى کامل ایشان به اسم اعظم و علم الکتاب، دلیل ولایت ایشان است؛ ولایت ایشان شامل حوزه هاى مختلفى است؛ گاهىایشان ابتدا به ساکن در بعض مواقع هم با درخواست دیگران ولایت تکوینى را اِعمال کرده اند.
۲۹.

افضلیت انبیا از منظر قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: افضلیت نبی رسول هدایت قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۴ تعداد دانلود : ۳۲۷
گرچه مسئله افضلیت امام در کتب کلامی شیعه و اهل سنت به طور مفصل تبیین و بررسی شده، به موضوع افضلیت انبیا کمتر توجه گشته است. در تحقیق حاضر بر آنیم تا با مراجعه به آیات قرآن به روش استنادی – تحلیلی، مسئله لزوم افضلیت انبیا به نحو مطلق را تبیین و بررسی کنیم تا دریابیم آیا از آیات، لزوم و ضرورت برتری پیامبران بر افراد زمان خود (امت خود) به نحو مطلق و در همه ابعاد استفاده می شود یا خیر؟ خداوند سبحان در برخی آیات قرآن تبعیت از برخی انبیا را به نحو مطلق واجب می داند که بالملازمه دلیل بر افضلیت مطلق آنان نیز می باشند و برخی دیگر از آیات موهم وجود نقایصی در عده ای از انبیای الهی است و برخی آیات دیگر به صورت روشن، بر عدم افضلیت آنان به نحو مطلق دلالت دارند و به نظر می رسد مسئله افضلیت انبیا و قلمرو آن با هدف و ضرورت بعثت، رابطه تنگاتنگ دارد. ازاین رو مطابق آیات قرآن، برتری انبیا در حیطه و قلمرو هدایت، امری بایسته است، ولی نسبت به برتری در دیگر ابعاد و جوانب نه تنها دلالتی ندارند، بلکه دلیل بر خلاف آنها نیز می باشند.
۳۰.

بررسی تحلیلی معیار و مصادیق نص جلی و خفی در کلام امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۱۱۶
در کتاب های کلامی، یکی از مباحث مطرح شده در بحث امامت، اصطلاح «نص جلی» و «نص خفی» است. این دو اصطلاح که در ذیل مسئله راه های تعیین امام مورد بحث قرار می گیرد، در آثار کلامی فرق مختلف، اعم از معتزله، اشاعره، زیدیه و امامیه مطرح شده است. در بین فرق مختلف اسلامی، تنها متکلمان امامیه اند که معتقدند امیرمؤمنان(ع)، هم با نص جلی و هم با نص خفی به عنوان جانشین بلافصل پیامبر(ص) تعیین شده است. این مقاله با روش تحلیلی کتابخانه ای، ضمن اشاره به معیار نص جلی و نص خفی از دیدگاه متکلمان امامیه، دلایل آنها بر اثبات این اعتقاد را تبیین می کند و به اشکالات مخالفان این عقیده پاسخ می دهد. در پایان، ضمن انتخاب معیار منتخب برای نص جلی و نص خفی، اثبات خواهد شد که برخلاف نظر بیشتر متکلمان، حدیث غدیر از مصادیق نص جلی است، نه نص خفی.
۳۱.

نقش و جایگاه تجربه های نزدیک به مرگ در اثبات وجود روح(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تجربه نزدیک به مرگ روح مرگ حیات پس از مرگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۱۴
یکی از موضوعات مطرح در فراروان شناسی، تجربه های نزدیک به مرگ است؛ اهمیت این مسئله در دنیای مادی گرای امروز، قابل چشم پوشی نیست. پس از قرن ها نفی و کتمان متافیزیک، اکنون توجه دانشمندان به واقعه ای جلب شده، که می تواند نشانه ای بر وجود آن باشد. در تحقیق پیش رو ضمن بررسی ابعاد مختلف این واقعه، بیان دیدگاه های موافقان و مخالفان و ارزیابی آنها، در پی این هستیم که آیا براساس روش تجربی مورد پذیرش تجربه گرایان، می توان تجربه های نزدیک به مرگ را حقیقتاً دیدار صاحبان آنها از ماوراء دانست و از آن نتیجه گرفت که انسان بُعدی غیرمادی به نام روح دارد و یا تمام آنچه اتفاق افتاده، توهم و خیالی گذرا بوده است؟ به عقیده ما، تجارب نزدیک به مرگ، تنها قادر است بر وجود حیات پس از مرگ دلالت کند؛ اما ویژگی ها و جزئیاتی که از این طریق در اختیار ما قرار می گیرد، به نقایصی دچار است که پذیرش آنها را با مشکل مواجه می کند.
۳۲.

دوازدهمین امام، از توهم تا واقعیت؛ نقدی بر احسان الهی ظهیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الهی ظهیر شیعه اثنی عشر خلفاء پیامبر وصی نشانه های امامت مولود منتظر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۴۹
احسان الهی ظهیر از نویسندگان معروف پرتلاش وهابی در رد عقاید شیعه است. وی در آثار متعدد خود وجود امام دوازدهم شیعیان را موهوم دانسته و بر این باور است که امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی ندارد. او برای اثبات ادعای خود از روایات نقل شده از کتب شیعه و دیدگاه های اندیشمندان شیعی استفاده می کند. در این نوشتار دیدگاه ایشان و روایات و دیدگاه متکلمان شیعه نقل شده توسط ایشان مورد بررسی و نقد قرار می گیرد و مشخص می شود که نحوه استناد ایشان به این دسته از روایات و کتب شیعی صحیح نیست. همچنین در ادامه با توجه به روایاتی که از کتب معتبر اهل سنت نقل شده و به همراه ضمیمه کردن وقایع تاریخی منقول در کتب تاریخی، این نتیجه به دست می آید که وجود امام مهدی عجل الله امری موهوم نیست و هم از نظر شیعی و هم از نظر اهل سنت، امام حسن عسکری علیه السلام دارای فرزند هستند که همان مهدی منتظر در نزد شیعه است.
۳۳.

تأثیر مبانی کلامی در حل مسئله تبعیت یا عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حسن و قبح ذاتی عدل الهی هدف مندی در افعال ترجیح بلامرجح مصالح و مفاسد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۴۴
مسئله تبعیت یا عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد از مسائل بین رشته ای میان کلام و فقه است. در  این باره، اندیشوران شیعه با اشاعره که بر عدم تبعیت احکام از مصالح و مفاسد پافشاری می کنند اختلاف نظر دارند، از سوی دیگر خود نیز، یکسان نمی اندیشند. برخی بر تبعیت مطلق احکام از مصالح و مفاسد تأکید دارند و برخی نیز تبعیت نسبی احکام از مصالح و مفاسد را باور دارند. آنچه این نوشتار در پی آنهاست، در پی نشان دادن تأثیر مبانی کلامی در حل این مسئله است. به نظر می رسد برای حل این مسئله باید تکلیف خود را با چهار مبنای مهم کلامی و عقلی روشن کنیم: حسن و قبح ذاتی یا شرعی؛ عدل الهی، هدف مندی خداوند در افعال و استحاله ترجیح بلامرجح. نویسنده با نشان دادن چگونگی تأثیر این مبانی در حل این مسئله، در نهایت نظریه تبعیت مطلق احکام از مصالح و مفاسد را برگزیده است.  
۳۴.

بررسی چگونگی طرح معانی حسن و قبح در کلام اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معانی حسن و قبح عدلیه اشاعره کمال و نقص ملائمت و منافرت مدح و ذم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۰ تعداد دانلود : ۱۵۳
حسن و قبح یکی از پایه ای ترین مسائل کلامی است که در حل بسیاری از مسائل و قواعد کلامی دیگر نقش دارد. عدلیه بر حسن و قبح واقعی عقلی و اشاعره بر غیرواقعی شرعی بودن آن تأکید دارند. در آثار کلامی و اصولی متداول، ابتدا چند معنا برای حسن و قبح ذکر می شود و ادعا می گردد که نزاع تنها در یک معناست و در واقعی عقلی بودن معانی دیگر همگی اتفاق نظر دارند. این تحقیق تلاش دارد با روش «تحلیلی» و مراجعه به منابع مهم ترین فرقه های کلامی، یعنی امامیه، معتزله، ماتریدیه و اشاعره، درستی یا نادرستی تکثیر معانی حسن و قبح را بررسی کند. آنچه به دست آمده این است که تکثیر معانی که از سوی اشاعره برای رهایی از اشکالات عدلیه انجام شده، نه تنها ضرورت نداشته، بلکه خود تکثیر معانی محل نزاع بوده و بالتبع، حل مسئله را دچار ابهام کرده است، بلکه درواقع این معانی متمایز از هم نیستند. درنتیجه ادعای پذیرش حسن و قبحِ واقعی عقلی در برخی معانی و انکار آنها در معنای دیگر ادعایی متناقض است و متکلمان بسیاری در این تکثیر و تفکیک معانی اشکال قرار کرده اند.
۳۵.

بررسی انگاره رؤیت خداوند در اندیشه وهابیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رؤیت خداوند وهابیان ابن تیمیه تشبیه جسم انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۲۵۰
مکتب وهابیت از مکاتب نوظهور دنیای اسلام است که مانند دیگر مکاتب، دارای یک منظومه فکری است. یکی از مسائلی که با شدت تمام در منظومه فکری وهابیان از آن دفاع می شود، مسئله امکان رؤیت خداوند متعال از سویی، و وقوع آن در قیامت برای مؤمنان از سوی دیگر است. وهابیان در این مسئله متکی به ادله نقلی هستند. آنچه در این نوشتار می آید، بررسی نظریه و ادله آنهاست. براساس مهم ترین یافته های این تحقیق، نظریه وهابیان با ادله عقلی متقن باطل می شود. ادله آنها نیز هرچند گاه به لحاظ دلالی قابلیت اثبات مدعایشان را دارند، ولی با توجه به مسئله تأثیر پیش فرض های یقینی در فهم نصوص دینی، چاره ای جز تأویل آن نصوص نیست.
۳۶.

تبیین آموزه امر بین الامرین در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امر بین الامرین جبر و تفویض روایات استطاعت فاعلیّت طولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۸
در سیر تاریخ کلام اسلامی، سه موضع جبر، تفویض و امر بین الامرین در قبال رابطه اختیار انسانی یا اراده الهی شکل گرفته است. با مراجعه به متون روایی درمی یابیم که اهل بیت(ع) امر بین الامرین را در برابر دو اندیشه جبر و تفویض، قرار داده اند و هدف از این پژوهش، فهم آموزه مذکور از روایات است. نوشتار حاضر با روش کتابخانه ای و تشکیل خانواده حدیثی پیرامون دیدگاه امر بین الامرین و تحلیل این روایات، بیان می کند که ائمه اطهار(ع) آموزه امر بین الامرین را در سه سطح تبیین تمثیلی، تبیین حداقلی و تبیین فاعلیت طولی با توجه به ظرفیت فکری مخاطبان، ارائه کرده اند. بالاترین سطح تبیین یعنی فاعلیت طولی، از روایات باب استطاعت که خود در نظام آموزه امر بین الامرین توجیه پذیرند، استنباط می شود. تبیین فاعلیت طولی یعنی دریافت آن به آن استطاعت و اراده انسان از جانب خداوند متعال، بالاترین سطح تبیینی این آموزه در روایات به شمار می آید.
۳۷.

بازتأملی در نظریه وهابیان در مسئله توحید اسماء و صفات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وهابیان توحید اسماء و صفات تأویل تشبیه و تجسیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۹۲
امروزه جریان وهابیت به یکی از خطرناک ترین جریان های درون اسلام تبدیل شده است. تمایز اصلی این جریان از دیگر جریان های فکری اسلامی، در نوع نگاه آنها به مسئله توحید بر می گردد. آنها توحید را به سه قسم تقسیم می کنند که یکی از مهم ترین انواع توحید، توحید اسماء و صفات است. مسئله تحقیق این مقاله، بررسی دقیق دیدگاه وهابیان در مسئله توحید اسماء و صفات است. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به نقد و بررسی دیدگاه آنان خواهیم پرداخت. براساس یافته های این تحقیق، وهابیان هر آنچه در قرآن و سنت معتبر، به خدا نسبت داده شده را بدون هیچ گونه تأویلی پذیرفته و دیگران را به گمراهی در این مسیر متهم می کنند. غالب منتقدان جریان وهابیت، آنها را به سبب داشتن همین باور، فرقه ای تشبیهی و تجسیمی می دانند. علاوه بر این با مراجعه به متون اصیل وهابیت و تحلیل سخنان آنها، می توان با توجه به اصول و قواعد بنیادین معرفت شناسی، نظریه آنها را نامعقول و متناقض با مبانی خودشان نشان داد.
۳۸.

تحلیل چگونگی اعطای عصمت از جانب خدا به پیامبران و امامان(ع) بر مبنای آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عصمت حقیقت عصمت لطف ملکه موهبتی بودن عصمت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۳۶
آموزه «عصمت» هیچ گاه تازگی خود را از دست نداده است. در این میان، یکی از حوزه های مسئله عصمت، حوزه «عصمت از گناه» است. درباره حقیقت «عصمت از گناه» دیدگاه های متنوعی ارائه شده است. اگرچه غالب متکلمان شیعه بر موهبتی بودن مقوله عصمت پیامبران و امامان تأکید کرده اند، اما به چگونگی هبه این موهبت از سوی خداوند کمتر توجه شده است. آیا خداوند متعال یک بار این موهبت را به پیامبر و امام می دهد و او خود از این موهبت بهره برده، خود را از گناه مصون می دارد؟ یا آنکه خداوند متعال دمادم این موهبت را ارزانی می دارد؟ این نوشتار در پی بررسی چگونگی هبه عصمت از سوی خداوند بر مبنای آیات و روایات است. آیات و روایات مرتبط با این موضوع نشان می دهد خداوند متعال همواره پیامبران و امامان را زیر چتر حمایت خویش نگه داشته و چنین نیست که یک بار عصمت را به ایشان هبه کند و آنها از آن پس بتوانند خودشان از گناه بپرهیزند.
۳۹.

نقش مقبولیت مردمی در آموزه لزوم افضلیت امام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: امام افضلیت مقبولیت مردمی شیعه اهل سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۸۱
مسئله لزوم افضلیت امام از قدیمی ترین مسائل کلامی در باب امامت است که همواره مورد بحث و نظر بوده است. معمولاً دیدگاه های اهل سنت و شیعه در خصوص این مسئله، دو دیدگاه متفاوت و دور از هم تلقی می شود. به دین سان که شیعه از طرفداران بی چون و چرای نظریه لزوم افضلیت امام معرفی شده و اهل سنت نیز کسانی قلمداد می شوند که مقبولیت مردمی را مانعی برای پذیرش نظریه لزوم افضلیت امام دانسته اند. نویسنده در این نوشتار با نگاهی به مهم ترین دیدگاه های فرقه های اسلامی، می کوشد تا ضمن معرفی نظریه صحیح مکتب تشیع، افزون بر مستدل ساختن آن، به نقش مقبولیت مردمی در مسئله لزوم افضلیت امام بپردازد. بر اساس مهم ترین یافته های این تحقیق، اگرچه مقبولیت مردمی، مانعی از پذیرش نظریه لزوم افضلیت امام نیست، نمی توان برخی مراتب عدم مقبولیت مردمی را در صرف نظر کردن از امامت گزینه افضل بی تاثیر دانست.
۴۰.

تاملی در مسئله جبر و اختیار در کلام امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جبر تفویض اختیار تفویض تکوینی تفویض تشریعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱
مسئله جبر و اختیار از مسائل بنیادینی است که با مسائل مهمی همچون هدف از آفرینش انسان، بعثت پیامبران، نصب امامان علیهم السلام و معاد مرتبط است، به گونه ای که اتخاذ دیدگاه نادرست در این باره، می تواند مسائل یادشده را تحت الشعاع قرار دهد. آنچه در این پژوهش، مدنظر است، نگاهی مورخانه به تطورات این مسئله در تاریخ کلام امامیه است. اگرچه آموزه امر بین الامرین در سخنان پیشوایان راستین مذهب تشیع به روشنی بیان شده و امروزه نیز در کلام امامیه مقبول افتاده، نگاهی تاریخی به این مسئله نشان از این واقعیت دارد که آموزه یادشده در سنت کلامی متکلمان امامیه تا قرن های مدیدی جایگاه روشنی نداشته، بلکه متروک و مهجور بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان