جواد یوسفی

جاذبه های گردشگری یکی از مهمترین عناصر در برنامه ریزی توسعه گردشگری به شمار می آیند به طوری که پیشرفت گردشگری و صنایع وابسته به آن در گرو جاذبه هاست. از این رو مطالعه و ارزیابی جاذبه های گردشگری برای مدیریت هر چه بهتر صنعت گردشگری منطقه ضروری است. بنا به اهمیت موضوع در این پژوهش وضعیت برخی از مهمترین جاذبه های تاریخی شهر بیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مقیاس سنجش طیف لیکرت پنج گزینه ای می باشد. جامعه آماری گردشگران شهر بیرجند است که از میان آن ها تعداد 106 نفر به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون ویلکاکسون، بین میانه اهمیت و عملکرد جاذبه ها از دیدگاه گردشگران تنها در «عمارت اکبریه» و «مسجد جامع چهار درخت» شکاف معنی داری وجود ندارد. از میان 13 اثر تاریخی مورد مطالعه، جاذبه های «حسینه نواب»، «خانه آراسته، عمارت معصومیه» و «عمارت رحیم آباد» از نظر اهمیت به ترتیب در رتبه های 1 تا 3 قرار گرفتند و از جهت عملکرد، سه جاذبه «خانه آراسته»، «عمارت شوکت آباد»، و «حسینیه نواب» بیشترین رضایت گردشگران را ایجاد کرده اند. نتایج تحلیل اهمیت – عملکرد نیز نشان داد جاذبه های «عمارت رحیم آباد»، «پست قدیم»، «مدرسه شوکتیه» و «عمارت معصومیه» به دلیل اهمیت بالا و عملکرد ضعیف باید در اولویت توجه در برنامه ریزی توسعه گردشگری قرار گیرند و سازمان های دولتی متولی باید در بودجه بندی و تخصیص منابع برای این جاذبه ها اولویت راهبردی و عملیاتی قائل شوند. در مورد جاذبه های عمارت اکبریه، خانه شریف، مسجد جامع چهاردرخت، ارگ کلاه فرنگی، ارگ بهارستان و قلعه بیرجند که اهمیت شان کم ارزیابی شده است مهمترین راهبرد برای دست اندرکاران اطلاع رسانی و تبلیغات برای معرفی هر چه بهتر این جاذبه ها توصیه می شود.

امروزه استفاده از نوسانگرها  به عنوان یکی از ابزار های معاملاتی در دست تحلیل گران بازار سرمایه در حال گسترش  می باشد. تحلیل تکنیکال  یکی از روش های تحلیل بازار است که در آن از قیمت ها و حجم معاملات تاریخی سهام برای پیش بینی جهت آینده حرکت قیمت ها استفاده می شود. نوسانگرها تابعی از قیمت و حجم معاملات هستند که غالبا بین دو مقدار در نوسان هستند و در مورد خرید و فروش یک دارایی، سیگنالهایی را صادر می کنند. نوسانگرهای مبتنی بر زمان، با استفاده از مفهوم موج و دوره تناوب رفتار قیمت را مدل سازی می کنند. پژوهش حاضر به بررسی سودآوری دو نوسانگر مبتنی بر تناوب زمان، شامل نوسانگر هارمونیک ساده و نوسانگر تناوب موج در بورس اوراق بهادار تهران و در بازه زمانی  1388 تا 1397 می پردازد. نتیجه پژوهش  نشان می دهد که استراتژی مبتنی بر نوسانگر تناوب موج  نسبت شارپ 55/0 می باشد که بالاتر از نوسانگر هارمونیک ساده با نسبت شارپ 48/0 می باشد.

