محمودرضا میرلطفی

محمودرضا میرلطفی

مدرک تحصیلی: دانشیار، رشته جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه زابل، زابل

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۹ مورد.
۱.

Evaluation of Drought Resilience Measures in Reducing the Vulnerability of Rural Households (Case Study: Rostaq Dehestan of Khalilabad County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Resilience measures Drought vulnerability Rural households Rostaq Dehestan

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۸۸
Purpose- Village as a residential system has always suffered a lot of damage due to natural hazards such as drought throughout history, and due to the dependence of the rural economy on the agricultural sector, any threat against this sector leads to the weakening of the economic foundations, the village and eventually the economic stagnation of the country. Therefore, the aim of the current research is to evaluate the drought-resilient measures to reduce the vulnerability of rural households located in Rastaq district in Khalil-Abad City, Khorasan-Razavi Province.Design/methodology/approach- The type of research is applied research, and the data was collected by applying a descriptive-analytical method by using documentary sources and field studies (questionnaire). The statistical population of the research is comprised of the heads of rural households living in the study area. As a result, 337 people were selected using Cochran's method. For ranking and spatial analysis of the village, Copras and Vicor techniques were used, and Shannon technique and SPSS software were used for statistical data analysis.Findings- The results showed that among the weights obtained from the paired comparison of the dimensions raised in resilience measures with drought in reducing the vulnerability of rural households, modern irrigation measures with a score of (0.290) have the highest score in resilience measures. Avarane took over with the drought. Finally, in the study area, Niqab village performed better than other villages in terms of resilience measures in dealing with drought.Research limitations/implications- Not having access to statistical information when referring to Jihad Agriculture and Governorship, as well as filling out the questionnaire depending on the topic at the village level and the costs of conducting this research are among the challenges of the present research.Practical implications- In the end, according to the obtained results, it is considered necessary to provide solutions for the resilience of rural households at the level of the villages of this district and to implement the solutions.Originality / value- The present research is significant due to its expression and recognition of different issues surrounding the resilience of households in the face of drought. An important step can be taken in the direction of reducing the vulnerability of rural households to deal with drought in the coming years.
۲.

تحلیل عوامل مکانی موثر بر قضایی شدن مناقشات روستاییان (مورد مطالعه: دهستان رشتخوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قضایی شدن مناقشات عوامل مکانی مناقشه مالکیت دهستان رشتخوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۶۹
انسان به عنوان موجود اجتماعی، با زندگی در میان سایر هم نوعان ادامه حیات می دهد. زندگی افراد جامعه در کنار یکدیگر، در عین حال که عامل رشد و پیشرفت انسان بوده، سبب می شود تا بین منافع و حقوق آنان تعارض و تزاحم بوجود آید و همین امر باعث ایجاد مناقشه بین افراد نیز شده است. از این رو،  عوامل مکانی در سکونتگاه های روستایی نیز یکی از عواملی است اختلاف و مناقشه بر سر آن زیاد است  و با موضوع قضایی شدن مناقشات پیوند دارد. از این رو هدف تحقیق حاضر، بررسی تحلیل عوامل مکانی موثر بر قضایی شدن مناقشات روستاییان در دهستان رشتخوار بوده است و عواملی همچون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در بین350 خانوار روستایی به عنوان  نمونه آماری از بین خانوارهای روستایی دهستان رشتخوار در شهرستان رشتخوار واقع در استان خراسان رضوی در قالب پیمایشی مبتنی بر پرسش نامه محقق ساخته و مطالعات اسنادی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS،  ArcGIS، Expert choice استفاده شده است. یافته های تحقیق از یک سو،  مؤید آن است که از بین شاخص های مورد توجه عوامل مکانی موثر در بررسی قضایی شدن مناقشات روستاییان، شاخص های اختلاف بر سر زمین با میانگین(20/4)، اختلاف بر سر آب(12/4)، نگذشتن از منافع خود با میانگین(90/3)، به ترتیب بالاترین میانگین را در خانوارهای مورد مطالعه به خود اختصاص داده است. از سویی دیگر، نتایج بدست آمده از آزمون کروسکال – والیس، حاکی از نقش پررنگ عوامل اقتصادی با میانگین(435/51) در بین عوامل مکانی موثر بر قضایی شدن مناقشات روستاییان می باشد. 
۳.

