علی پناهی

پژوهش از نوع کاربردی بوده که به صورت توصیفی- تحلیلی و استنباطی صورت گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را گردشگران وارد شده به کلان شهر تبریز تشکیل می دهند (1500000نفر). با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. داده های مورد نیاز به صورت پرسشنامه آماری و پرسشنامه دلفی گردآوری شد. متغییرهای این پژوهش، 51 متغییر مرتبط با جاذبه های گردشگری است. تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آزمون های آماری تحلیل عاملی، رگرسیون چند متغییره و آزمون همبستگی پیرسون و برای اولویت بندی معیارها و مناطق شهری از مدل ANP استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی منجر به کاهش 51 متغییر به 5 عامل (مراکز تاریخی- فرهنگی، غذا، سوغاتی و صنایع دستی، مراکز خرید، مراکز تفریحی و آموزشی، مراکز درمانی و اشتغال) شد که توانایی تبیین 08/95 درصد از تغییرات واریانس را دارند. نتایج پیرسون نشان داد که متغییرهای بازار تاریخی تبریز، کفش تبریز، خانه های تاریخی، فرش تبریز و موزه ها، همبستگی بیشتری با توسعه گردشگری دارند. نتایج یافته های رگرسیون ضمن اینکه مؤید اثرگذاری متغییرهای فرهنگی و تاریخی به عنوان جاذبه اصلی گردشگری شهر تبریز بوده، نشان داد که 1/71 درصد از تغییرات واریانس توسط متغییرها قابل تبیین است. نتایج یافته های ANP نشان داد که منطقه 8 کلان شهر تبریز به دلیل وجود عناصر تاریخی و محل عرضه فرش و سوغاتی تبریز نسبت به سایر مناطق، امتیاز بیشتری دارد. با توجه به تفاوت ماهیت جاذبه های گردشگری در مناطق مختلف کلان شهر تبریز، پیشنهاد می شود برنامه ریزی گردشگری در هر منطقه متناسب با پتانسیل های گردشگری آن منطقه ولی هم راستا با اهداف سند توسعه گردشگری این شهر باشد.

امروزه هریک از شهر های جهان به فراخور ظرفیت، امکانات و فعالیت های خود از نوعی شهرت و آوازه برخوردارند که از آن به عنوان برند شهری یاد می شود. برای اینکه یک شهر دارای برند خوب باشد بایستی از ویژگی های متمایزی برخوردار باشد. و مولفه هایی را جهت برند شدن داشته باشد. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که پیشران-های کلیدی موثر بر ایجاد برندینگ در کلانشهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 31 عامل در پنج بعد زیرساخت های اساسی و تسهیلات خدماتی و عمومی شهر، بعد جاذبه های تاریخی و معماری و تفریحی، بعد حمل و نقل و ترافیک، بعد وجه بین المللی و شناخت شهر، بعد فرهنگی و مسائل فرهنگی استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی ، ماتریس اثرات متقاطع مولفه ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی از طریق نرم افزار میک مک نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. نتایج حاصل از پراکندگی متغیر ها در محور تاثیر گذاری و تاثیر-پذیری عوامل در نرم افزار میک مک، حاکی از ناپایداری سیستم در ایجاد برندینگ برای محدوده مورد مطالعه است و بر همین اساس پنج دسته متغیر مورد شناسایی قرار گرفت. در نهایت با توجه به امتیاز بالای اثر گذاری مستقیم و غیرمستقیم عوامل، ده عامل اصلی به عنوان پیشران های کلیدی در ایجاد برند شهری برای کلانشهر تبریز مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین پیشران-های مورد بررسی نیز، متغیر های بعد وجه بین المللی بیشترین تأثیر را بر ایجاد برندینگ در محدوده مورد مطالعه و عوامل مربوط به بعد حمل و نقل و ترافیک کمترین درجه تأثیرگذاری را به خود اختصاص دادند.