 بسیاری از نواحی روستایی ایران به دلیل ناکارامدی راهبردهای گذشته در زمینه توسعه، با مسائل و چالش های متعددی مواجه گردیده اند. ازاین رو در سال های اخیر نظریه پردازان و سیاستگذاران توسعه به بازنگری برنامه ها پرداخته و برخی از آنان، گردشگری را به عنوان راهبرد مطلوب توسعه روستایی مطرح نموده اند.لذا نقش گردشگری به طور عام و گردشگری مذهبی به عنوان یکی از اشکال گردشگری در نواحی روستایی به طور خاص ، می تواند ضمن شناسایی مزیت ها و محدودیت های پیش رو و برنامه ریزی اصولی، مورد ارزیابی قرار گیرد. خراسان جنوبی با دارا بودن مراکزمتعدد مذهبی، دارای ظرفیت خوبی در این زمینه می باشد. به طوریکه می توان با سیاستگذاری درست، شاهد توسعه و رونق گردشگری مذهبی– زیارتی در این منطقه بود. هدف اصلی این پژوهش بررسی زمینه ها و راهکارهای برخورداری از منافع حاصل از گردشگری مذهبی و افزایش اثرات مثبت آن در راستای توسعه اجتماعی(اشتغالزایی،کاهش روند مهاجرت به شهرها و همچنین بهبود وضعیت امکانات خدماتی - رفاهی) در روستاها می باشد. پژوهش حاضربه شیوه کتابخانه ای- اسنادی و نیز میدانی به گردآوری اطلاعات از 360 نفر از ساکنان روستاهای هدف گردشگری مذهبی به عنوان نمونه پرداخته است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل آماری ضریب همبستگی پیرسون، استفاده گردیده است.  نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر چند ارتباط محکمی بین توسعه روستایی و رونق گردشگری وجود دارد؛ اما نمی توان با قطعیت گفت چنین ارتباطی بین سه متغیر اشتغالزایی، کاهش مهاجرت و افزایش امکانات خدماتی - رفاهی با رونق گردشگری در روستاهای هدف این مطالعه، وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر، رفع مسئله نبود پوشش کافی الگوی کارت امتیازی متوازن (بی اس سی) از عناصر مختلف عملکرد سازمانی، از طریق توسعه آن بر مبنای الگوی بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت (ای اف کیو ام) است. در این راستا، الگوی توسعه یافته بی اس سی مشتمل بر متغیرهای ذینفعان، اثربخشی منابع، اثربخشی فرایندها، اثربخشی مدیریت کارکنان، روش رهبری، نوع راهبرد و عملکرد، معرفی و در قالب یک الگوی ساختاری جدید اعتبارسنجی شد. نتایج حاصل در گام نخست، بیانگر برازندگی ایده آل الگوی پیشنهادی است. به لحاظ شدت روابط بین متغیرها در الگوی توسعه یافته بی اس سی، به ترتیب، سطح اثربخشی مدیریت کارکنان، سطح اثربخشی منابع، روش رهبری و سطح اثربخشی فرایندها بیشترین تا کمترین «تأثیر مستقیم» را بر عملکرد یک سازمان دارند. همچنین، روش رهبری، سطح اثربخشی مدیریت کارکنان، سطح اثربخشی منابع، نوع راهبرد، سطح اثربخشی فرایندها و درنهایت، ذینفعان، بیشترین تا کمترین «تأثیر مستقیم و غیر مستقیم» را بر عملکرد سازمانی دارند. مدیران می توانند از الگوی پیشنهادی این پژوهش برای سنجش عملکرد سازمان های مختلف و وزن دهی به ابعاد مختلف مد نظر در فرایند سنجش عملکرد استفاده کنند.

فرهنگ سازمانی بستر لازم برای جهت دهی به فعالیت ها و رفتارهای کارکنان را فراهم می سازد و نقش اساسی در شکل گیری تغییرات سازمانی دارد. کارآفرینی به عنوان رویکردی تحول ساز در سازمان ها مطرح است که می تواند کارآمدی را ارتقا ببخشد. عوامل متعددی بر کارآفرینی سازمانی تأثیرگذارند که بخش عمده ای از آن ها مربوط به متغیرهای فرهنگ سازمانی می باشد. متغیرهای فرهنگ سازمانی نیز خود بسیار متنوع و گسترده هستند و بررسی همه آن ها در یک تحقیق مطلوب نمی باشد. تحقیق پیشرو تأثیر سه متغیر فرهنگ سازمانی شامل نوآوری، کنترل و مخاطره پذیری بر کارآفرینی را بررسی می کند. از جهت روش شناسی، این پژوهش پیمایشی است و داده های موردنیاز از طریق پرسشنامه و منابع اسنادی گردآوری شده و به کمک آزمون همبستگی و رگرسیون مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. بر اساس یافته ها مشخص شد بین متغیرهای نوآوری، کنترل فردی و مخاطره پذیری رابطه همبستگی وجود دارد و این رابطه معنی دار است. همچنین با توجه به نتایج آزمون رگرسیون، هرکدام از متغیرهای سه گانه فوق بر کارآفرینی سازمانی تأثیرگذار هستند و ازنظر میزان تأثیرگذاری به ترتیب متغیرهای نوآوری، مخاطره پذیری و کنترل فردی بیشترین تأثیر را داشته اند. بنابراین پیشنهاد می شود سازمان موردنظر برای توسعه کارآفرینی بیش ازپیش زمینه لازم برای فعالیت های نوآورانه و خلاقانه کارکنان و همچنین پذیرش خطر از سوی آن ها را فراهم نماید.

امروزه تولید خدمات با کیفیت نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد. گردشگری به عنوان یک صنعت خدماتی در صورت ارائه خدمات با کیفیت می تواند اثر قابل ملاحظه ای در اقتصاد یک منطقه داشته باشد. بنابراین ضروری است میزان رضایت گردشگران از خدمات ارزیابی شود. یکی از راه ها برای این مهم سنجش شکاف های موجود میان انتظارات و ادراکات گردشگران از خدمات است. برای افزایش رضایت گردشگران در مقصدهای گردشگری مذهبی باید کیفیت خدمات گردشگری مطلوب باشد، لذا در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل اهمیت – عملکرد شش شاخص خدمات گردشگری در مقصدهای مذهبی ارزیابی شد. جامعه مورد مطالعه فرهنگیان شهر بیرجند و حجم نمونه 96 نفر بوده است. نتایج نشان داد مقصدهای مورد مطالعه از نظر امکانات و تسهیلات رفاهی با توجه به اهمیت بالای آن از نظر گردشگران وضعیت مناسب و رضایت بخشی ندارند و بیشترین شکاف بین اهمیت و عملکرد (رضایت) به میزان 69/1 در این رابطه وجود دارد؛ بنابراین اولویت راهبردی دستگاه های متولی دولتی باید در این راستا متمرکز شود. در مورد دو عامل شرایط جغرافیایی و نظم و بهداشت مشخص شد اهمیت آن ها از نظر گردشگران بالاست و عملکرد مقصدها نیز از نظر گردشگران بالاتر از حد متوسط است و مقدار شکاف در این موارد  09/1 و  39/1 است. در خصوص شاخص های حمل و نقل و عوامل فرهنگی علیرغم اهمیت پایین تر از حد متوسط از نظر گردشگران، عملکرد مقصدها بالاتر از میانگین تعیین گردید؛ در این موارد نیز شکاف موجود به ترتیب 93/0 و 65/0 به دست آمد. بنابراین می توان گفت بیشترین رضایت در بین شاخص های خدمات گردشگری مربوط به عوامل فرهنگی و سپس حمل و نقل و شرایط جغرافیایی است.

گردشگری فرهنگی همواره از جمله گونه های اصلی گردشگری در ایران و به طور کلی کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. با این وجود، دیدگاه فراگیری در میان کارشناسان نسبت به گونه های مختلف آن وجود ندارد. به طور دقیق تر، در منابع مختلف اختلاف نظرهایی در رابطه با قلمداد کردن گردشگری بوم شناختی، مذهبی و روستایی به عنوان گونه های مختلف گردشگری فرهنگی وجود دارد که مقاله تحلیلی حاضر، با استفاده از راهبرد تحقیق تلفیقی ادبیات موجود، سعی در ارائه یک مفهوم جامع برای این موضوع با تأکید بر استان خراسان جنوبی دارد. بنابراین، سؤال اصلی مد نظر نویسندگان این مقاله آن است که آیا گردشگری بوم شناختی، مذهبی و روستایی را می توان به عنوان گونه های مختلف زیرمجموعه گردشگری فرهنگی محسوب کرد؟ نتایج حاصله بیانگر آن است که به لحاظ ماهیت فعالیت گردشگران در مقصد، گردشگری مذهبی و روستایی به طور کامل و گردشگری بوم شناختی در صورتی که گردشگران از طریق ارتباط مستقیم (رویارویی با مردم محلی) و یا غیر مستقیم (از طریق شواهد زندگی مردم محلی) در کنار سفر مسؤولانه خود به شناخت و یا تحقیق در مورد فرهنگ مردم محلی بپردازند، می توانند گونه ای از گردشگری فرهنگی قلمداد شوند.

 آثار فرهنگ ی و اجتم اعی گردش گری بخشی از مهم ترین ملاحظات توسعه گردشگری در هر منطقه بویژه در مناطق روستایی به شمار می رود. اثرگذاری و اثرپذیری فرهنگی در هر دو جامعه میزبان و میهمان گردشگری روستایی دارای اهمیت است که بسته به ش رایط اجتماعی، پذیرش یا رد آن متفاوت است. در پژوهش حاضر میزان تغییرات فرهنگی که تحت تأثیر حضور گردشگران یا مهاجرت جامعه میزبان از روستا به شهر بوده، در روستای گردشگری چنشت واقع در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی بررسی شده است. نمونه آماری از بین 170 نفر از افراد سرپرست خانوار ساکن در روستا که قادر به پرکردن پرسشنامه بودند، به روش نمونه گیری در دسترس، در تیرماه 1395 انتخاب گردید و ضمن بررسی اسنادی، با روش پیمایش میدانی داده های پژوهش با روش تحلیل مسیر ارزیابی گردید. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد مؤلفه های تأثیرگذار در مراودات جامعه میزبان و گردشگران به ترتیب اولویت در زمینه هایی مانند: تغییر الگوی مصرف، نوسازی و بازسازی مساکن، آداب ورسوم، قوانین و ضوابط، پوشش، زبان و لهجه، قوانین، شغل و شیوه تغذیه بوده است. چهار عامل آداب ورسوم، قوانین و ضوابط، زبان و لهجه و شغل به ترتیب بیشترین تأثیر را در مراجعه به شهرها برای ساکنان داشته است و از طرفی عواملی مانند الگوی مصرف، پوشش، تغذیه و نوسازی و بازسازی مساکن نقش بازدارنده در این میان داشته است. به عبارت دیگر در تعامل بین گردشگران و ساکنان روستا، عوامل اخیر نه تنها در مراجعه به شهر روستاییان تأثیر نداشته بلکه به عنوان نقاط قوت فرهنگ جامعه میزبان اثرگذاری سایر عوامل را به حداقل رسانده است.