آینده پژوهی توانمندسازی اقتصادی- اجتماعی روستاییان در تغییر الگوی معیشت، مطالعه موردی: روستاهای منطقه سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آینده پژوهی توانمندسازی اقتصادی اجتماعی الگوی معیشت روستاهای سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۷
الگوی معیشت سنتی روستاها معمولاً پاسخگوی زندگی مردم نبوده و لزوم تغییر آن با توانمندسازی اقتصادی- اجتماعی روستاییان اجتناب ناپذیر است. در این راستا رویکرد آینده پژوهشی با توانمندسازی اقتصادی- اجتماعی می تواند بهره برداری خردمندانه از منابع و امکانات محلی را تسهیل نماید. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است که با هدف آینده پژوهی توانمندسازی اقتصادی- اجتماعی روستاییان در تغییر الگوی معیشت در روستاهای سیستان انجام شده است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی مبتنی بر بررسی های اسنادی، میدانی و تکمیل پرسشنامه بوده است. جامعه آماری تحقیق در واحد روستا، 796 نقطه روستایی در سیستان و در واحد خانوار، 60075 خانوار روستایی بود. حجم نمونه در واحد روستا با استفاده از فرمول اصلاحی شارپ 40 و در واحد خانوار، بر اساس فرمول کوکران 321 تعیین گردید. روایی پرسشنامه تدوین شده با استفاده از نظر کارشناسان خبره و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ تائید گردید. تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با آزمون های مناسب نرم افزار SPSS انجام گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد که بین توانمندسازی اقتصادی– اجتماعی روستاییان و تغییر الگوی معیشت آن ها رابطه معنادار وجود دارد. توانمندسازی اقتصادی با ضریب همبستگی 302/0 و توانمندسازی اجتماعی با ضریب همبستگی 112/0 می تواند در تغییر الگوی معیشت روستاییان سیستان در حال و آینده مؤثر باشد.
۴.

اثر پروژه بین المللی منارید بر توسعه جوامع محلی (مورد مطالعه: پروژه هامون سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پروژه بین المللی منارید توسعه جوامع محلی توسعه روستایی هامون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۴۰
هدف مطالعه حاضر، ارزشیابی اثر این پروژه بر توسعه جوامع محلی ناحیه هامون است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری و تحلیل اطلاعات، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، سه روستای کیخا، سنچولی، بلند و شهرک علی اکبر در شهرستان هامون است. داده های میدانی با ابزار پرسشنامهء محقق ساخته و به روش پیمایشی و همراه با مصاحبه گردآوری شد. تعداد نمونه ها برای تکمیل پرسشنامه، 314 خانوار بود که به صورت تصادفی از میان 1717 خانوار انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد این پروژه در بُعد اجتماعی تنها در گویه های (افزایش خودباوری در زمینه ء توانایی های افراد در روستا، افزایش مشارکت زنان خانواده در امور توسعه روستا، همبستگی و ارتباط جمعی بین زنان در روستا، وجود شبکه های اجتماعی و اقتصادی برای دختران و زنان در روستا، امنیت اجتماعی مناسب برای رفت و آمد زنان و دختران)، در بُعد محیطی در گویه های (ترویج و اجرای کلاس های آموزشی از طرف مروجین منطقه، آموزش کشت های متنوع در زمین زراعی)، در بُعد زیرساختی در گویه های (دسترسی به نهاده های مختلف کشاورزی، دسترسی به تعاونی روستایی) تاثیرات مطلوبی داشته است و در سایر ابعاد اقتصادی و کالبدی در هیچ یک از گویه ها اثر مطلوبی نداشته است. همچنین نتایج تحلیل فضایی توسعه جوامع محلی به تفکیک ابعاد توسعه در ناحیه هامون نشان داد، روستای کیخا بالاترین رتبه را در ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیرساختی، محیطی) از نظر تاثیرپذیری از پروژه منارید به خود اختصاص داده است.
۵.

تحلیل فضایی شاخص های شکل گیری روستای خلاق در سکونتگاههای روستایی؛ نمونه پژوهش: منطقه سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل فضایی روستای خلاق فرایند تحلیل شبکه ای ماباک منطقه سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۴۵۰
طرح مسئله: وجود آشفتگی و نابسامانی در سکونتگاه های روستایی باعث شده تا اکثر کشورها در جستجوی شناخت یا خلق راه و روش های جدید برای تحقق توسعه روستایی باشند. در این بین، ارزیابی شاخص های روستای خلاق در عرصه بهبود اوضاع جوامع روستایی مطرح می گردد و باید در برهه زمانی کنونی توجه ویژه ای به آن شود.هدف: پژوهش حاضر باهدف ارزیابی شاخص های روستای خلاق در سکونتگاه های روستایی سیستان انجام شده است.روش: این پژوهش بر پایه روش توصیفی – پیمایشی و ازنظر هدف کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش های اسنادی و میدانی به کار رفت. جامعه نمونه این پژوهش علاوه بر 28 متخصص درزمینه روستایی و توسعه منطقه ای، ساکنان 20 روستا از توابع منطقه سیستان است. دراین بین، بر اساس فرمول کوکران، تعداد 308 نفر انتخاب شدند و با روش تصادفی از آن ها نظرسنجی شد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از نرم افزارهای SPSS، Dematel، ANP، MABAC و GIS استفاده شد.نتایج: بر اساس آزمون (T تک نمونه ای)، میانگین بدست آمده برای تمامی ابعاد بیشتر از میانگین نظری (3) می باشد. نتایج دیمَتِل نشان داد معیار ترویج و آموزش از بیشترین تأثیرگذاری و معیار خطرپذیری از بیشترین تأثیرپذیری در شکل گیری روستای خلاق برخوردار است. نتایج فرآیند تحلیل شبکه ای نشان داد، مؤلفه ترویج و آموزش با وزن 342/0 مهم ترین عامل اثرگذار و مؤلفه انعطاف پذیری با وزن 079/0 کم اهمیت ترین عامل اثرگذار بر شکل گیری روستای خلاق از نظر کارشناسان می باشد. نتایج تحلیل فضایی شدت اثر شاخص های روستای خلاق با استفاده از ماباک نشان داد تعداد 6 روستا دارای وضعیت مطلوب، 11 روستا دارای وضعیت متوسط و تعداد 3 روستا دارای شدت اثر کم می باشند.نوآوری: در پژوهش حاضر برای نخستین بار تحلیل فضایی عوامل مؤثر بر شکل گیری روستای خلاق در سکونتگاه های روستایی آن هم با استفاده از مدل های کاربردی بررسی شده است.
۶.