توسعه گردشگری روستایی برای روستاهایی مطلوب است که دارای منابع و پتانسیلهای کافی جهت گردشگری، بازارهای بالقوه برای جذب گردشگران و سرمایه گذاری کافی برای حمایت بخش گردشگری باشد. با توجه به اینکه قابلیتها و مزیتهای نسبی محلی و منطقه ای به دلیل تأثیرپذیری از عوامل متعدد اقتصادی، اجتماعی و محیطی متفاوت است و این امر باعث برتری برخی نواحی میشود، بنابراین نخستین و مهمترین گام برای ارتقای گردشگری، شناخت جاذبه ها و قابلیتهای مناطق است. شناخت مزیتها و توانهای محلی و منطقه ای از اصول بنیادین برنامهریزیهای توسعه محسوب می گردد. این مسئله و مسائل دیگر مانند ایجاد اشتغال، افزایش درآمد، کاهش مهاجرت موجب شده که توسعه و گسترش گردشگری در نواحی روستایی که دارای پتانسیلهای لازم برای توسعه گردشگری است مورد توجه قرار گیرد. پژوهش حاضر، از دسته پژوهشهای کاربردی است ک ه با هدف ارزیابی و سطحبندی روستاهای دارای جاذبه گردشگری استان آذربایجان شرقی انجام پذیرفته است. روش پژوهش، توصیفی پیمایشی و ابزار پژوهش، پرسشنامه است که با استفاده از روش دلفی، 26 شاخص برای روستاها شناسایی شده و سپس با پیمایش داده های حاصل از پرسشنامه با استفاده از روش تاپسیس، روستاهای دارای قابلیت گردشگری اولویتبندی شدند. جامعه آماری تحقیق، متخصصانی بودند که در زمینه گردشگری روستایی دانش و تجربه کافی داشتند. بر اساس نتایج مطالعه، روستاهای نوجه مهر با امتیاز 0/8433، کردشت با امتیاز0/6938 و دوزال با امتیاز 0/6116 به ترتیب در رتبه های اول تا سوم قرار گرفتند.

با توجه به اینکه توسعه ی گردشگری منوط به تحقق پذیری پیش شرط های اساسی است؛ بنابراین این تحقیق در پی شناسایی پیشران های تأثیرگذار بر توسعه ی گردشگری منطقه آزاد ارس می باشد. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر کاربردی با ماهیت توصیفی – تحلیلی است. جامعه ی آماری تحقیق شامل مدیران، مسئولان، کارشناسان شهری و نخبگان دانشگاهی منطقه آزاد ارس می باشد و حجم نمونه بر اساس مدل اصلاح شده کوکران 340 نفر برآورد شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از مدل حداقل مجذورات جزئی در نرم افزار Warp-PLS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بین پیشران های مورد بررسی بیشترین تأثیرگذاری مربوط به پیشران های اقتصادی (EC)، مدیریتی (MA)، بازاریابی و تبلیغات (MAA) و آموزش (ED) می باشد که به ترتیب ضرایب استخراج شده بر اساس مدل ساختاری تحقیق برای هر کدام 67/0، 59/0، 51/0 و 48/0 بوده است. از طرف دیگر اثر این پیشران ها بر دو بعد توسعه ی گردشگری یعنی اقتصادی و کالبدی (EP) و سیاسی، اجتماعی و فرهنگی (PSC) سنجیده شده است که نتایج حاکی از آن است رابطه ی معنی داری بین پیشران ها و مؤلفه های توسعه ی گردشگری در سطح اطمینان 95 درصد وجود دارد.

امروزه شکل گیری مناطق آزاد تجاری با مکانیزم تأثیرگذار اقتصادی علاوه بر توسعه ی فعالیت های توریستی، فعالیت های اقتصادی منطقه را نیز دستخوش تغییرات اساسی کرده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی اثرات منطقه آزاد ارس بر توسعه ی فعالیت های گردشگری و در راستای آن اقتصاد منطقه می باشد. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر نظری - کاربردی با ماهیت توصیفی – تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی – میدانی (پیمایشی) و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل معادلات ساختاری در نرم افزار Amos استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق مسئولان، مدیران و نخبگان شهری می باشد که 200 نفر با استفاده از روش گلوله برفی به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شکل گیری منطقه آزاد ارس تأثیرات مثبتی بر توسعه ی فعالیت های گردشگری از طریق جذب سرمایه و ایجاد زیرساخت ها و امکانات تفریحی و اقامتگاهی داشته است. همچنین توسعه ی فعالیت های گردشگری در منطقه آزاد ارس نیز تأثیرات مثبتی بر اقتصاد منطقه گذاشته است که در این بین بیشترین تأثیرگذاری آن بر مؤلفه های اشتغال زایی؛ جذب سرمایه ی داخلی و خارجی؛ افزایش درآمدهای مالیاتی از محل فعالیت های اقتصادی مرتبط با گردشگری؛ افزایش درآمد ارزی به ترتیب با ضرایب 74/0، 71/0، 63/0 و 57/0 بوده است. از طرفی توسعه ی فعالیت های گردشگری منطقه نتوانسته است تأثیر درخور توجهی در کاهش نابرابری درآمدی و افزایش سطح رفاه خانوارها داشته باشد.

تاب آوری رویکردی یکپارچه به منظور ارتقای ظرفیت های موجود و کاهش آسیب پذیری جوامع انسانی در مقابله با انواع بحران ها و مخاطرات محیطی محسوب می گردد. در این راستا یکی از مهم ترین بحران ها و مخاطراتی که در سال های اخیر اقصی نقاط جهان را تحت الشعاع قرار داده است، گسترش ویروس کروناست. با توجه به تأثیرات منفی و آسیب های شیوع ویروس کرونا در ابعاد مختلف جوامع انسانی، هدف از تحقیق حاضر آینده پژوهی تاب آوری شهر تبریز در برابر پاندمی کروناست. روش تحقیق در مطالعه حاضر ترکیبی از رویکردهای کمی-کیفی با ماهیت آینده پژوهی بوده که در راستای گردآوری اطلاعات از تکنیک دلفی نخبگان و مدیران شهری (30 نفر متخصص حوزه مدیریت بحران و مخاطرات) و به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرم افزار MICMAC استفاده شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بیشترین تأثیرگذاری در بین پیشران های موردبررسی بر سایر پیشران ها در راستای تاب آوری شهری در برابر پاندمی کرونا مربوط به پیشران های اقتصادی همچون یافتن شغل جدید در صورت از بین رفتن شغل فعلی، میزان آسیب پذیر بودن منابع تأمین درآمد و وجود نهادهای مالی حامی از اقشار آسیب پذیر و بیشترین اثرپذیری مربوط به پیشران های اجتماعی همچون مشارکت جمعی در راستای مقابله با بحران و واکنش و رفتار مناسب در مواقع بحرانی است. همچنین نتایج نشان می دهد با توجه به وضعیت موجود و کمبود پیشران های کلیدی و استراتژیک تأثیرگذار در راستای تاب آوری سیستم، ضعف ساختارهای اقتصادی و اجتماعی، نظام مدیریتی شهر و موقعیت متزلزل ایران در عرصه بین المللی، آینده تاب آوری شهر تبریز بر مبنای مخاطرات محیطی (پاندمی کرونا) ناپایدار خواهد بود.

امروزه گردشگری به عنوان یکی از گسترده ترین صنایع خدماتی دنیا، جایگاه ویژه ای در عرصه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارد. با توجه به نقش تأثیرگذار گردشگری در جامعه، به ویژه بخش اقتصادی، بهره گیری از شیوه های مطلوب مدیریتی در راستای توسعه پایدار این صنعت ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ از این رو هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی پیشران های تأثیرگذار بر مدیریت سیستمی گردشگری و آینده پژوهی آن ها در کلان شهر تبریز با تأکید بر رویکرد حکمروایی شایسته است. روش تحقیق در مطالعه حاضر ترکیبی از رویکردهای کمّی-کیفی با ماهیت آینده پژوهی بوده که در راستای گردآوری اطلاعات از تکنیک دلفی نخبگان و مدیران شهری (15 نفر متخصص حوزه گردشگری) و به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع در نرم افزار MICMAC استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیشترین تأثیرگذاری در توسعه مدیریت سیستمی گردشگری بر مبنای رویکرد حکمروایی شایسته در کلان شهر تبریز مربوط به پیشران های وجود رهبری واحد و پاسخگو؛ جذب افراد بر اساس صلاحیت دانشی در سازمان های گردشگری؛ بهره گیری از روش ها و اقدامات براساس علم نوین؛ توسعه دانش در منابع انسانی و شکل گیری تعامل و اعتماد بین نهادی در نهادهای درگیر با امور گردشگری است. همچنین نتایج تحقیق حاکی از آن است که با توجه به وضعیت موجود، مدیریت سیستمی گردشگری تبریز با تأکید بر رویکرد حکمروایی شایسته در آینده به سمت ناپایداری سوق پیدا خواهد کرد.

مفهوم یک شهر زیست پذیر به معنای «مناسب بودن برای زندگی» یا «قابل سکونت» می باشدکه امروزه با گسترش و تشدید مشکلات جوامع انسانی و افت کیفیت زندگی ساکنان، بسیار قوت گرفته است. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مدل مناسب زیست پذیری شهری گام به عرصه تحقیق نهاده است. این تحقیق به لحاظ ماهیت از نوع کاربردی بوده و به حیث روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. ابزار سنجش پرسشنامه بوده است. جامعه آماری در این پژوهش متخصصان و مدیران شهری در دسترس آشنای کامل با وضعیت هرمنطقه به تعداد 140 نفر بوده است که با توجه به حجم جامعه و بر اساس جدول مورگان 104نفر با نمونه گیری گلوله برفی غیر خطی انتخاب شده و پرسش صورت گرفته است. سپس وضع موجود زیست پذیری با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و روابط بین ابعاد و شاخص های زیست پذیری با کمک مدلسازی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی (PLS) تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد در وضع موجود، تمامی ابعاد زیست پذیری در کلانشهر تبریز میانگین متوسط به پایین دارند. نتایج مدل نیز نشان می دهد از بین فاکتورهای اثرگذاری بر وضع موجود زیست پذیری، فاکتورهای «خدمات و زیرساخت های شهری»، «محیط شهری»، «مدیریت شهری»، «تاریخ شهری» و «اجتماع شهری» بر «وضعیت موجود زیست پذیری شهری» تاثیر مستقیم و معناداری دارند که در این میان، بیشترین تاثیر را فاکتور «خدمات و زیرساخت های شهری» دارد که محرک و برانگیزاننده زیست پذیری در کلانشهر تبریز و جزء اولویت های اقدام در زیست پذیر کردن کلانشهر تبریز به شمار می رود. در نتیجه هرگونه برنامه و اقدام برای سرآغاز و ارتقای وضع موجود زیست پذیری کلانشهر تبریز باید به نقش کلیدی و پایه ای این عوامل توجه کند.

بررسی و مطالعه نقاط حادثه خیز در ایران، به سبب فقدان برنامه ریزی مدون در شناسایی و اولویت بندی این نقاط و فقدان بانک اطلاعاتی مناسبی که شناس نامه نقاط حادثه خیز کشور در آن ثبت شده باشد و پس از تأمین اعتبار و اجرای اقدامات اصلاحی داده های آن بهنگام شود، در سطحی پایین و ناکافی قرار دارد؛ در حالی که برای شناسایی و اولویت بندی آن ها نه از  روش های علمی معتبر استفاده می شود نه پس از صرف هزینه و ایمن کردن آن ها میزان اثربخشی و کاهش سوانح در این نقاط ارزیابی می شود. استان البرز با داشتن حدود 407 کیلومتر راه بین شهری از لحاظ طول راه ها دارای کمترین در سطح کشور است و در عین حال به سبب موقعیت استان در شاهراه مواصلاتی غرب، شمال غرب، و شمال کشور مقام اول در ترافیک بین شهری کشور را دارد. بیشترین تعداد متوفیان ناشی از تصادف برون شهری با 58 نفر کشته در هر 100 کیلومتر مربوط به استان البرز است که به رغم دارابودن بیشترین شاخص های سیستم حمل و نقل هوشمند و تعداد نسبی راهدارخانه ها در سطح کشور مقام اول کشته ها در جاده های کشور را به خود اختصاص داده است. در این تحقیق از روش تخمین کرنل از مجموع آنالیزهای فضایی نرم افزار Arc GISاستفاده شده است که از روش های قابل بهره برداری در شناخت مناطق پُرتراکم به شمار می رود. نتایج به دست آمده نشان می دهد محدوده بسیار حادثه خیز استان البرز با طول 3/2کیلومتر در محور چالوس و اتوبان قزوین قرار گرفته است. از مجموع راه های استان 85/11 کیلومتر از راه ها در شرایط حادثه خیز است.

مساله عدم توجه به قابلیت زندگی در بافت های شهری دغدغه اصلی در جغرافیا و سیاست شهری است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی زیست پذیری بافت های شهری تبریز گام به عرصه تحقیق نهاده است. این تحقیق به لحاظ ماهیت از نوع کاربردی بوده و به حیث روش، توصیفی- تحلیلی می باشد. ابزار سنجش پرسشنامه بوده است. جامعه آماری پژوهش بر اساس دیدگاه تجربی بررسی کیفیت محیط شهری، ساکنین بافت های شهری قدیم و جدید می باشند؛ که بر اساس جدول مورگان به تعداد 1558693 نفر بوده است؛ که با توجه به حجم جامعه و بر اساس جدول مورگان برابر با 384 نفر می باشد، که به شیوه نمونه گیری خوشه ای و با تخصیص متناسب به هر یک ازمحلات کم-برخوردار، نیمه برخوردار و برخوردار به ترتیب 39، 70 و 42 (نمونه در بافت قدیم) و 100، 71 و 62 (نمونه در بافت جدید) اختصاص داده شده است. همچنین ضریب آلفای کرونباخ به دست آمده از بررسی پایایی ابزار اندازه گیری (913/0) در سطح قابل قبولی بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) استفاده شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد به طور کلی زیست پذیری در بافت های شهر تبریز از حد متوسط پایین تر بوده به طوریکه با توجه به نتایج تحلیل واریانس چند متغیری مشخص گردید، میزان زیست پذیری شهری در انواع بافت های شهر تبریز متفاوت است؛ به طوریکه میزان زیست پذیری در بافت قدیم به دلیل کسب میانگین رتبه بیشتر در ابعاد خدمات و زیرساخت های شهری، اجتماع شهری، تاریخ شهری، اقتصاد-شهری و مدیریت شهری بیشتر از بافت جدید بوده است. همچنین مشخص گردید بعد مدیریت-شهری و اجتماع شهری در بافت قدیم (بیشتر) و بعد محیط شهری در بافت جدید (بیشتر) تفاوت معنا داری داشته است.

هر منطقه ای با بهره برداری از توانها و قابلیتهای گردشگری میتواند زمینه ای پویا و فعال برای توسعه منطقه فراهم نماید،به همین دلیل تحلیل توانها و قابلیتی مزبور به گونه ای جغرافیایی، ضرورتی ویژه پیداکرده است. امروزه اکثر شهرها به خصوص کلان شهرها در چهارچوب یک برنامه عملیاتی به آن پرداخته اند بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی توان گردشگری کلانشهر تبریز در ایجاد شهر خلاق می پردازد. توان گردشگری شهر تبریز در قالب 4 مولفه اجتماعی و فرهنگی، تاریخی و معماری، طبیعی و مسائل زیرساختی مورد ارزیابی قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه بود. جامعه آماری پژوهش نخبگان شهری بودهاند. حجم نمونه پژوهش 30 نفر که براساس رویکرد اشباع نظری انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان داد شهر تبریز دارای توان، ظرفیت و پتانسیل گردشگری بی نظیری است. بررسی توان گردشگری شهر بیانگر آن است که توان گردشگری شهر تبریز در حوزه ها و مؤلفه های فرهنگی و آداب ورسوم با 87 درصد و مؤلفه های تاریخی و معماری با 76 درصد بیشتر از دیگر حوزه هاست. حوزه زیرساختی با 54 درصد توان گردشگری، ضعیف ترین مخلفه شهر تبریز به لحاظ گردشگری محسوب می شود. این امر بیانگر آن است که مسئولین شهر تبریز برای ایجاد شهر خلاق گردشگری روی پتانسیل های اجتماعی و فرهنگی، آداب ورسوم و مؤلفه های تاریخی و معماری توجه ویژه ای داشته باشند. همچنین نتایج حاکی از آن است که ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گردشگران شهر تبریز از یک طرف در تعامل با عوامل محیط گردشگری شهر(اعم از محیط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، معماری و تاریخی، سیاسی، ملی و بین المللی گردشگری) و از طرف دیگر متأثر از ساختار و عوامل داخلی سیستم گردشگری شهر(اعم از ساختار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی محلی و ساختار جاذبه) شکل گرفته است. بنابراین مسئولین شهری تبریز باید برای توسعه زمینههای خلاق گردشگری شهر این ساختار را موردتوجه قرار دهند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان تأثیر تهدیدات الکترونیکی نیروهای خودی بر فرآیند تصمیم گیری عملیات جنگال در نبرد ناهمتراز است.ضرورت تحقیق مذکور بر این است کهتصمیم گیری عملیات جنگال بدون در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر فرآیند تصمیم گیری و لحاظ نمودن میزان تأثیر تهدیدات الکترونیکی نیروهای خودی بر سامانه های الکترونیکی دشمن، کیفیت لازم را نخواهد داشت. تحقیق حاضر از حیث روش توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی است و جامعه موردمطالعه کارکنان گروه 402 جنگال نزاجا می باشند. یافته های پژوهش نشان داد که ارتقاء، بهبود یا اصلاح اقدام جمع آوری اخبار الکترونیکی، پردازش و تجزیه وتحلیل تهدیدات، بررسی میزان تأثیر تهدیدات الکترونیکی خودی(اختلال، فریب، رمزگشایی، ره گیری، شنود و...) بر روی سامانه های (ارتباطی) نیروی دشمن، ایجاد یک فرآیند عملیات پشتیبانی الکترونیکی ، کسب اطلاعات الکترونیکی محیط رزم و بررسی میزان تأثیر تهدیدات الکترونیکی غیر ارتباطی نیروهای خودی (اختلال راداری، فریب راداری، شنود راداری، اطلاعات علمی و فنی مسینت ها، پنهان نگاری و اختلال ماهواره ای، اختلال سایبری) بر فرآیند تصمیم گیری عملیات جنگ الکترونیک گروه 402 جنگال نزاجا در نبرد ناهمتراز تأثیر زیادی خواهد نمود.

امروزه نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و همچنین سه چهارم کل فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها رخ می دهد. شهرها در بهره برداری از خلاقیت به منظور توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... نقش حیاتی ایفا می کنند. شهرهای خلاق، شهرهایی هستند که گرایش ها جدیدی را در زمینه هنر، فرهنگ، اجتماع رواج می دهند و از طریق فعالیت های متنوع در زمینه خلاقیت، صنایع خلاق و نوآورانه به جذب و توسعه گردشگری شهری می پردازند. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی نقش شهرهای خلاق در توسعه گردشگری شهری شهر اصفهان پرداخته است. در این پژوهش از شاخص های شهر خلاق ریچارد فلوریدا و شاخص های شهر خلاق وانولو برای تحلیل موضوع استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد شهر اصفهان براساس شاخص های تعریف شده فلوریدا و وانولو، پتانسیل زیادی جهت توسعه گردشگری شهری برخوردار است. شاخص های هنر، منظری شهری، سرزندگی فرهنگی، مطبوعیت های وِیژه و شاخص تنوع بیشترین ارتباط را در زمینه توسعه گردشگری شهری دارند. مسئولین و مدیران شهری باید از این پتانسیل جهت جذب گردشگر و توسعه گردشگری شهری استفاده نمایند. در این زمینه بهره گیری از نخبگان شهری، اساتید متخصص، مدیران متفکر می تواند راهگشاه باشد.

با توجه به رشد شتابان شهرها بالاخص شهرهای بزرگ همچون تبریز و جمعیت آنها تامین نیازهای اولیه در شهرها به خصوص کاربری آموزشی به عنوان یکی از مراکز خدمات رسانی در سطح شهر که خود نسبت به سایر کاربری ها از تقاضای بیشتری برخوردار است از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با هدف مکان یابی بهینه مراکزآموزشی ابتدایی در سطح منطقه 4 شهرداری تبریز می باشد که با بهره گیری از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP و وزن دهی معیار های موثر در امر مکانیابی با استفاده از نرم افزار Expert Choice و نهایتا وارد کردن نتایج حاصل از وزن دهی در سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS ، مکان های بهینه جهت ایجاد فضاهای آموزشی استفاده گردیده است که نتایج حاصل از تلفیق لایه ها نشان داد فضاهای آموزشی مقطع مورد مطالعه از توزیع فضایی موزونی در منطقه برخوردار نبوده و تعدادی زیاد از دانش آموزان محلات منطقه به شعاع دسترسی مطلوب در منطقه دسترسی ندارند و در رابطه با مراکز آموزشی معیارهایی چون نزدیکی به کاربری فضای سبز ،فرهنگی، ورزشی و مذهبی حریم ضوابط مکانیابی رعایت نشده و همچنین دررابطه با معیار هایی چون فاصله از کاربری های نظامی ، گورستان ، اداری، بهداشتی و درمانی ، صنعتی و تجاری در وضعیت نامطلوب قرار دارند. لازم به ذکر است که تمامی مدارس موجود فقط در رابطه با نزدیکی به کاربری مسکونی در وضعیت کاملا مناسب قرار گرفته اند و در نهایت با توجه به تلفیق شاخص های مکانی موجود مستعد ترین پهنه ها در منطقه برای احداث مراکز جدید شناسایی شده است. واژگان کلیدی : مراکزآموزشی، تحلیل فضایی،مکانیابی،منطقه4،شهر تبریز،GIS،AHP

امروزه نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند و همچنین سه چهارم کل فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها رخ می دهد. شهرها در بهره برداری از خلاقیت به منظور توسعه اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... نقش حیاتی ایفا می کنند. شهرهای خلاق، شهرهایی هستند که گرایش ها جدیدی را در زمینه هنر، فرهنگ، اجتماع رواج می دهند و از طریق فعالیت های متنوع در زمینه خلاقیت، صنایع خلاق و نوآورانه به جذب و توسعه گردشگری شهری می پردازند. بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش به ارزیابی نقش شهرهای خلاق در توسعه گردشگری شهری شهر اصفهان پرداخته است. در این پژوهش از شاخص های شهر خلاق ریچارد فلوریدا و شاخص های شهر خلاق وانولو برای تحلیل موضوع استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد شهر اصفهان براساس شاخص های تعریف شده فلوریدا و وانولو، پتانسیل زیادی جهت توسعه گردشگری شهری برخوردار است. شاخص های هنر، منظری شهری، سرزندگی فرهنگی، مطبوعیت های وِیژه و شاخص تنوع بیشترین ارتباط را در زمینه توسعه گردشگری شهری دارند. مسئولین و مدیران شهری باید از این پتانسیل جهت جذب گردشگر و توسعه گردشگری شهری استفاده نمایند. در این زمینه بهره گیری از نخبگان شهری، اساتید متخصص، مدیران متفکر می تواند راهگشاه باشد.

اقلیم مناسب، منبع طبیعی و ثروت عظیم اقتصادی برای گردشگری است و عنصری است که جاذبه هایی را برای گردشگران فراهم می آورد و از این طریق موجب رضایتمندی و افزایش گردشگران می شود. همه عناصر اقلیمی در سلامتی، آسایش، تفریح مردم و جلب گردشگر نقش دارند، ولی برخی عناصر  از جمله دما، رطوبت نسبی، ساعات آفتابی و باد اهمیت بیشتری دارند که در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته اند، تا تاثیر آسایش گرمایی در جذب توریسم شهرهای دامنه سبلان  را که با توجه به موقعیت جغرافیایی آن که از پتانسیل های ارزشمندی برای توسعه ی توریسم برخوردار است، نشان داده شود. روش تحقیق به کار رفته در این تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش جمع آوری اطلاعات روش کتابخانه ای بوده است. در این تحقیق ابتدا آمار و اطلاعات اقلیمی منطقه در طول دوره آماری( 1981-2010) به منظور مطالعه توان های اقلیم توریسم  شهرهای دامنه سبلان گرد آوری شد و با  شاخص اقلیم توریسم  TCI «میک ژوسکی» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، که اقلیم توریسم را برای هر ماه از سال به صورت شاخص عددی و توصیفی نشان می دهد. نتایج  تحقیق نشان داد که ماههای ژوئن، ژوئیه، اوت و سپتامبر در طبقه ایده آل و عالی که بهترین شرایط آسایشی را برای گردشگری دارا می باشند. اما ماههای ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، نوامبر و دسامبر در طبقه کم اهمیت و قابل قبول، شرایط چندان مطلوبی را برای گردشگران ندارد و ماههای می و اکتبر دارای شرایط متوسط برای فعالیت گردشگری است. روی هم رفته، بهترین ماههای سال، ژوئن (خرداد) و سپتامبر (شهریور) و بدترین ماهها دسامبر (آذر ماه)، ژانویه (دی ماه)، فوریه (بهمن ماه) برای فعالیت گردشگری برای شهرهای اطراف سبلان شناخته می شود.

آلودگی هوا از جنبه های مختلف دارای اهمیت است. این مطالعه، با توجه به شرایط حاد آلودگی هوای تبریز و با استفاده از تحلیل سینوپتیکی انجام پذیرفته است. هدف اصلی در این تحقیق بررسی ارتباط الگوهای سینوپتیکی سطح دریا و تراز 500 هکتوپاسکال با وارونگی دمایی و دوره های طولانی مدت آلودگی شهر تبریز در طی دورة آماری 1387 1392 است. در این زمینه، برای بررسی کیفیت آلودگی هوا، از شاخص استاندارد آلودگی هوا (PSI) و برای بررسی شدت و عمق وارونگی دمایی از نقشه های Skew-T استفاده شد. سپس، نقشه های سینوپتیکی این دوره ها تحلیل شد. یافته های تحقیق نشان می دهد هنگامی که سیستم پُرفشاری به صورت مداوم در مقطع چندروزه در منطقه متمرکز می شود شدت وارونگی دما به اوج خود می رسد. همچنین، به طور کلی، عامل اصلی تقویت کنندة وارونگی های دمای بسیار شدید و به تبع آن آلودگی های بلندمدت ناشی از تداوم سامانة قدرتمند سیبری هم زمان با پُرفشار توسعه یافته در زاگرس همراه و نیز با تقویت پشتة ارتفاعی تراز میانی جو است که شرایط لازم را برای افزایش پتانسیل آلودگی هوای تبریز فراهم می کند. علاوه بر این، وجود زبانه هایی از پُرفشار اسکاندیناوی و همچنین ریزش هوای سرد مدیترانه، هرچند خیلی کم، از عوامل دیگر وارونگی دمایی و تشدید آلودگی در برخی از دوره های آلودگی است.

مقدمه: یکی از بخش هایی که به شدت تحت تأثیر فعالیت های شهری است و همواره در خطر تغییر و تحول های غیرمهندسی و غیرفنّی قرار دارد، بستر رودخانه ها، مسیل ها و آبراهه هایی است که از داخل محدوده شهرها، به ویژه شهر های بزرگ و کلان شهرها عبور می کنند و نقش اساسی زهکشی آب های سطحی شهرها را بر عهده دارند. روش: این تحقیق توصیفی و تحلیلی است و از نظر اهداف تحقیق جزء تحقیقات کاربردی محسوب می شود و از ابزار سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. هدف تحقیق تعیین مناطق آسیب پذیر و حساس واقع در حریم رودخانه است. یافته ها: با بررسی های میدانی و نقشه های موجود، حریم بستر رودخانه با استفاده از GIS مشخص شد که در حدود 483242 مترمربع ساختمان های غیرمجاز در حریم رودخانه احداث شده اند که در برخی موارد تا درون بستر رودخانه نیز پیشروی کرده اند. در این تحقیق مناطق حساس و آسیب پذیر در حریم مشخص گردید و راهکار های لازم برای کاهش خسارت ارائه شد. نتیجه گیری: با توجه به ضریب موجی بودن هیدرولیکی مئاندری بودن رودخانه مهران رود بربار 1/2 می باشد که بیانگر موجی بودن آن است و مقدار سیلاب احتمالی که می تواند با دوره بازگشت 50 ساله و احتمال 2 درصد معادل 8/82 متر مکعب در ثانیه اتفاق بیفتد، لازم است در صورت انجام هرگونه تجهیزات و عملیات عمرانی در مسیر این رودخانه، محدوده ای که در جریان90 مترمکعب در ثانیه زیر آب می رود مد نظر قرار گیرد. همچنین مشخص شد که 483242 متر مربع از انواع کاربری های شهر تبریز در حریم طغیانی مهران رود قرار گرفته است که از این میزان بیش از 23 درصد از مجموع کل کاربری ها را کاربری مسکونی به خود اختصاص داده است یافته ها: با بررسی های میدانی و نقشه های موجود، حریم بستر رودخانه با استفاده از GIS مشخص شد که در حدود 483242 مترمربع ساختمان های غیرمجاز در حریم رودخانه احداث شده اند که در برخی موارد تا درون بستر رودخانه نیز پیشروی کرده اند. در این تحقیق مناطق حساس و آسیب پذیر در حریم مشخص گردید و راهکار های لازم برای کاهش خسارت ارائه شد. نتیجه گیری: با توجه به ضریب موجی بودن هیدرولیکی مئاندری بودن رودخانه مهران رود بربار 1/2 که بیانگر موجی بودن آن است و مقدار سیلاب احتمالی که می تواند با دوره بازگشت 50 ساله و احتمال 2 درصد معادل 8/82 متر مکعب در ثانیه اتفاق بیفتد، لازم است در صورت انجام هرگونه تجهیزات و عملیات عمرانی در مسیر این رودخانه، محدوده ای که در جریان90 مترمکعب در ثانیه زیر آب می رود مد نظر قرار گیرد. همچنین مشخص شد که 483242 متر مربع از انواع کاربری های شهر تبریز در حریم طغیانی مهران رود قرار گرفته است که از این میزان بیش از 23 درصد از مجموع کل کاربری ها را کاربری مسکونی به خود اختصاص داده است.

تغییر آب و هوا، یکی از چالش های برجسته سده جاری است. در این میان تغییرات دما به عنوان پایه ای ترین عنصر آب و هوایی هر ناحیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه، فرضیه جابه جایی هسته های زمانی و مکانی موج های هوای سرد در قالب پایین ترین دماهای ماهانه برای ناحیه کوهستانی غرب و شمال غرب ایران بررسی شد. در جهت دستیابی به این هدف، داده های پایین ترین دماهای ثبت شده ماه های نوامبر تا می برای یک دوره 30 ساله (2005-1976) برای 11 ایستگاه منتخب از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. سپس با انتخاب موج های شاخص سرماهای سالانه که بر پایه معیارهایی همچون حداقل چهار ایستگاه در قالب یک گروه دارای پایین ترین دماهای حداقل و همچنین دو روز فاصله میان موج انتخاب شده با گروه ایستگاه های قبل، جابه جایی های زمانی و مکانی موج های سرما و روند تغییرات آنها بررسی شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که: یک جابه جایی در هسته های مکانی موج های شاخص سرما در طول دوره مورد مطالعه (2005-1976) از عرض های جغرافیایی حدود 35 درجه به سمت عرض های جغرافیایی بالاتر از 36 درجه انجام شده است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل روند هسته های زمانی موج های شاخص نیز نشان دهنده از یک جابه جایی در هسته های زمانی وقوع سرماهای شدید در غرب و شمال غرب ایران است؛ بدین صورت که هسته های زمانی شاخص سالانه ازاوایل ماه فوریه و اواخر ماه ژانویه به سوی اوایل ماه ژانویه و حتی اواخر ماه دسامبر جابه جایی نشان می دهند، اما شایان ذکر است که این جابه جایی ها در سطح احتمالاتی 5 درصد تأیید نشده است. نکته دیگری که از این پژوهش منتج گردیده، این است که با توجه به جابه جایی هسته های مکانی و زمانی موج های سرماهای شاخص در غرب و شمال غرب ایران، دمای موج های شاخص روندی کاهشی داشته اند؛ یعنی به سمت سردتر شدن سوق پیدا کرده اند.