تحلیل اثرگذاری شاخص های روستای خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی (مورد شناسی: منطقه سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اثرگذاری روستای خلاق پایداری روستایی معادلات ساختاری منطقه سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۴۱۶
تجارب حاصل از نظریات توسعه روستایی نشان دهنده ناکارآمدی برخی از طرح های گذشته روستایی است؛ بنابراین در بازه زمانی کنونی، رهیافت روستای خلاق به عنوان دیدگاهی نو و مؤثر در زمینه توسعه روستایی تلاش دارد تا بستر زندگیِ باکیفیت و خلاقانه را در مناطق روستایی مهیا سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرگذاری شاخص های روستایی خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی سیستان انجام شده است. این پژوهش بر پایه روش، توصیفی-تحلیلی استوار بوده و از نظر هدف، کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش های اسنادی و میدانی به کار رفت. نمونه آماری، شامل 20 روستا با جمعیت 9762 خانوار است که براساس فرمول کوکران، تعداد 308 نفر انتخاب و با روش تصادفی ساده از آن ها نظرسنجی شد. برای آزمون مدل مفهومی پژوهش و بررسی تأثیر شاخص های روستای خلاق بر پایداری سکونتگاه های روستایی، آزمون T تک نمونه ای و نرم افزار Smart PLS به کار رفت. براساس مقادیر مربوط به ضریب مسیرها در مدل نهایی تحقیق، به طورکلی عامل خلاقیت با ضریب اثر (97/0 درصد) پایداری روستایی را تبیین می کند. همچنین مؤلفه های انعطاف پذیری، ابتکار، ترویج و آموزش، خطرپذیری، رهبری و مشارکت به ترتیب با ضرایب 182/0، 162/0، 148/0، 149/0، 155/0، 169/0 درصد به طور غیرمستقیم بر پایداری روستایی اثرگذارند. براساس آزمون (T تک نمونه ای)، میانگین به دست آمده برای تمامی ابعاد (متغیر مستقل و وابسته) بیشتر از میانگین نظری (3) است. در این بین مؤلفه های اجتماعی (با میانگین 45/3)، اقتصادی (با میانگین 37/3) و کالبدی (با میانگین 31/3) بیشترین اثرگذاری را بر پایداری و مؤلفه های ترویج و آموزش (با میانگین 46/3)، انعطاف پذیری (با میانگین 43/3) و ابتکار (با میانگین 42/3) بیشترین اثرگذاری را بر خلاقیت روستایی دارند.
۷.

تحلیل اثرات آرمان گرایی روستائیان بر توسعه روستایی (موردمطالعه: منطقه سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آرمان گرایی روستائیان توسعه روستایی تاکسونومی منطقه سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۴۹
میل به پیشرفت و توسعه جزء آرمان های جوامع است و آرمان گرایی به عنوان یک عامل تحرک برانگیز می تواند زمینه ساز توسعه جوامع انسانی و به ویژه مناطق روستایی باشد. بنابراین، هدف اصلی این جستار تحلیل اثرات آرمان گرایی بر توسعه روستایی منطقه سیستان است. این پژوهش بر پایه روش، توصیفی - تحلیلی استوار بوده و از نظر هدف، کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش های اسنادی و پیمایشی به کار رفت. حجم نمونه در واحد روستا با استفاده از فرمول اصلاحی شارپ 40 روستا تعیین گردید. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه برای واحد سرپرست خانوارها 381 در نظر گرفته شد. روایی پرسشنامه محقق ساخته توسط متخصصین مرتبط با موضوع، تأیید و ضریب پایایی (با 856/0) مورد تأیید قرار گرفت. برای بررسی اثرات آرمان گرایی روستائیان بر توسعه روستایی، آزمون های ضریب همبستگی اسپیرمن، تحلیل واریانس و روش تاکسونومی به کارگرفته شد. نتایج سطح بندی توسعه به روش تاکسونومی و سطح بندی آرمان گرایی روستاها نشان داد که بیشترین تعداد در هر دو سطح بندی در گروه متوسط قرار دارد. نتایج ارزیابی آرمان گرایی نشان داد، روستای ژاله ای در شهرستان زابل (08/124) بالاترین و روستای کنگ امام داد در شهرستان هیرمند (33/66) کمترین سطح آرمان گرایی را داشتند. همچنین روستای کرباسک از شهرستان زابل (66/3) بیشترین و روستای آخوندزاد از شهرستان هیرمند (86/1) کمترین سطح توسعه روستایی را دارند و نتیجه کلی پژوهش نشان داد که بین آرمان گرایی و سطح توسعه روستایی در روستاهای منطقه سیستان رابطه معناداری (با 000/0 =sig) وجود دارد.
۸.

شناسایی و اولویت بندی پتانسیل های گردشگری روستایی مناطق خشک مطالعه ی موردی: روستاهای شهرستان زهک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پتانسیل گردشگری گردشگری روستایی مناطق خشک مدل انحراف از اپتیمم شهرستان زَهَک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۷
جاذبه های منطقه ای، منبع قدرت دهنده به سیستم گردشگری اند و توسعه ی گردشگری در نواحی روستایی مناطق خشک که دارای پتانسیل های لازم برای گسترش گردشگری اند، از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. هدف تحقیق حاضر، شناسایی و اولویت بندی پتانسیل های گردشگری روستایی مناطق خشک در روستاهای شهرستان زهک است. این پژوهش، کاربردی از نوع توصیفی- تحلیلی و جامعه ی آماری تحقیق، روستاهای دارای پتانسیل گردشگری شهرستان زهک و کلیه ی خانوارهای ساکن در آن است. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه برای خانوارها 362 در نظر گرفته شد. روش گردآوری اطلاعات و داده های پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و پرسشنامه است و برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای Excel، ArcGIS، Spss، مدل انحراف از اپتیمم و آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مهم ترین پتانسیل گردشگری شهرستان زهک، جاذبه های اجتماعی-فرهنگی با میانگین 95/4 و پتانسیل تاریخی با میانگین 30/1 دارای پایین ترین رتبه است. همچنین به لحاظ برخورداری از پتانسیل گردشگری بر اساس مدل انحراف از اپتیمم روستای قلعه نو، شیب گوره و خیرآباد دارای بالاترین رتبه و روستاهای پلگی خمر، بدیل و واصلان دارای پایین ترین رتبه هستند.
۹.

تحلیل فضایی عملکرد روستاهای معین در امدادرسانی به نواحی روستایی بحران زده هم جوار (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان هامون)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نواحی روستایی بحران زده شبکه فضایی امدادرسانی روستاهای معین شهرستان هامون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۳ تعداد دانلود : ۳۱۶
مناطق روستایی کشور، به دلیل وابستگی کامل به محیط طبیعی و برخی از ناهنجاری های آن از یک سو و آسیب پذیری روستاها از سوی دیگر، همواره مورد تأثیر عوامل بحران زای محیطی هستند؛ بنابراین تعیین وضعیت امدادرسانی روستاها و شناخت الگوی فضایی آن برای مدیرت بحران روستاهای هم جوار امری ضروری به حساب می آید. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی عملکرد روستاهای معین در امدادرسانی به نواحی روستایی بحران زده هم جوار در شهرستان هامون، از توابع منطقه سیستان هست. روش انجام تحقیق توصیفی – تحلیلی است و داده های موردنیاز از طریق تکمیل پرسشنامه و روش میدانی حاصل شده است. جامعه نمونه شامل 15 نفر از کارشناسان و نخبگان روستایی منطقه و 368 از نفر سرپرستان 66 روستای موردمطالعه بود که به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای پردازش داده های کارشناسی از مدل تحلیل سلسله مراتبی اِی اِچ پی استفاده شد. همچنین جهت تحلیل های آماری پرسشنامه روستایی از آزمون T در نرم افزار اِس پی اِس اِس سود جسته شد و برای تحلیل فضایی روستاها، از نرم افزار جی آی اِس استفاده شد. نتایج روش AHP نشان می دهد که از بین 66 روستای موردمطالعه، به لحاظ امدادرسانی سازمان های موجود در روستا،64/13 درصد وضعیت نامطلوب و 36/86 درصد روستاها در سطح بسیار نامطلوب قرار داشت. با توجه به نتایج آزمون T (520/0 p=) تفاوت معنی داری ازلحاظ شاخص های امدادرسانی، بین روستاهایی که در وضعیت بسیار نامطلوب و نامطلوب هستند، وجود ندارد (474/0 sig=)؛ بدین معنی که کلیه روستاها ازلحاظ امدادرسانی سازمان های امدادرسان در وضعیت مشابهی (نامطلوب) قرار دارند.
۱۰.

تحلیل ابعاد عینی و ذهنی سطح رضایتمندی از شهرک های سکونتگاهی (مطالعه موردی: شهرک علی اکبر، شهرستان هامون سیستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۷۲
شناسایی عوامل مؤثر در میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان، می تواند در جهت تحلیل وضع موجود سکونتی، تصمیمات آتی به منظور ارتقای سطح کیفی محدوده های سکونتی افراد و جلوگیری از تکرار نواقص در سایر مکان ها مؤثر واقع گردد؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر تحلیل ابعاد عینی و ذهنی مرتبط با رضایتمندی از شهرک های سکونتگاهی در شهرک علی اکبر از توابع شهرستان هامون (سیستان) بوده است. از این رو؛ برای تحقق هدف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیف گسترده ای از شاخص های عینی و ذهنی رضایتمندی تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی (تکمیل پرسش نامه ها) مورد بررسی قرار گرفت. طبق سرشماری سال 1390 جامعه آماری این پژوهش 1121 سرپرست خانوار شهرک علی اکبر و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران در سطح 95 درصد اطمینان (96/1= T ) برابر با 388 نفر از سرپرستان خانوار برآورد شده است و در نهایت اطلاعات جمع آوری شده به وسیله نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای محاسبه پایایی پژوهش تعداد 30 پرسش نامه در سطح سرپرستان خانوار محدوده مورد مطالعه توزیع گردیده و بر اساس داده های جمع آوری شده میزان پایایی این پژوهش براساس آزمون آلفای کرونباخ در سطح بالایی ( 809/.) قرار دارد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که میزان رضایتمندی سرپرستان خانوار از شهرک سکونتگاهی علی اکبر در حد ضعیف (88/1) برآورد شده است؛ و میانگین ابعاد ذهنی (49/2) بوده که نشان از رضایت نسبی ساکنان از ابعاد ذهنی داشته اند. همچنین میانگین معیارهای عینی، (77/1) بوده که نارضایتی (ضعیف) ساکنان را در برداشته است؛ بنابراین اغلب معیارهای رضایتمندی از واحدهای سکونتی در سطح ضعیف قرارگرفته اند.
۱۱.

Analysis of the Level of Environmental Development in the Rural Areas of Sistan with an Emphasis on Quranic Indices(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Environmental development environmental indices Quran villages in Sistan TOPSIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۲ تعداد دانلود : ۱۹۹۶
Purpose: The environment is a divine favor whose protection can have a positive effect on lives of humans and other creatures. A look at the verses of the Quran and the life style of the Prophet’s family (PBUT) make it clear that no school like Islam has attached such a great importance to nature and the environment. Accordingly, using Quranic indices, in this study we have aimed to analyze the level of environmental development in rural areas of Sistan. Design/methodology/approach- The population of the study is the people in the rural areas of Sistan. To determine the sample population using Sharpe formula, 40 villages (with 51663 households) out of 796 villages in Sistan region were selected, and 381 heads of households were randomly selected according to Cochran formula. For data analysis, Kruskal-Wallis statistical method in SPSS was used, and then Topsis was employed to weigh and determine the degree of development of the villages. Findings: The evaluation showed that level of environmental development in rural areas is less than .01% percent significant. Out of 9 environmental indices, the index of optimal utilization of water, with a mean of 4.29 ranked first. Practical implications- According to the research results, coherent planning for the revival of the genuine Islamic culture and development of religious teachings about the role and significance of nature, the realization of God's real ownership of all national resources, optimal utilization of natural resources, prevention of corruption in the environment, and appropriate utilization of forests and rangelands, especially national resources, is a strategy that can lead our society to sensible utilization of natural resources.
۱۲.

تحلیل سطح توسعه اجتماعی مناطق روستایی سیستان با تأکید بر شاخص های مبارکه قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن شاخص های اجتماعی توسعه اجتماعی منطقه سیستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۴۷۵
در جامعه اسلامی ایران، دستیابی به توسعه اجتماعی مطلوب منوط به شناسایی و ترویج ارزش های مذهبی مسلط بر جامعه بخصوص دستورات الهی در قرآن کریم است. بر این اساس، در جستار حاضر به تحلیل سطح توسعه اجتماعی مناطق روستایی سیستان با تأکید بر شاخص های مبارکه قرآنی اقدام شده است. برای تحقق اهداف مورد نظر، ضمن مطالعات اسنادی، طیفی از شاخص های اجتماعی از آیات کریمه قرآن تعیین و در چارچوب مطالعات میدانی با استفاده از پرسش نامه مورد بررسی قرار گرفت برای تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول اصلاحی شارپ، تعداد 40 روستا (با حجم خانوار 51663) از بین 796 روستای موجود در سیستان انتخاب و در ادامه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 381 نفر از سرپرستان خانوار به طور تصادفی مورد پرسش قرار گرفتند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش آماری کروسکال- والیس و رگرسیون ترتیبی در نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج آزمون کروسکال- والیس، حاکی از آن است که روستاهای موردمطالعه در منطقه سیستان در سه سطح از توسعه اجتماعی با میزان کمتر از 01/0 درصد دارای تفاوت معناداری بوده است و از مجموع 33 شاخص اجتماعی، شاخص «بهداشت» با میانگین 56/4 رتبه اول، «نیکی به خانواده» با میانگین 54/4 رتبه دوم و «جهاد در راه خدا» با میانگین 51/4 رتبه سوم را دارد. همچنین تحلیل فضایی پراکندگی سطح توسعه اجتماعی روستاهای نمونه گویای آن است که با فاصله از شهر های مرکزی، سطح توسعه اجتماعی، انسجام، وحدت، اعتماد و سادگی بین روستاییان بیشتر می شود.
۱۳.

A Survey of the Sense of Spatial Belonging to a Destination Country among Afghan Transnational Immigrants (Case Study: Border Villages in Sistan)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۳۱۱
Purpose- One of the key challenges in the border areas of Sistan is the existence of different ethnic groups and nationalities with different sense of place and identity belonging. The ethnic and national differences has created a turbulent and chaotic landscape in border villages of Sistan and caused a lot of damages to the sense of place and identity in affected areas. Accordingly, the aim of this study was to determine the relationship between the Afghans and the sense of place in the border villages of Sistan. Design/methodology/approach- The research method is descriptive -analytical and is based on library research and survey. The sample consisted of 31 villages inhabited by Afghans with 3669 households. A sample of 347 households were selected using Cochran's formula and were interviewed based on random sampling. The data were analyzed using the Spearman correlation coefficient in SPSS Software. Findings- The results of the test show that there is a significant relationship between the number of Afghan residents and sense of place in the studied area with a confidence level of 99 percent, so that by increasing Afghan households, sense of place decreases in the rural area and by reducing households in the rural area, the sense of place will increase. According to the results, it can be expressed that informal settlement of Afghans caused a reduction of sense of place in border villages of Sistan. Research limitations/implications- One of the restrictions on the way of the research can be lack of accurate statistics on the informal settlers living in the border villages of Sistan. Among the strategies that can be offered to improve regional identity, is a complete identification of the illegal migrants, the setting of firm rules for their control, and the monitoring of the security agencies on immigration. Practical implications- In order to solve this problem, the exact number of immigrants (illegal) settled in the area should be counted and according to law, they should be either granted citizenship or returned to Afghanistan. In the meantime, the best way is to grant citizenship to immigrants because evidence suggests that the majority of refugees return to their country after being fired from Iran. Accordingly, it is possible to confirm Afghan refugees by granting Iranian citizenship, national identity, and immigration in the destination country (Iran). Originality/value- So far, no attention to the sense of place of cross-border migrants (Afghans) to Iran, especially in border villages. Nevertheless, the present study has authenticity and practical value. Users of the results of this research are rural and regional planners, provincial government of Sistan and Baluchistan and its departments and agencies under the Department of Afghan citizens in the country.
۱۴.

تحلیل رابطه بین سطح توقعات روستاییان و توسعه روستایی مطالعه موردی : روستاهای منطقه سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستاییان سیستان آرمان گرایی توسعه روستایی سطح توقعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۸ تعداد دانلود : ۸۳۸
هدف توسعه روستایی، بهبود وضعیت روستاییان در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. به گونه ای که سطح توقعات و شرایط زندگی پایین (چیزی که در مناطق در حال توسعه وجود دارد) توقعات و آرزوهای پایین را به وجود می آورد و در همان حال شرایط زندگی بالاتر (مناطق توسعه یافته) توقعات و آرزوهای بالاتری به وجود می آورد؛ از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیل رابط ه بین سطح توقعات روستاییان و توسع ه روستایی در روستاهای منطق ه سیستان صورت گرفته است. تحقیق حاضر به روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر بررسی منابع کتابخانه ای، بررسی های میدانی و تکمیل پرسشنامه انجام گرفته است. حجم جامعه نمونه 400 سرپرست خانوار در 40 روستا بوده و با روش تخصیص متناسب به صورت تصادفی به دست آمده است و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از مدل ANP ، آزمون های اسپیرمن و کروسکال- والیس در نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج سطح بندی مدل ANP نشان داد که روستای سفیدابه ولورگ باغ به ترتیب با امتیاز نرمال 0442/0، 0378/0 بیشترین سطح توقع و روستای امامیه پایین و روستای نوری با امتیاز نرمال 031/0، 049/0 کمترین سطح توقع را داشته اند. از بین شاخص های تأثیرگذار بر سطح توقعات روستاییان از توسعه روستایی، به ترتیب شاخص های بُعد زیست محیطی و اجتماعی با میانگین 45/3 و 38/3 بالاترین و کمترین میزان را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج آزمون اسپیرمن نشان داد که بین سطح توقعات روستاییان از توسعه روستاهای منطقه سیستان، رابطه معناداری وجود دارد؛ به گونه ای که با بالا رفتن سطح توقعات میزان توسعه روستاها افزایش می یابد و با پایین آمدن سطح توقعات روستاییان،  میزان توسعه روستاها کاهش می یابد. همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد که بین سطح توقعات روستاییان از توسعه روستایی در منطقه  سیستان تفاوت معناداری وجود دارد.
۱۵.

تحلیل رابطه ی بازارهای جاده ای با پایداری اقتصادی- اجتماعی روستاهای منطقه سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پایداری اجتماعی پایداری اقتصادی بازارهای جاده ای روستاهای سیستان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای رفتاری و فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای روستایی جغرافیای اقتصادی
تعداد بازدید : ۸۶۶ تعداد دانلود : ۵۳۵
پژوهش حاضر، شناسایی رابطه بازارهای جاده ای با پایداری اقتصادی- اجتماعی روستاهای منطقه سیستان بوده و روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای- میدانی (پرسشنامه) است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری نرم افزار SPSS و جهت تهیه نقشه ها از نرم افزار GIS استفاده شده است جامعه آماری تحقیق را کلیه روستاهای نزدیک بازارهای جاده ای تشکیل می دهد که تعداد 3622 خانوار از 34 روستا را دربر می گیرد. برای آزمون فرضیات از آزمون من – ویتنی استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که بین میزان پایداری اقتصادی روستاهای نزدیک و دور از بازارهای جاده ای تفاوت معنادار و میزان پایداری اجتماعی عدم تفاوت معنادار وجود دارد، در واقع؛ نتایج بررسی دو گروه از روستاهای نزدیک و دور از بازارهای جاده ای که دارای شرایط محیطی یکسان بوده اند، نشانگر آن است که روستاهای نزدیک به بازارهای جاده ای با میانگین 91/2 و94/2 دارای سطح پایداری بالاتری در ابعاد اقتصادی و اجتماعی بوده و به طور کلی 70 درصد روستاهای نمونه نزدیک جاده دارای پایداری مطلوبی هستند.
۱۶.

ارزیابی اثرات فاضلاب های رها شده شهری بر ناپایداری اجتماعی روستاهای ساوجبلاغ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه پایدار ناپایداری اجتماعی فاضلاب های رها شده شهری ساوجبلاغ نظرآباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۱۱۱
توجه به پایداری های زیست محیطی یکی از مسائلی است که در دوران حاضر بایستی بشدت مورد توجه قرار گیرد چرا که پایداریزیستمحیطی،توانعرصه هایروستاییرادربرابرآشفتگی هایمتعدد بالا می برد. اما متاسفانهعوامل بسیاری سبب تهدید توسعه پایدار در نواحی روستایی می شود. یکی از این عوامل فاضلاب های رها شده ی شهری به زمین های کشاورزی و حریم روستاها می باشد که زمینه تخریب روستا را فراهم آورده و در پی آن موجب ایجاد و گسترش ناپایداری های اجتماعی برای مناطق روستایی گشته است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثرات فاضلاب های رها شده شهری بر ناپایداری اجتماعی منطقه ساوجبلاغ می باشد، بدین منظور نمونه ای از اثرات ناپایداری در محیط های اجتماعی وروستاها از جمله (بوینامطبوع فاضلاب، تهدید سلامتی محیط، ایجاد بیماری های عفونی افزایش مهاجرت از این روستاها به سایر مکان ها و...) بررسی شدو سپس اثرات فاضلاب های رها شده شهری بر شاخص های کمی و کیفی محیط های اجتماعی روستا به وسیله آزمونMann-Whitney در نرم افزارSPSSمورد ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاصل از این آزمون نشان داد که بین خانوارهای تحت تاثیر و خانوارهای بدون تاثیر فاضلاب در ناپایداری اجتماعی تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین برای بدست آوردن سطح پایداری و ناپایداری اجتماعی روستاهای محدوده مورد مطالعه از مدل موریس استفاده شد. نتایج حاصل از این مدل نشان داد که در ابعاد اجتماعی، روستای مهدی آباد با 83/0 بالاترین سطح ناپایداری و روستای قوچ حصار با 20/0 پایین ترین سطح ناپایداری را برخوردار است
۱۷.

بررسی قضایی شدن مناقشات روستاییان و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: دهستان رشتخوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحولات اجتماعی مناقشه قضایی شدن مناقشات دهستان رشتخوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۶ تعداد دانلود : ۶۳۴
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی قضایی شدن مناقشات روستاییان و عوامل مؤثر بر آن است. به طور کلی قضایی شدن مناقشات در روستا به طور بلافصلی با موضوع تحول روستاها از اصلاحات ارضی به بعد پیوند دارد. بنابراین، انتظار می رود بخش عمده ای از این گونه تحولات در روستاها موجبات قضایی شدن مناقشات روستاییان را در سطح روستاها به دنبال داشته باشد. روش: در این مطالعه، روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل داده-ها از نرم افزار SPSS، ArcGIS، Expert choice استفاده شده است که با استفاده از این نرم افزار از دو آزمون t تک نمونه ای و کروسکال-والیس استفاده شده است. داده ها بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری کوکران، از سطح ۳۵۰خانوار نمونه ناحیه، جمع آوری شده اند. یافته ها: یافته های به دست آمده حاکی از آن است که در آزمون t تک نمونه ای، تفاوت معناداری بین ابعاد در نظر گرفته شده (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی- فیزیکی) وجود دارد (۵ /۰>p)؛ ولی در آزمون کروسکال- والیس این تفاوت در بعد کالبدی- فیزیکی قابل مشاهده نیست (۵/۰
۱۸.

بررسی گروه های مختلف سنی ماندگار در روستاهای در معرض ماسه (مطالعه موردی: شهرستان هیرمند، استان سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۸۹
مهاجرت و جابجایی مکانی انسان ها، یکی از پدیده های مهم جمعیتی است که همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف بوده است. ماندگاری روستاییان در روستاها و ساختار سنی جمعیت نیز تابعی از عوامل مختلف از جمله؛ عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و به خصوص طبیعی بوده که خود عامل مهم تأثیرگذار بر مهاجرت های روستا- شهری می باشد. ناحیه سیستان نیز با توجه به موقعیت خاص طبیعی و سیاسی، همواره به عنوان مکان دافعه جمعیت، شاهد مهاجرت روستاییان به شهرها و دیگر نقاط کشور بوده است. با وجود شرایط سخت طبیعی برخی از گروه های سنی حاضر به ترک زادگاه و محل سکونت خود نیستند و نسبت به آن احساس تعلق دارند. با این دیدگاه هدف پژوهش حاضر بررسی گروه های سنی ماندگار در نواحی روستایی در معرض ماسه شهرستان هیرمند می باشد. روش تحقیق مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی های میدانی و تکمیل پرسش نامه بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تحلیل شده اند. یافته ها نشان می دهد بالاترین میانگین ماندگاری مربوط به گروه سنی 41 تا 50 سال و پس از آن 31 تا 40 سال  می باشد. و کمترین میانگین ماندگاری را  گروه سنی زیر 20 سال و 21 تا 30 سال دارند. می توان چنین بیان نمود که افراد 30 تا 50 سال که در میانه زندگی هستند، ماندگاری بیشتری نسبت به گروه سنی جوانان دارند. همچنین از بین عوامل مؤثر بر ماندگاری روستاییان، عوامل اقتصادی از جمله؛ داشتن زمین کشاورزی بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. از این رو پیشنهاد می شود از طریق ارائه تسهیلات و وام های کم بهره توسط دولت به کشاورزان، ایجاد فرصت های شغلی، ارائه تسهیلات مالی جهت بهسازی و ساخت مسکن امن و مناسب، تسهیلات رفاهی، آموزشی و بهداشتی، موجبات ماندگاری روستاییان در گروه های سنی مختلف در این ناحیه فراهم گردد.
۱۹.

تحلیل تاثیر روند سالخوردگی جمعیت بر توسعه روستایی (مورد مطالعه: بخش جلگه رخ تربت حیدریه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترکیب سنی سالخوردگی جمعیت بخش جلگه رخ شهرستان تربت حیدریه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی خانواده
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جمعیت شناسی
تعداد بازدید : ۸۹۲ تعداد دانلود : ۷۰۲
سالخوردگی جمعیت مسئله ای جدید در مباحث جمعیتی کشور است که پیامدهای آن از موانع عمده در روند توسعه یافتگی محسوب می شود. با اینکه سالخوردگان سهم کمی از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده اند، اما فزونی سرعت رشد جمعیت سالخورده در مقایسه با رشد جمعیت کل کشور و پیش بینی افزایش تعداد و سهم سالخوردگان در آینده ای نزدیک، لزوم بررسی ابعاد این پدیده را ضروری می نماید. بر این اساس، هدف این مقاله شناسایی و تحلیل اثرات پدیده سالخوردگی جمعیت بر توسعه روستایی بخش جلگه رخ شهرستان تربت حیدریه می باشد. روش تحقیق مبتنی بر بررسی منابع کتابخانه-ای، بررسی های میدانی و تکمیل پرسشنامه بوده است که در ادامه داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین دو پارامتر «جمعیت و توسعه» رابطه متقابل و معکوسی وجود دارد. ابتدا به علت عدم توسعه یافتگی روستایی، مهاجرت جوانان و سپس سالخوردگی جمعیت رخ می دهد. در پی آن است که پدیده سالخوردگی هم اثرات و پیامدهای متعدد اقتصادی- اجتماعی مانند عدم سرمایه گذاری در روستا، افزایش نسبت وابستگی، کاهش جمعیت ناشی از کاهش موالید، تقدیرگرایی و بازدارندگی توسعه را در منطقه مورد مطالعه به دنبال داشته است. علاوه بر این، آزمون تی مستقل جهت مقایسه میانگین شاخص ها بین دو گروه روستاهای سالخورده و جوان به کار برده شد که بیانگر تفاوت شاخص های توسعه بین آنها می باشد.
۲۰.

تحلیل شعاع اثرگذاری اقتصادی بازارچه مرزی میلک بر روستاهای ناحیه سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی سیستان روستاهای مرزی شعاع اثرگذاری بازارچه میلک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۲ تعداد دانلود : ۸۵۵
اماکن تجاری و به ویژه بازارچه های مرزی به دلیل خاصیت سود آوری خود، همواره انسان، کالا و سرمایه را از نقاط محلی، منطقه ای، ملی و گاهاً فراملی به سوی خود جذب می کند که این امر می تواند باعث پیشرفت اقتصادی مکان های زیستی گردد. بر همین اساس، در پژوهش حاضر به تحلیل شعاع اثرگذاری بازارچه مرزی میلک اقدام شده است. این پژوهش از نوع هدف کاربردی و بنا بر روش توصیفی – تحلیلی و همبستگی است. جامعه آماری تمامی روستاهای دارای ارتباط اقتصادی با بازارچه مرزی میلک بوده است. برای گردآوری اطلاعات میدانی با توجه به فاصله روستاهای مورد مطالعه با مرز و با روش نمونه گیری طبقه بندی تعداد 18 روستا انتخاب و با استفاده از فرمول کوکران 324 خانوار به عنوان نمونه مورد سوال قرار گرفته اند. یافته ها نشان داد که بازارچه مرزی میلک در زمینه جذب کالا و سرمایه، علاوه بر بحث منطقه ای، دارای بُرد و شعاع اثرگذاری ملی و گاهاً فراملی است، در زمینه جذب نیروی انسانی (کارگر خدماتی) دارای شعاعی در سطح محلی است. همچنین بین سطح توسعه اقتصادی روستاها و فاصله از بازارچه رابطه معنی دار و معکوسی وجود دارد، به طوری که با فاصله گرفتن روستاها از بازارچه، شعاع اثرگذاری اقتصادی بازارچه کم و با نزدیک شدن به بازارچه شعاع اثرگذاری آن زیاد می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان